پایان نامه کارشناسی ارشد: بازخوانی هویت انقلاب اسلامی با تاکید بر آموزه مهدویت در تفکر شیعی صفحه 123
- اشاره 5
- مقدمه: طرح تفصیلی 5
- 1- طرح مسأله تحقیق 6
- 2- علل انتخاب موضوع اهمیت و فایده آن 6
- 4- سؤال اصلی پژوهش 7
- 5- فرضیه پژوهش 7
- 3- پیشینه تحقیق 7
- 7-4-آموزه های مهدویت از طریق تحول در نمادها، چگونه به هویت دینی انقلاب اسلامی کمک کرده است؟ 8
- 7-3-آموزه های مهدویت از طریق تحول در رفتارها، چگونه به هویت دینی انقلاب اسلامی کمک کرده است؟ 8
- 7- سؤالات فرعی پژوهش 8
- 7-2-آموزه های مهدویت از طریق تحول در باورها چگونه به هویت دینی انقلاب اسلامی کمک کرده است؟ 8
- 8- پیش فرض پژوهش 8
- 6- مفاهیم ومتغیرها 8
- 7-1-باورها، رفتارها، و نمادهای انقلاب اسلامی چیست؟ 8
- 9- اهداف پژوهش 8
- 10- روش تحقیق و پژوهش 9
- 11- سازماندهی پژوهش 9
- اشاره 10
- فصل اول: مفاهیم و چارچوب نظری 10
- 1-2-1. غیبت 11
- 1-1- مقدمه 11
- 1-2- گفتار اول: مفاهیم نظری 11
- 1-2-2. انتظار 12
- 1-2-3. طلب وضع مطلوب 14
- 1-2-4. مهدویت 15
- 1-2-5. انقلاب 17
- 1-2-6. انقلاب اسلامی 17
- 1-2-8. رفتارها 19
- 1-2-9. نمادها 19
- 1-2-7. باورها 19
- 1-2-11. شیعه 20
- 1-2-10. تحوّل 20
- 1-3- گفتار دوم: چارچوب نظری 22
- اشاره 22
- اشاره 25
- الف) نخبگان ابزاری 25
- ب) نخبگان فکری 25
- نقش انسان در حرکت تاریخ در اندیشه شهید صدر 27
- 1-3-1. مدل مطلوب در حیات انسان 30
- 1-4- جمع بندی 31
- اشاره 32
- فصل دوم: مؤلفه ها، شاخص ها و ابعاد آموزه مهدویت و ویژگیهای گفتمان سلبی و ایجابی انتظار فرج 32
- 2-1- مقدمه 33
- 2-2-2. بعد اعتقادی کلامی مهدویت 34
- 2-2- گفتار اول 34
- 2-2-1. ابعاد آموزه مهدویت 34
- 2-2-3. بعد اجتماعی مهدویت 36
- 2-2-4. بعد سیاسی مهدویت 36
- 2-3-1. گفتمان سلبی انتظار و تعطیل حکومت مشروع 38
- 2-3- گفتاردوم 38
- 2-3-2. انتظار سلبی 39
- 2-3-3. ویژگیهای اعتقادی- کلامی گفتمان سلبی انتظار 43
- 2-3-4. تشدید رویکرد نقل گرایی 43
- 2-3-6. ترویج فرهنگ اباحی گری 44
- 2-3-5. توسعه نگرش جبرگرایی (تقدیرگرایی) 44
- 2-3-7-2. تعطیل شدن حدود و مقررات دینی: 45
- 2-3-7-1. اختیار حداقلی انسان: 45
- 2-3-7. ویژگی های اجتماعی گفتمان سلبی انتظار 45
- 2-3-7-3. انزواطلبی و از هم گسیختگی اجتماعی 46
- 2-3-8. ویژگیهای سیاسی گفتمان سلبی انتظار 46
- 2-3-8-1. غلبه گفتمان تقیه محور بر ادبیات انقلابی 46
- 2-3-8-2. تقویت تفکر حجتیه ایسم و رشد فساد در جامعه 47
- 2-3-8-4. عدم تشکیل حکومت مشروع 49
- 2-3-8-3. پذیرش حکومت جور و سکوت در مقابل طاغوت 49
- 2-4- گفتار سوم 50
- 2-4-1. گفتمان ایجابی انتظار و تشکیل حکومت مشروع 50
- 2-4-2. انتظار ایجابی 51
- 2-4-3. ویژگیهای اعتقادی – کلامی گفتمان ایجابی انتظار 52
- 2-4-3-1. رشد عقل گرایی 52
- 2-4-3-2. تبدیل راوی حدیث به فقیه مجتهد: 53
- 2-4-4. ویژگیهای اجتماعی گفتمان ایجابی انتظار 55
