شیعه در قرن چهارم هجری (عرصه ها و علل رشد) صفحه 295

1- همان، ص 284. در این باره ر.ک: ابن خلدون، ج 5، ص 175.

2- عبد الأمیر عبد الزهره العناد الغزالی، أدب التشیع فی الشمال الافریقی، ص500.

نقشه شماره 13: دولت آل زیری و آل حماد

گفتار نهم: دولت مسافریان در آذربایجان

آل مسافر یا مسافریان(1) نام دودمانی ایرانی است که میان سال های 330 تا 370 هجری برابر با 941 تا 980 میلادی بر آذربایجان و بخش هایی از قفقاز فرمان می راندند؛ آنان دیلمی بودند و گرایش دینیشان به اسماعیلیه بود. اینان نام خود را از نیایشان محمد پسر مسافر داشتند که در سال 306ه-/919م در طارم و رودبار به قدرت رسید.

سردودمان مسافریان، مرزبان پسر محمد بودکه در 330ه-/941م بر آذربایجان چیره شد. وی سپس بر ارمنستان، دبیل، اران و دربند هم چیره گشت.

مرزبان در 333ه-/945م و به نبرد با روس های دریانوردی که به کرانه های دریای مازندران تاخته بودند، رفت. همچنین وی در پایان دورۀ فرمانرواییش