شیعه در قرن چهارم هجری (عرصه ها و علل رشد) صفحه 141

1- جنگ های صلیبی یکی از عوامل مهم ضعف دولت های شیعی نظیر فاطمیان نیز بود. در این باره ر.ک: عبدالله ناصری طاهری، نقش شیعیان فاطمی در جنگ های صلیبی، فصلنامه تاریخ اسلام، شماره 5، ص99.

2- ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، وقایع سال 300 - 400 ه-؛ زامباور، ص 3 و 4.

گفتار دوم: تأسیس دولت های علوی و شیعه در نقاط دور دست

اشاره

بعد از خلافت حضرت علی علیه السلام و خلافت شش ماهه امام حسن علیه السلام امام اول و دوم شیعیان و شهادت امام حسین علیه السلام امام سوم توسط یزید خلیفه اموی عملا امامان شیعه بعدی توسط خلفای اموی و عباسی از به دست گرفتن حکومت منع شدند و قیام های شیعی نظیر نهضت زید بن علی بن الحسین وبعدها حسین بن علی شهید فخ با بی رحمی سرکوب گردید(1) ولی حرکت علویان که بعدها به سادات و شرفا مشهور شدند، متوقف نشد و تا پایان قرن سوم به تشکیل پنج دولت علوی شیعی در نقاط دور دست منتهی گردید که رهبری چهار مورد آن را سادات حسنی بر عهده داشتند. علویان رهبران و سردمداران حرکت شیعه بودند و طبعاً هر جا علویی قیام می کرد، نهضت او یک نهضت شیعی به شمار می رفت. بنابراین به قدرت رسیدن یک علوی در یک نقطه از جهان اسلام مساوی با ایجاد فضای شیعی در آن منطقه بود.

عبدالجلیل قزوینی رازی در کتاب «النقض» در این باره تعبیر رسایی دارد وی چنین نوشته است:

«علوی اصلی، الا امامی و شیعی نبود و نتواند بود و اگر نه باری زیدی»(2)

یعنی علوی اصیل حتماً شیعه امامیه بوده است و در غیر اینصورت زیدی می بوده است.