- اشاره 5
- مقدمه: طرح تفصیلی 5
- 1- طرح مسأله تحقیق 6
- 2- علل انتخاب موضوع اهمیت و فایده آن 6
- 4- سؤال اصلی پژوهش 7
- 3- پیشینه تحقیق 7
- 5- فرضیه پژوهش 7
- 7- سؤالات فرعی پژوهش 8
- 7-3-آموزه های مهدویت از طریق تحول در رفتارها، چگونه به هویت دینی انقلاب اسلامی کمک کرده است؟ 8
- 7-4-آموزه های مهدویت از طریق تحول در نمادها، چگونه به هویت دینی انقلاب اسلامی کمک کرده است؟ 8
- 8- پیش فرض پژوهش 8
- 7-2-آموزه های مهدویت از طریق تحول در باورها چگونه به هویت دینی انقلاب اسلامی کمک کرده است؟ 8
- 7-1-باورها، رفتارها، و نمادهای انقلاب اسلامی چیست؟ 8
- 6- مفاهیم ومتغیرها 8
- 9- اهداف پژوهش 8
- 10- روش تحقیق و پژوهش 9
- 11- سازماندهی پژوهش 9
- اشاره 10
- فصل اول: مفاهیم و چارچوب نظری 10
- 1-1- مقدمه 11
- 1-2-1. غیبت 11
- 1-2- گفتار اول: مفاهیم نظری 11
- 1-2-2. انتظار 12
- 1-2-3. طلب وضع مطلوب 14
- 1-2-4. مهدویت 15
- 1-2-5. انقلاب 17
- 1-2-6. انقلاب اسلامی 17
- 1-2-8. رفتارها 19
- 1-2-9. نمادها 19
- 1-2-7. باورها 19
- 1-2-10. تحوّل 20
- 1-2-11. شیعه 20
- اشاره 22
- 1-3- گفتار دوم: چارچوب نظری 22
- الف) نخبگان ابزاری 25
- اشاره 25
- ب) نخبگان فکری 25
- نقش انسان در حرکت تاریخ در اندیشه شهید صدر 27
- 1-3-1. مدل مطلوب در حیات انسان 30
- 1-4- جمع بندی 31
- فصل دوم: مؤلفه ها، شاخص ها و ابعاد آموزه مهدویت و ویژگیهای گفتمان سلبی و ایجابی انتظار فرج 32
- اشاره 32
- 2-1- مقدمه 33
- 2-2-2. بعد اعتقادی کلامی مهدویت 34
- 2-2- گفتار اول 34
- 2-2-1. ابعاد آموزه مهدویت 34
- 2-2-3. بعد اجتماعی مهدویت 36
- 2-2-4. بعد سیاسی مهدویت 36
- 2-3-1. گفتمان سلبی انتظار و تعطیل حکومت مشروع 38
- 2-3- گفتاردوم 38
- 2-3-2. انتظار سلبی 39
- 2-3-4. تشدید رویکرد نقل گرایی 43
- 2-3-3. ویژگیهای اعتقادی- کلامی گفتمان سلبی انتظار 43
- 2-3-6. ترویج فرهنگ اباحی گری 44
- 2-3-5. توسعه نگرش جبرگرایی (تقدیرگرایی) 44
- 2-3-7-2. تعطیل شدن حدود و مقررات دینی: 45
- 2-3-7-1. اختیار حداقلی انسان: 45
- 2-3-7. ویژگی های اجتماعی گفتمان سلبی انتظار 45
- 2-3-7-3. انزواطلبی و از هم گسیختگی اجتماعی 46
- 2-3-8. ویژگیهای سیاسی گفتمان سلبی انتظار 46
- 2-3-8-1. غلبه گفتمان تقیه محور بر ادبیات انقلابی 46
- 2-3-8-2. تقویت تفکر حجتیه ایسم و رشد فساد در جامعه 47
- 2-3-8-4. عدم تشکیل حکومت مشروع 49
- 2-3-8-3. پذیرش حکومت جور و سکوت در مقابل طاغوت 49
- 2-4- گفتار سوم 50
- 2-4-1. گفتمان ایجابی انتظار و تشکیل حکومت مشروع 50
- 2-4-2. انتظار ایجابی 51
- 2-4-3. ویژگیهای اعتقادی – کلامی گفتمان ایجابی انتظار 52
- 2-4-3-1. رشد عقل گرایی 52
- 2-4-3-2. تبدیل راوی حدیث به فقیه مجتهد: 53
- 2-4-4. ویژگیهای اجتماعی گفتمان ایجابی انتظار 55
- 2-4-3-3. استقلال فکری شیعه و نفی گفتمان تقدیرگرایی: 55
- 2-4-4-1. تقویت روحیه امیدواری: 55
- 2-4-4-2. اصلاح ناهنجاریها و همبستگی اجتماعی 56
- 2-4-4-3. پویایی اجتماعی 56
