- اشاره 3
- فصل آغازین: کلیات 3
- 1. تبیین موضوع 4
- 2. ضرورت پژوهش 4
- 3. پیشینه پژوهش 5
- 4. شیوه و روش پژوهش 7
- 5. مبانی و پیش فرض های موضوع 16
- اشاره 20
- فصل اول: زندگی، شخصیت و گاه شمار دوران امامت امام رضا علیه السلام 20
- الف) چکیده زندگی نامه امام رضا علیه السلام 21
- ب) شخصیت شناسی اجمالی امام رضا علیه السلام 24
- اشاره 24
- شخصیت شناسی معنوی و عبادی امام رضا علیه السلام 35
- اشاره 38
- ج) جدول گاه شمار تاریخی دوران امامت امام رضا علیه السلام 38
- الف) ساختار کلی این بخش 39
- ب) منابع و مآخذ این بخش 40
- ج) نگاهی کلی به جدول گاه شمار 64
- فصل دوم: نگاهی کلی به جهان اسلام در دوران امامت امام رضا علیه السلام 66
- اشاره 66
- 2/1: وضعیت سیاسی جهان اسلام 67
- 2/2: وضعیت اجتماعی جهان اسلام 73
- 2/3: وضعیت فکری و فرهنگی جهان اسلام 75
- 2/4: اطلس فرقه ای جهان اسلام در دوران امامت امام رضا علیه السلام 87
- اشاره 87
- اشاره 92
- 2/4/1: فرقه ها و گرایش های کلامی اهل سنّت در دوران امامت امام رضا علیه السلام 92
- فرقه شماره 1: 92
- فرقه شماره 2: 94
- فرقه شماره 3: 96
- فرقه شماره 4: 98
- فرقه شماره 5: 99
- فرقه شماره 6: 101
- فرقه شماره 7: 104
- فرقه شماره 8: 106
- 2/4/2: فرقه ها و گرایش های شیعی در زمان امامت امام رضا علیه السلام 109
- اشاره 109
- گرایش فرقه ای 1: 110
- گرایش فرقه ای 2: 115
- گرایش فرقه ای 3: 117
- گرایش فرقه ای 4: واقفیه 122
- فصل سوم: تشیع در دوران امامت امام رضا علیه السلام 140
- اشاره 140
- پیش درآمد 141
- 3/1: اطلس و جغرافیای تشیع در زمان امام رضا علیه السلام 141
- اشاره 141
- عراق 142
- مصر 142
- ایران 143
- 3/2/1: مدارس علمی و ادوار علمی شیعه 149
- اشاره 149
- 3/2: بازشناسی وضعیت فکری، تاریخی و اجتماعی مدرسه علمی شیعه 149
- ضرورت ها و اقتضائات زمانه 156
- اشاره 156
- 3/2/2: امام و مدیریت اجتماعی یاران 156
- 3/2/3: شخصیت های برجسته شیعه و جغرافیای اقامت و فعالیت آنها 160
- اشاره 160
- الف) علمای شیعه کوفه 161
- ب) علمای شیعه بغداد 162
- د) علمای شیعه بصره 163
- ه ) علمای شیعه در مدینه و حجاز 163
- ج) علمای شیعه در مناطق دیگر عراق 163
- و) خادمان و باب های امام در مدینه 164
- ز) بنی هاشم شیعی 164
- ح) علمای شیعه در ایران 165
- ی) سازمان وکالت و شخصیت های علمی - اجتماعی آن 168
- اشاره 174
- 3/2/4: جامعه شیعه و مسئله تقیه 174
- 3/2/4/1: امام و مدیریت تقیه محور جامعه و یاران در برابر هجوم ها و فشارهای دستگاه خلافت 175
- 3/2/4/2: خواص جامعه شیعه و تقیه نفوذی 181
- 3/3: فرصت سالیانه حج و مدیریت اجتماعی امام 187
- 3/4: امام و مدیریت فرهنگی جامعه شیعه 190
- اشاره 190
- الف) امام و طراحی جشن عید غدیر 191
- ب) امام و طراحی عزاداری دهه محرّم 191
- ج) امام و طراحی پایتخت های فرهنگی - معنوی برای شیعه ایرانی 192
- 3/5: امام و مدیریت اخلاقی و تربیتی جامعه شیعه (سبک زندگی شیعی) 195
- اشاره 195
- 3/5/1: امام در حوزه اخلاق فردی 196
- 3/5/2: بازخوانی سبک زندگی شیعی 198
- 3/5/3: امام و سبک زندگی تقیه محور 203
- جلوه های تقیه جذبی در سیره امام رضا علیه السلام 206
- اشاره 207
- 3/6: امام و مدیریت اقتصادی جامعه شیعه 207
- 3/6/1: مدیریت اقتصادی امام در دوران حضور در مدینه 208
- 3/6/2: مدیریت اقتصادی امام در خراسان 210
- سخن پایانی در مورد اخلاق و مدیریت اقتصادی امام 212
- اشاره 216
- فصل چهارم: فصل ویژه مسئله ولایت عهدی 216
- الف1: نگاهی کلی به سیاست خلفای بنی عباس در برابر امامان شیعه 219
- الف) مسئله ولایت عهدی، چرایی و چیستی 219
