شیعه در قرن چهارم هجری (عرصه ها و علل رشد) صفحه 179

1- معجم البلدان، ترجمه ج 2، ص 603، باب راء و یاء و آنچه پس از آن هاست.....، ص 590.

2- احمد بن محمد بن خالد برقی یکی از عالمان بلند مرتبه شیعی در قرن سوم، تشیع مادرانی را نقل کرده است. دراین باره ر.ک: رجال نجاشی، ص 77.

3- حموی زمان این رخداد را ایام خلافت معتمد عباسی قاتل امام عسکری علیه السلام نقل می کند: وکان ذلک فی أیّام المعتمد. معجم البلدان، پیشین.

4- ر.ک: اصول کافی، ج 2، ص462، لازم به ذکر است که این مطلب در آنجا (کافی) به پدر غلام احمد نسبت داده شده در حالی که این داستان از آن خود احمد است. در این مورد آقای محدث ارموی در مقدمه کتاب محاسن، ص 11، توضیحات کامل را آورده است. در این باره ر.ک: رسول جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ص 252 - 253.

ج: خاندان بنی دلف در عراق عجم

«بنی دلف» (به ضم دال و فتح لام) یکی از خاندان های شیعه است که به مدت هفتاد و پنج سال (285 -210ه- ق) در منطقۀ جبال یا عراق عجم تحت لوای عباسیان حکمرانی نمود. در این مدت شش تن از افراد این خاندان به فرمانروایی رسیدند(1). این خاندان، در اصل از تیره بنی عجل شاخه ای از بنی بکر بن وائل به شمار می رود که ابتدا در «حیره»(2) و سپس از زمان بنی امیه در «همدان» اقامت داشتند(3). قاسم بن عیسی بن ادریس بن معقل عجلی کرجی اولین فرد از این خاندان بود که در زمان هارون به ولایت فارس و جبال رسید. نام این حکومت نیز برگرفته از کنیه وی، با

عنوان «ابودلف» می باشد(4). او در نزاع بین مأمون و امین، جانب امین را گرفت. در سال 195 نیز به دستور او، همراه با علی بن عیسی بن ماهان به نبرد با طاهر بن حسین پرداخت. با کشته شدن «ابن ماهان»، طاهر درخواست بیعت با مأمون را از وی نمود اما او با اظهار بی طرفی، به کرج - مابین اصفهان و همدان که در فارسی کره نامیده می شود(5)، رهسپار گردید(6). پس از مدتی نیز از سوی «مأمون» به امارت همین منطقه منصوب شد.