- 2-4-4-4. احیای امر به معروف و نهی ازمنکر 57
- 2-4-5-1. تحول مفهوم تقیه 58
- 2-4-5. ویژگیهای سیاسی گفتمان ایجابی انتظار 58
- 2-4-7. نظریه ولایت حداکثری فقیه 59
- 2-4-6. طاغوت ستیزی 59
- 2-4-8. انقلاب اسلامی و تشکیل حکومت دینی 60
- 2-5- جمع بندی 61
- فصل سوم: هویت انقلاب اسلامی (باورها، رفتارها، نمادها) 63
- اشاره 63
- 3-1- مقدمه 64
- 3-2- چیستی هویت و هویت دینی انقلاب اسلامی 65
- 3-3-1-1. امامت 69
- اشاره 69
- 3-3-1. باورهای انقلابیون در انقلاب اسلامی ایران 69
- 3-3- گفتار اول 69
- 3-3-1-2. ولایت 71
- 3-3-1-3. اجتهاد 72
- 3-3-1-4. نفی سلطه 73
- 3-3-1-5. تقیه 74
- 3-3-1-6. امر به معروف و نهی از منکر 76
- 3-3-1-7. عدالت 78
- 3-3-1-9. شهادت و فرهنگ شهادت طلبی 79
- 3-3-1-8. مبارزه با ظلم (ظلم ستیزی) 79
- 3-3-1-10. جهاد 80
- 3-3-1-11. انتظار فرج و مهدویت 81
- 3-3-1-12. ولایت فقیه 84
- 3-3-1-13. نظریه غیبت امام و مشروعیت مرجعیت 85
- 3-3-1-14. رابطه ولایی مردم و مرجعیت 86
- 3-4-3. فدائیان اسلام (رادیکالیسم اسلام شیعی) 90
- 3-4- گفتار دوم 90
- 3-4-2. رفتارهای سیاسی 90
- 3-4-1. رفتارهای انقلابیون در انقلاب اسلامی ایران 90
- 3-4-4. حزب ملل اسلامی 91
- 3-4-5. هیئتهای مؤتلفه اسلامی 92
- 3-4-6. گروه مذهبی ابوذر 93
- 3-4-7. کانون نشر حقایق اسلامی 93
- 3-4-8. هیئت قائمیه 94
- 3-4-9. انجمن حجتیه 94
- 3-4-10. رفتارهای اجتماعی 95
- 3-4-11. نفی غرب گرایی و استقلال طلبی 96
- 3-4-12. حرکت مردمی و بسیج اجتماعی 96
- 3-4-13. مخالفت اجتماعی با تصویب لایحه کاپیتولاسیون 97
- 3-4-14-1. نهضت تنباکو 98
- اشاره 98
- 3-4-14. رفتارهای اقتصادی 98
- 3-4-14-2. طرح ملی شدن صنعت نفت 99
- 3-4-14-3. طرح عدالت اقتصادی 100
- 3-4-14-4. جلوگیری از افراط در مصرف بیت المال 100
- 3-4-14-6. فرهنگ شهادت طلبی و ایثار 101
- 3-4-14-5. رفتارهای فرهنگی 101
- 3-4-14-7. دفع خطر اسلام زدایی و تغییر تاریخ رسمی کشور 103
- 3-4-14-8. جلوگیری از گسترش فرهنگ فساد و فحشاء در دولت پهلوی 104
- 3-5- گفتار سوم 106
- 3-5-1. نمادهای انقلابیون در انقلاب اسلامی ایران 106
- 3-5-2. نمادهای مادی 107
- 3-5-2-1. مساجد و تکایا 107
- 3-5-2-2. حوزه های علمیه 108
- 3-5-2-3. شعارها و دیوارنوشته ها 109
- 3-5-3. تأسیس انجمن ها و مؤسسات متاثر از فرهنگ مهدویت 111
- 3-5-3-2. تشکیل گروهی به نام مهدیون 111
- 3-5-3-1. تأسیس انجمن مخفی در بهمن سال 1282 ه_. ش: 111
- 3-5-3-4. نامه ها و تلگراف های متأثر از آموزه مهدویت 112
- 3-5-3-3. فدائیان اسلام 112
- 3-5-3-6. نهضت عاشورا 116
- 3-5-3-5. نمادهای معنوی 116
- 3-5-3-7. اربعین 118
- 3-5-3-8. نیمه شعبان 119
- 3-5-3-9. امدادهای غیبی (و عنایات حضرت ولی عصر به انقلاب اسلامی) 121
- 3-5-3-10. حکومت پیامبر اکرم (ص) و امام علی (ع) 122
- 3-5-3-11. دولت کریمه امام زمان (عج) 123
- 3-6- جمع بندی 123
- اشاره 125
- فصل چهارم: تأثیرگذاری آموزه مهدویت بر انقلاب اسلامی 125
- 4-1- مقدمه 126
