تاریخ شیعه در شام صفحه 104

در هر حال، دولت اسماعیلیان به اتّفاق همه منابع، در سال 670 ه 1272 م پس از 135 سال منقرض شد که 53 سال آن دوران راشد الدین سنان و 82 سال بعد از او بود و طولانی ترین حکومتهای شیعی در نواحی ساحلی شام و آخرین آنها بود.

حیات فرهنگی در دوران امارت اسماعیلیان

اشاره

هرگونه اجتماع جمعیّتی مستقر در یک مکان، به ناچار ادبیاتی را پدید می آورد و این ادبیات از محیطی که در آن پدید آمده رنگ می گیرد و از اوضاع سیاسی، اجتماعی و عقیدتی معمول تأثیر می پذیرد.

میراث ادبی و فرهنگی که دولت اسماعیلیان در مصیاف در طیّ حیاتش، برای ما باقی گذاشت در درجه بالایی از غنا و تنوّع است و اندیشمندان برجسته ای پرچم این میراث فرهنگی را به دوش کشیدند که فضل و دانش آنها انکارپذیر نیست.

لیکن متأسّفانه این میراث غنی و عظیم علی رغم کوششهای تحسین برانگیزی که دو فاضل اندیشمند دکتر عارف تامر و دکتر مصطفی غالب در شناسایی و معرّفی این میراث به خرج داده اند، همواره دور از دسترس بود. ما امیدواریم که اوضاع فرهنگی و اجتماعی اجازه نشر کامل این میراث فرهنگی را بدهد، چرا که امروزه مورد قبول نیست که گنجهای فرهنگی ما در گنجینه ها بماند و به غیر از افرادی خاص، از دیگران دریغ داشته شود.

اکنون به طور گذرا و کوتاه بر احوال برخی از مردان فرهنگ و ادب در دولت اسماعیلیان نگاهی می افکنیم: