شیعه در قرن چهارم هجری (عرصه ها و علل رشد) صفحه 278

1- آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 57.

2- اطلس شیعه، ص 423.

ب) مدینه

مدینه شهری بود که تشیّع در آن شکل گرفت به همین دلیل حضور شیعیان در این شهر سابقه ای بس طولانی دارد. مدینه مدت دو قرن محل سکونت امامان معصوم علیهم السلام بود و بسیاری از اصحاب ایشان و بزرگان شیعه در این شهر

زندگی می کردند. قیام هایی که به رهبری علویان علیه حکومت عبّاسی در این شهر برپا می شدند با استقبال خوبی از سوی مردم شهر روبه رو می گردیدند، بر همین اساس از وجود جمعیت شیعی قابل توجه در قرون نخستین در این شهر حکایت دارند(1).

در اواسط قرن چهارم به تدریج خاندانی از نسل امام حسین علیه السلام در شهر مدینه به قدرت رسیدند که به عنوان اشراف، قرن ها در این ناحیه حکومت کردند، اشراف در برخی از ادوار امامی، زیدی و برخی از مواقع به دلایل سیاسی تظاهر به تسنّن می کردند، امارت اشراف از قرن چهارم به بعد در مدینه به صورت دائمی بوده است؛ به گونه ای که جز آنان کسی بر مدینه امارت نداشت(2).

ابن خلدون در تاریخ مدینه ذیل خبر «بنی مهنا امرای مدینه نبویه» می نویسد:

در قرن چهارم ابتدا ریاست بین بنی حسین و بنی جعفر دست به دست می گشت تا آنکه بنی حسین بنی جعفر را از مدینه بیرون راندند.

بنی جعفر در ناحیه ای بین مکه و مدینه سکونت گزیده و بعدها به منطقۀ صعید مهاجرت کردند.