- 4-2- نظام ارزشی اسلام مبتنی بر آموزه مهدویت 127
- 4-3- گفتار اول 132
- 4-3-1. نقش رهبری امام خمینی در هدایت انقلاب اسلامی 132
- 4-3-2. تحول حداکثری باورهای دینی در نگاه امام خمینی (ره) 134
- 4-3-3. امامت 137
- 4-3-4. ولایت 137
- 4-3-5. اجتهاد 139
- 4-3-6. تقیه 141
- 4-3-7. ارتباط دین و سیاست (اصل سیاست عین دیانت) 143
- 4-3-8. استقلال و نفی سلطه 145
- 4-3-10. امر به معروف و نهی از منکر 146
- 4-3-9. ظلم ستیزی 146
- 4-3-11. فرهنگ شهادت و قیام عاشورا 147
- اشاره 151
- 4-4- گفتار دوم 151
- 4-4-1-1. استراتژی انتظار فرج در اندیشه امام خمینی (ره) 151
- 4-4-1. آموزه مهدویت و بازتعریف انقلاب اسلامی در آرمان و اندیشه امام خمینی (ره) 151
- 4-4-1-2. چگونگی تحول گفتمان سلبی انتظار به ادبیات ایجابی 153
- 4-4-1-3. تأسیس حکومت اسلامی و دولت منتظر برپایۀ استراتژی انتظار 155
- 4-4-1-4. آموزه مهدویت و تحول نفوس 158
- 4-5- جمع بندی 160
- نتیجه گیری 162
- منابع 169
- منابع لاتین 177
- Abstract 178
1- مسعود کمالی، جامعه مدنی، دولت و نوسازی در ایران معاصر، ترجمه کمال پولادی، مرکز بازشناسی اسلام و ایران، 1381، فصل 7، ص 30.
2- امام خمینی، 1421، تحریرالوسیله، ج2، ص 654-627.
الشرائط واجب است که با ایجاد شرایط به طور انفرادی و یا دسته جمعی تشکیل حکومت دهند.
فلذا اندیشه سیاسی امام خمینی براساس نظریه امامت و ولایت فقیه، یک اندیشه انقلابی است.
3-3-1-13. نظریه غیبت امام و مشروعیت مرجعیت
با تأسیس حکومت شیعی صفوی، معمایی در جامعه شیعی ایران بروز کرد. شیعیان پیش از این بین نظم این جهانی یا نظم خاکی با نظم استعلایی یعنی نظمی که با ظهور امام زمان ایجاد خواهد شد تفاوت قایل بودند به این ترتیب تأسیس یک حکومت شیعی در شرایط غیبت امام به منزله یک پارادوکس بود. صفویان این پارادوکس را با صورتبندی نظریه «نیابت امام» حل کردند به این ترتیب که پادشاهان صفوی خود را نایب امام زمان (عج) معرفی کردند در آخرین سالهای حکومت دودمان صفوی یک بازسازی تازه در این نظریه صورت گرفت، در این بازسازی جدید برای پل زدن بین نظام استعلایی و نظام زمینی، نظریهای تدوین شد مبنی بر اینکه علما به طور عام، نایب امام زماناند. با این نظریه، نیابت امام زمان از رهبران سیاسی به روحانیان منتقل شد. و بین رهبری سیاسی و رهبری دینی انفکاک ایجاد شد. پیش از این، پادشاهان صفوی به شیوه پادشاهان ایران باستان رهبری سیاسی و رهبری دینی را توأمان داشتند.
پس از زوال حکومت صفوی و پراکندگی سیاسی در ایران، روحانیان با رواج نظریه نیابت علما، رهبری جامعه دینی را به خود منتقل کردند. از این پس قدرت سیاسی شاهان به عنوان قدرت موقتی محسوب شد که برای محافظت از جامعه شیعی در برابر تهاجم خارجی مشروعیت دارد.
در دورهای جدیدتر، در زمانی که ایران با اصلاحات شاهان پهلوی وارد عصر مدرن خود میشد، بار دیگر بازسازی جدیدی در نظریه نیابت و مرجعیت صورت گرفت که ولایت عامه روحانیون را به ولایت مطلقه تغییر سمت داد. کلید معمای انقلاب اسلامی را، به عنوان