- 2-4-3-3. استقلال فکری شیعه و نفی گفتمان تقدیرگرایی: 55
- 2-4-4-1. تقویت روحیه امیدواری: 55
- 2-4-4-2. اصلاح ناهنجاریها و همبستگی اجتماعی 56
- 2-4-4-3. پویایی اجتماعی 56
- 2-4-4-4. احیای امر به معروف و نهی ازمنکر 57
- 2-4-5. ویژگیهای سیاسی گفتمان ایجابی انتظار 58
- 2-4-5-1. تحول مفهوم تقیه 58
- 2-4-7. نظریه ولایت حداکثری فقیه 59
- 2-4-6. طاغوت ستیزی 59
- 2-4-8. انقلاب اسلامی و تشکیل حکومت دینی 60
- 2-5- جمع بندی 61
- فصل سوم: هویت انقلاب اسلامی (باورها، رفتارها، نمادها) 63
- اشاره 63
- 3-1- مقدمه 64
- 3-2- چیستی هویت و هویت دینی انقلاب اسلامی 65
- 3-3-1. باورهای انقلابیون در انقلاب اسلامی ایران 69
- 3-3-1-1. امامت 69
- اشاره 69
- 3-3- گفتار اول 69
- 3-3-1-2. ولایت 71
- 3-3-1-3. اجتهاد 72
- 3-3-1-4. نفی سلطه 73
- 3-3-1-5. تقیه 74
- 3-3-1-6. امر به معروف و نهی از منکر 76
- 3-3-1-7. عدالت 78
- 3-3-1-9. شهادت و فرهنگ شهادت طلبی 79
- 3-3-1-8. مبارزه با ظلم (ظلم ستیزی) 79
- 3-3-1-10. جهاد 80
- 3-3-1-11. انتظار فرج و مهدویت 81
- 3-3-1-12. ولایت فقیه 84
- 3-3-1-13. نظریه غیبت امام و مشروعیت مرجعیت 85
- 3-3-1-14. رابطه ولایی مردم و مرجعیت 86
- 3-4-3. فدائیان اسلام (رادیکالیسم اسلام شیعی) 90
- 3-4- گفتار دوم 90
- 3-4-2. رفتارهای سیاسی 90
- 3-4-1. رفتارهای انقلابیون در انقلاب اسلامی ایران 90
- 3-4-4. حزب ملل اسلامی 91
- 3-4-5. هیئتهای مؤتلفه اسلامی 92
- 3-4-7. کانون نشر حقایق اسلامی 93
- 3-4-6. گروه مذهبی ابوذر 93
- 3-4-9. انجمن حجتیه 94
- 3-4-8. هیئت قائمیه 94
- 3-4-10. رفتارهای اجتماعی 95
- 3-4-11. نفی غرب گرایی و استقلال طلبی 96
- 3-4-12. حرکت مردمی و بسیج اجتماعی 96
- 3-4-13. مخالفت اجتماعی با تصویب لایحه کاپیتولاسیون 97
- اشاره 98
- 3-4-14-1. نهضت تنباکو 98
- 3-4-14. رفتارهای اقتصادی 98
- 3-4-14-2. طرح ملی شدن صنعت نفت 99
- 3-4-14-4. جلوگیری از افراط در مصرف بیت المال 100
- 3-4-14-3. طرح عدالت اقتصادی 100
- 3-4-14-6. فرهنگ شهادت طلبی و ایثار 101
- 3-4-14-5. رفتارهای فرهنگی 101
- 3-4-14-7. دفع خطر اسلام زدایی و تغییر تاریخ رسمی کشور 103
- 3-4-14-8. جلوگیری از گسترش فرهنگ فساد و فحشاء در دولت پهلوی 104
- 3-5-1. نمادهای انقلابیون در انقلاب اسلامی ایران 106
- 3-5- گفتار سوم 106
- 3-5-2-1. مساجد و تکایا 107
- 3-5-2. نمادهای مادی 107
- 3-5-2-2. حوزه های علمیه 108
- 3-5-2-3. شعارها و دیوارنوشته ها 109
- 3-5-3. تأسیس انجمن ها و مؤسسات متاثر از فرهنگ مهدویت 111
- 3-5-3-2. تشکیل گروهی به نام مهدیون 111
- 3-5-3-1. تأسیس انجمن مخفی در بهمن سال 1282 ه_. ش: 111
- 3-5-3-3. فدائیان اسلام 112
- 3-5-3-4. نامه ها و تلگراف های متأثر از آموزه مهدویت 112
- 3-5-3-6. نهضت عاشورا 116
- 3-5-3-5. نمادهای معنوی 116
- 3-5-3-7. اربعین 118
- 3-5-3-8. نیمه شعبان 119
- 3-5-3-9. امدادهای غیبی (و عنایات حضرت ولی عصر به انقلاب اسلامی) 121
