- اشاره 3
- فصل آغازین: کلیات 3
- 2. ضرورت پژوهش 4
- 1. تبیین موضوع 4
- 3. پیشینه پژوهش 5
- 4. شیوه و روش پژوهش 7
- 5. مبانی و پیش فرض های موضوع 16
- فصل اول: زندگی، شخصیت و گاه شمار دوران امامت امام رضا علیه السلام 20
- اشاره 20
- الف) چکیده زندگی نامه امام رضا علیه السلام 21
- ب) شخصیت شناسی اجمالی امام رضا علیه السلام 24
- اشاره 24
- شخصیت شناسی معنوی و عبادی امام رضا علیه السلام 35
- ج) جدول گاه شمار تاریخی دوران امامت امام رضا علیه السلام 38
- اشاره 38
- الف) ساختار کلی این بخش 39
- ب) منابع و مآخذ این بخش 40
- ج) نگاهی کلی به جدول گاه شمار 64
- اشاره 66
- فصل دوم: نگاهی کلی به جهان اسلام در دوران امامت امام رضا علیه السلام 66
- 2/1: وضعیت سیاسی جهان اسلام 67
- 2/2: وضعیت اجتماعی جهان اسلام 73
- 2/3: وضعیت فکری و فرهنگی جهان اسلام 75
- 2/4: اطلس فرقه ای جهان اسلام در دوران امامت امام رضا علیه السلام 87
- اشاره 87
- اشاره 92
- 2/4/1: فرقه ها و گرایش های کلامی اهل سنّت در دوران امامت امام رضا علیه السلام 92
- فرقه شماره 1: 92
- فرقه شماره 2: 94
- فرقه شماره 3: 96
- فرقه شماره 4: 98
- فرقه شماره 5: 99
- فرقه شماره 6: 101
- فرقه شماره 7: 104
- فرقه شماره 8: 106
- 2/4/2: فرقه ها و گرایش های شیعی در زمان امامت امام رضا علیه السلام 109
- اشاره 109
- گرایش فرقه ای 1: 110
- گرایش فرقه ای 2: 115
- گرایش فرقه ای 3: 117
- گرایش فرقه ای 4: واقفیه 122
- فصل سوم: تشیع در دوران امامت امام رضا علیه السلام 140
- اشاره 140
- پیش درآمد 141
- 3/1: اطلس و جغرافیای تشیع در زمان امام رضا علیه السلام 141
- اشاره 141
- مصر 142
- عراق 142
- ایران 143
- اشاره 149
- 3/2: بازشناسی وضعیت فکری، تاریخی و اجتماعی مدرسه علمی شیعه 149
- 3/2/1: مدارس علمی و ادوار علمی شیعه 149
- 3/2/2: امام و مدیریت اجتماعی یاران 156
- اشاره 156
- ضرورت ها و اقتضائات زمانه 156
- 3/2/3: شخصیت های برجسته شیعه و جغرافیای اقامت و فعالیت آنها 160
- اشاره 160
- الف) علمای شیعه کوفه 161
- ب) علمای شیعه بغداد 162
- ج) علمای شیعه در مناطق دیگر عراق 163
- ه ) علمای شیعه در مدینه و حجاز 163
- د) علمای شیعه بصره 163
- و) خادمان و باب های امام در مدینه 164
- ز) بنی هاشم شیعی 164
- ح) علمای شیعه در ایران 165
- ی) سازمان وکالت و شخصیت های علمی - اجتماعی آن 168
- 3/2/4: جامعه شیعه و مسئله تقیه 174
- اشاره 174
- 3/2/4/1: امام و مدیریت تقیه محور جامعه و یاران در برابر هجوم ها و فشارهای دستگاه خلافت 175
- 3/2/4/2: خواص جامعه شیعه و تقیه نفوذی 181
- 3/3: فرصت سالیانه حج و مدیریت اجتماعی امام 187
- 3/4: امام و مدیریت فرهنگی جامعه شیعه 190
- اشاره 190
- الف) امام و طراحی جشن عید غدیر 191
- ب) امام و طراحی عزاداری دهه محرّم 191
- ج) امام و طراحی پایتخت های فرهنگی - معنوی برای شیعه ایرانی 192
- اشاره 195
- 3/5: امام و مدیریت اخلاقی و تربیتی جامعه شیعه (سبک زندگی شیعی) 195
- 3/5/1: امام در حوزه اخلاق فردی 196
- 3/5/2: بازخوانی سبک زندگی شیعی 198
- 3/5/3: امام و سبک زندگی تقیه محور 203
- جلوه های تقیه جذبی در سیره امام رضا علیه السلام 206
- 3/6: امام و مدیریت اقتصادی جامعه شیعه 207
- اشاره 207
- 3/6/1: مدیریت اقتصادی امام در دوران حضور در مدینه 208
- 3/6/2: مدیریت اقتصادی امام در خراسان 210
- سخن پایانی در مورد اخلاق و مدیریت اقتصادی امام 212
- فصل چهارم: فصل ویژه مسئله ولایت عهدی 216
- اشاره 216
- الف1: نگاهی کلی به سیاست خلفای بنی عباس در برابر امامان شیعه 219
- اشاره 219
- الف) مسئله ولایت عهدی، چرایی و چیستی 219
- الف2: چرایی اجرای طرح ولایت عهدی مأمون 221
- اشاره 225
- ب) گاه شمار و جغرافیای سفر امام از مدینه به خراسان 225
- همراهان امام در سفر به مرو 230
- ج) جدول گاه شمار اقامت امام در خراسان 235
- اشاره 235
