آیین برنامه سازی درباره زندگی امام رضا علیه السلام صفحه 308

در همین زمینه، اعمال و مناسک عبادی متعلق به امام رضا علیه السلام شایسته توجه است. می دانیم که در فرهنگ معنوی شیعه، برای هر امام، نمازها و دعاها و صلوات هایی وجود دارد که هر شیعه علاقه مند، در سیر و سلوک عبادی خود می تواند با به جا آوردن این موارد به قصد قربت، در سلوک معنوی هر امام همراه باشد و از معبر سلوک خاص آن امام، تقربی دیگرگونه بیابد و یا با توسل به آن امام، به مقام های متعالی برسد. نماز امام رضا علیه السلام ، روز متعلق به امام در هر روزِ هفته و دیگر موارد شبیه به این، جزئی از فرهنگ معنوی شیعه است.

از مباحث دیگر در این زمینه، بحث شخصیت شناسی امام از منظر القاب نورانی ایشان است که غالباً القابی با محوریت شخصیت عبادی، معنوی، فکری و اخلاقی آن حضرت است.

2/1/2: فرهنگ زیارت

2/1/2: فرهنگ زیارت

پس از شهادت امام و پیدایش بارگاه نورانی آن حضرت در توس، بنا بر فرهنگ سازی تاریخی ای که معصومان صورت داده بودند، خیلی زود فرهنگ زیارت امام رضا علیه السلام ، به ویژه در میان شیعیان و با محوریت شیعه ایرانی ایجاد شد و رو به توسعه گذاشت.

این فرهنگ، جلوه ها و ابعاد گوناگونی داشت که عبارت بودند از:

الف) فرهنگ زیارت نامه های رضوی: بازخوانی، تنوع کمّی و کیفی، ساختار زیارت نامه ها و مرحله بندی های مناسکی هر یک، می تواند از مباحث مطالعات و ایده های برنامه سازی ارزنده باشد.

ب) فرهنگ اجتماعی زیارت در تاریخ ایران اسلامی: شامل بازکاوی آماری و جغرافیایی زائران رضوی در دو گستره خواص و عوام زائران است و اینکه چگونه در تحولات تاریخی - اجتماعی ایران، این فرهنگ همواره روندی رو به رشد داشته است.

از زاویه ای دیگر، بررسی آماری فرهنگ روزهای مربوط به زیارت امام رضا علیه السلام در فرهنگ شیعه ایرانی و بازتاب های اجتماعی - آماری آن ایده های جذاب خواهد بود.

در همین جا شایسته است ذکر شود که اصولاً مطالعات علمی جامعه شناختی،