- 3-5-3-10. حکومت پیامبر اکرم (ص) و امام علی (ع) 122
- 3-5-3-11. دولت کریمه امام زمان (عج) 123
- 3-6- جمع بندی 123
- اشاره 125
- فصل چهارم: تأثیرگذاری آموزه مهدویت بر انقلاب اسلامی 125
- 4-1- مقدمه 126
- 4-2- نظام ارزشی اسلام مبتنی بر آموزه مهدویت 127
- 4-3-1. نقش رهبری امام خمینی در هدایت انقلاب اسلامی 132
- 4-3- گفتار اول 132
- 4-3-2. تحول حداکثری باورهای دینی در نگاه امام خمینی (ره) 134
- 4-3-4. ولایت 137
- 4-3-3. امامت 137
- 4-3-5. اجتهاد 139
- 4-3-6. تقیه 141
- 4-3-7. ارتباط دین و سیاست (اصل سیاست عین دیانت) 143
- 4-3-8. استقلال و نفی سلطه 145
- 4-3-10. امر به معروف و نهی از منکر 146
- 4-3-9. ظلم ستیزی 146
- 4-3-11. فرهنگ شهادت و قیام عاشورا 147
- اشاره 151
- 4-4- گفتار دوم 151
- 4-4-1-1. استراتژی انتظار فرج در اندیشه امام خمینی (ره) 151
- 4-4-1. آموزه مهدویت و بازتعریف انقلاب اسلامی در آرمان و اندیشه امام خمینی (ره) 151
- 4-4-1-2. چگونگی تحول گفتمان سلبی انتظار به ادبیات ایجابی 153
- 4-4-1-3. تأسیس حکومت اسلامی و دولت منتظر برپایۀ استراتژی انتظار 155
- 4-4-1-4. آموزه مهدویت و تحول نفوس 158
- 4-5- جمع بندی 160
- نتیجه گیری 162
- منابع 169
- منابع لاتین 177
- Abstract 178
1- پیشین، ج 3، ص 573.
2- پیشین، ج 3، ص 375.
3-5-3-11. دولت کریمه امام زمان (عج)
یکی از نمادهای اصلی تفکر شیعی که شیعه را در طول تاریخ حیات خود امیدوار و چشم به راه عدالت نگاه داشته، اعتقاد به تشکیل حکومت جهانی امام مهدی (عج) است. بر اساس اعتقادات شیعی، تشکیل دولت مستضعفان و تحقق بخشیدن به آرمان والا و الهی حکومت فرزانگان در عالم، وعده مسلم الهی است. قرآن شریف می فرماید: «وَعدَالله الَّذینَ آمَنوُا و عَملوا الصالِحات لِیستخلِفنَّهُم فی الارض ...».(1)خدا به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته کردهاند وعده داده که به یقین در روی زمین ایشان را خلیفه کند.
تمام ادیان آسمانی به پیروان خود عصر درخشان و سعادت عمومی، آینده مشعشع و صلح جهانی و دوران پرخیر و برکت را نوید دادهاند که در آن نگرانیها، دلهرهها و هراسها مرتفع شود و به یمن ظهور شخصی بزرگ و مردی آسمانی جهان پر از عدل می شود. این موعود عزیز بر حسب استوارترین و صحیح ترین مصادر اسلامی، خلیفه دوازدهم حضرت محمد (ص) و دوازدهمین رهبر و امام بعد از آن حضرت است. اسلام به عنوان اکمل و خاتم ادیان آسمانی به مسئلۀ مهدی موعود و دولت کریمه ایشان که یکی نمادهای روشن در تفکر اسلامی شیعی است اهمیت خاصی قائل است و بیشتر از ادیان و مذاهب دیگر به تبیین حدود و ثغور دولت بخشایشگر مهدوی پرداخته است.(2)
3-6- جمع بندی
در این فصل پس از نگاهی گذرا به چیستی هویت و هویت دینی انقلاب، هویت انقلاب اسلامی ایران را در سه حوزۀ باورها، رفتارها و نمادها تعریف کرده و در سه گفتار به تحلیل عناصر و مؤلفههای این سه حوزۀ هویتی انقلاب اسلامی پرداختهایم.