- ج1: جدول گاه شمارِ ورود امام به مرو تا پذیرش ولایت عهدی 236
- ج2: جدول گاه شمارِ پذیرش ولایت عهدی تا زمان ترک مرو 238
- ج3: جدول گاه شمار خروج امام رضا علیه السلام از مرو تا شهادت در توس 255
- اشاره 255
- مأمون و مسئله شهادت امام رضا علیه السلام 257
- د) امام و مدیریت بحران ولایت عهدی و فرصت سازی از آن برای توسعه جغرافیایی تشیع 261
- اشاره 261
- د1: مدیریت امام برای حفظ سلامت جامعه شیعه 262
- د2: مدیریت امام برای گسترش جامعه شیعه جدید 265
- ه ) امام و مدیریت مسئله وصایت و جانشینی امام جواد علیه السلام 274
- اشاره 280
- فصل پایانی: ایده های ناظر به فرهنگ رضوی 280
- 1. مشهد پایتخت معنوی ایران و شرق اسلامی 281
- 1/1: مرحله پیدایش و شکل گیری تدریجی شهر مشهد؛ از کانون محبت تا کانون تشیع 281
- اشاره 281
- 1/2: از دوران صفویه تا پایان دوران استعمار و غرب گرایی؛ به سوی پایتخت معنوی و کانون تشیع ایرانی 291
- 1/3: مشهد در دوران تحولات منطقه ای پس از انقلاب اسلامی؛ کانونی برای گسترش جغرافیای محبت اهل بیت و تشیع به سوی شرق 299
- 1/4: نگاهی آینده پژوهانه به رسالت فراروی مشهدالرضا علیه السلام 304
- 2/1: ایده های محتوایی تکمیلی در مورد زندگانی و شخصیت امام رضا علیه السلام 307
- اشاره 307
- 2. ایده های تکمیلی 307
- اشاره 307
- 2/1/1: ایده های عبادی - عرفانی 307
- 2/1/2: فرهنگ زیارت 308
- 2/1/3: سبک زندگی رضوی 309
- 2/1/5: فرهنگ رضوی در حوزه فرهنگ اجتماعی عمومی 310
- 2/1/4: موضوع های ماورائی 310
- 2/1/6: شخصیت شناسی افراد فعال در حوزه رضوی 311
- 2/2: ایده های ناظر به فرم 311
- 2/1/7: امام رضا علیه السلام و فرهنگ رضوی از منظر دیگران 311
- منابع 315
جامعه شیعه، به ویژه، جامعه شیعه ایرانی است. در هیچ مذهب و جامعه ای، همانند جامعه شیعه ایرانی، مناسبت های مذهبی، دارای این همه تنوع و گستردگی و فراوانی و مهم تر از همه، اثرگذاری بالا نیست. با این وصف، متأسفانه در برنامه سازی مناسبتی، که از ضرورت های برنامه سازی رسانه های داخلی است، آنچه مشاهده می شود، حاکی از روزمرگی، تکرارزدگی و کم توجهی به این مناسبت هاست.
اصولاً در این برنامه سازی ها، طراحی و مهندسی جامع برای نگاه کلان به این مناسبت ها، که باید هماهنگ با سیاست گذاری های کلان فرهنگی و اجتماعی نظام، یا بر اساس تحولات و نیازهای جدید اجتماعی باشد، کمتر دیده می شود. این مشکل، در مواجهه مستقیم با مدیران و برنامه ریزان شبکه ها نیز دیده می شود.
یکی از علل این آسیب، شاید نبود متون پژوهشی ای است که جامع دو نگاه باشد: از یک سو، نگاهی کلان به هر مناسبت در منظومه مناسبت ها و در راستای تحول و رشد تاریخی جامعه شیعی ایرانی داشته باشد و از سوی دیگر، به نکته سنجی و موشکافی گزارش های تاریخی موجود در مورد زندگانی هر معصوم بپردازد تا در نهایت، ترکیب این دو نگاه کلان و خرد، منجر به ایده یابی های روزآمد برنامه سازی گردد.
تلاش شده است این پژوهش، تجربه ای نو در حوزه پژوهش برنامه ای در مورد زندگانی ائمّه معصومین علیهم السلام و به طور خاص، زندگی امام رضا علیه السلام باشد. همچنین سعی کرده ایم با نگاهی خاص به تاریخ امامت آن حضرت و تأثیرات تاریخی - اجتماعی وجود بارگاه مقدسش در این خطه، افق های جدیدی را در حوزه برنامه سازی، پیش روی برنامه سازان قرار دهیم و به سهم خود، ضمن کاهش آسیب ها و ضعف های برنامه سازی در حوزه مناسبت های رضوی، برای غنی سازی علمی و محتوایی این نوع برنامه ها تلاشی کرده باشیم.
3. پیشینه پژوهش
3. پیشینه پژوهش
در مورد زندگانی امام رضا علیه السلام ، هم به صورت مستقل و هم در ضمن دایرهالمعارف هایی که به طور کلی در مورد زندگانی اهل بیت علیهم السلام تألیف شده اند، پژوهش های فراوانی صورت گرفته است. از آخرین تجربه های ارزشمند در این حوزه، مجموعه «موسوعه الامام الرّضا علیه السلام » است که آن را مؤسسه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف در قم فراهم کرده است.