آیین برنامه سازی درباره زندگی امام رضا علیه السلام صفحه 99

مرزهایی که چندان دارای سابقه تمدن تاریخی و یا آگاهی های اسلامی نبودند.

فرهنگی / اجتماعی

تبعید خوارج به سوی مرزها، نشان گر پس زدن این اندیشه سیاسی - کلامی در مناطقی است که دارای فرهنگ اصیل اسلامی بودند.

تحولات اندیشه ای در بستر تاریخ

کلامی

قیام های خوارج در این سال ها، به جای اینکه در مبانی کلامی و اندیشه سیاسی آنها ریشه داشته باشد، بیشتر بر بستر سوءاستفاده از خستگی مردم از ظلم های عباسیان قرار داشت؛ از این رو، اندیشه سیاسی خوارج نیز، برای تأمین نیاز جوامع جدید، به اصلاح و تعدیل خود پرداخت.

شیوه قیام های خوارج در این سال ها، نشان گر گذر کردن آنها از مسائل سیاسی - کلامی به سوی سوءاستفاده از مسائل اجتماعی - اقتصادی است و اینکه عمر شعارهای سیاسی آنها پایان یافته است.

فرقه شماره 5:

فرقه شماره 5:

نام گرایش: صوفیه

مبانی و اصول: دنیاگریزی و زهد و عبادت افراطی.

وضعیت و جغرافیا:

تصوّف در این سال ها اگر چه رو به گسترش بود، ولی هنوز تبدیل به یک جریان فکری و یا اجتماعی مستقل و یا دارای نفوذ اجتماعی ویژه نشده بود؛ چرا که تصوّف در این سال ها، خود را بیشتر در شکل رفتار اجتماعی نشان می داد و افکار و اندیشه های عرفانی (التقاطی) هنوز وارد این نهضت اجتماعی نشده بود. در این سال ها، به عنوان نمونه، در آبادان یک گروه از عابدان و زاهدان بودند که کسانی مانند بهیم عِجلی عابد (ف 206) و داوود ابن محبر طایی بصری (ف 206)، یا جزء آنها بودند یا با آنها رفت وآمد داشتند.(1)