شیعه در قرن چهارم هجری (عرصه ها و علل رشد) صفحه 336

1- عبدالله ناصری طاهری، تاریخ سیاسی اجتماعی شمال آفریقا از آغاز تا ظهور عثمانیها، ص200.

2- همان ص 201.

3- التمهید، ابن عبد البر، ج 2، ص 124.

4- فیما ذکره نعیم من مدح نساء البربر، قال بإسناده: قال رسول الله صلی الله علیه وسلم: (نساء البربر خیر من رجالهم، بعث فیهم نبی فقتلوه فتولت النساء دفنه). الملاحم والفتن، السید ابن طاووس، ص93-94.

5- تاریخ ابن خلدون، ترجمه مقدمه ج 1، ص313.

در احادیث و اخبار مربوط به ظهور حضرت مهدی از این قوم یاد شده است که نیاز به بررسی جداگانه ای دارد((1)). در میان راویان احادیث هم افراد منسوب به این قوم دیده می شوند.

ابو عبدالله مدنی بربری که از موالی ابن عباس به شمار می رفت و از امام علی علیه السلام و امام حسن علیه السلام روایت نقل کرده است و همچنین افرادی مانند عمرو بن دینار از او روایت نقل کرده اند(2).

- اسلام در میان بربرها

منطقه سکونت بربرها یعنی شمال آفریقا از همان صدر اسلام مورد توجه مسلمانان قرار گرفت و بارها توسط رومیان و امرای محلی دست به دست شد و این بیشتر به دلیل تنوع قبیلگی بربرها بود. ابن خلدون در این باره می نویسد:

«تعداد قبایل بربر در مغرب بیش از آن است که بتوان آنها را شمرد و همه آنان بادیه نشین و دارای دسته ها و عشیره های گوناگون اند، چنانکه هرگاه قبیله ای نابود شود، قبیله ای دیگر جای آن را می گیرد و همان کیش و شیوه قبیله پیشین را در سرکشی و ارتداد دنبال می کند. به همین سبب کار بنیان گذاری دولت عرب در مرز و بوم افریقیه و مغرب دیر زمانی به طول انجامید.»(3)

بعد از فتح شمال آفریقا، بربرها در فتح اندلس شرکت جستند و بعدها نیز در