- اشاره 219
- الف2: چرایی اجرای طرح ولایت عهدی مأمون 221
- اشاره 225
- ب) گاه شمار و جغرافیای سفر امام از مدینه به خراسان 225
- همراهان امام در سفر به مرو 230
- ج) جدول گاه شمار اقامت امام در خراسان 235
- اشاره 235
- ج1: جدول گاه شمارِ ورود امام به مرو تا پذیرش ولایت عهدی 236
- ج2: جدول گاه شمارِ پذیرش ولایت عهدی تا زمان ترک مرو 238
- ج3: جدول گاه شمار خروج امام رضا علیه السلام از مرو تا شهادت در توس 255
- اشاره 255
- مأمون و مسئله شهادت امام رضا علیه السلام 257
- د) امام و مدیریت بحران ولایت عهدی و فرصت سازی از آن برای توسعه جغرافیایی تشیع 261
- اشاره 261
- د1: مدیریت امام برای حفظ سلامت جامعه شیعه 262
- د2: مدیریت امام برای گسترش جامعه شیعه جدید 265
- ه ) امام و مدیریت مسئله وصایت و جانشینی امام جواد علیه السلام 274
- اشاره 280
- فصل پایانی: ایده های ناظر به فرهنگ رضوی 280
- اشاره 281
- 1. مشهد پایتخت معنوی ایران و شرق اسلامی 281
- 1/1: مرحله پیدایش و شکل گیری تدریجی شهر مشهد؛ از کانون محبت تا کانون تشیع 281
- 1/2: از دوران صفویه تا پایان دوران استعمار و غرب گرایی؛ به سوی پایتخت معنوی و کانون تشیع ایرانی 291
- 1/3: مشهد در دوران تحولات منطقه ای پس از انقلاب اسلامی؛ کانونی برای گسترش جغرافیای محبت اهل بیت و تشیع به سوی شرق 299
- 1/4: نگاهی آینده پژوهانه به رسالت فراروی مشهدالرضا علیه السلام 304
- 2. ایده های تکمیلی 307
- 2/1: ایده های محتوایی تکمیلی در مورد زندگانی و شخصیت امام رضا علیه السلام 307
- اشاره 307
- 2/1/1: ایده های عبادی - عرفانی 307
- اشاره 307
- 2/1/2: فرهنگ زیارت 308
- 2/1/3: سبک زندگی رضوی 309
- 2/1/5: فرهنگ رضوی در حوزه فرهنگ اجتماعی عمومی 310
- 2/1/4: موضوع های ماورائی 310
- 2/1/6: شخصیت شناسی افراد فعال در حوزه رضوی 311
- 2/2: ایده های ناظر به فرم 311
- 2/1/7: امام رضا علیه السلام و فرهنگ رضوی از منظر دیگران 311
- منابع 315
1. تبیین موضوع
1. تبیین موضوع
عنوان اثر پیش رو، «پژوهش برنامه ای و آیین برنامه سازی در مورد زندگانی امام رضا علیه السلام است. موضوع اصلی کتاب، شرح زندگی حضرت علی ابن موسی الرّضا علیه السلام ، هشتمین امام و دهمین معصوم در منظومه فکری و کلامی شیعه است. به زندگی امام رضا، نه از منظر پژوهش های عام و کتابخانه ای رایج، بلکه از منظر پژوهش های برنامه محور نگریسته شده است تا بتوان از هر بخش زندگی آن حضرت، به ایده یابی برای برنامه سازی رسید.
در این اثر، برای بهره وری بیشتر، فقط به زندگانی امام رضا علیه السلام در دوران امامتشان پرداخته شده که شامل بیست سال از زندگی ایشان در سال های 183 تا 203 ه . ق. است. زندگی امام رضا علیه السلام ، از دوران تولد تا همراهی با پدر بزگوارشان، چون به گونه ای غیر مستقیم در کتاب زندگانی امام کاظم علیه السلام به آن پرداخته شده است، حذف گردید. (1)
درباره مطالب مربوط به دوران پس از شهادت حضرت رضا علیه السلام نیز، به جای ذکر جزئیات روند بازسازی بارگاه ایشان و یا برشماری شخصیت های مرتبط (مانند متولیان آن بارگاه در طول تاریخ)، سعی شده است از منظر مطالعات تاریخی، روند اثرگذاری بارگاه آن حضرت و تأثیرات فرهنگ زیارت آن مزار در جغرافیای منطقه ای و فرامنطقه ای، در ادوار مختلفِ تاریخی به طور اجمالی بررسی شود.
2. ضرورت پژوهش
2. ضرورت پژوهش
همان گونه که در دو کتاب آیین برنامه سازی زندگی امام کاظم علیه السلام و امام صادق علیه السلام نوشته ایم، مناسبت های مذهبی، یکی از هویت های فرهنگی - اجتماعی و حتی سیاسی
1- آیین برنامه سازی زندگانی امام موسی کاظم علیه السلام، ص 379.