- بخش اول: کلیات 7
- اشاره 7
- الف) زندگی نامه احمد الکاتب 8
- فصل اول. معرفی نویسنده و کتاب 8
- اشاره 8
- ب) کتاب الامام المهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف حقیقه تاریخیه أم فرضیه فلسفیه 9
- الف) تکرار شبهه های کهنه و نخ نما شده بدون اشاره به پاسخ های دانشمندان شیعه 14
- ب) نیاوردن اسناد و دلیل های معارض و مخالف 14
- فصل دوم: کژی های نویسنده 14
- اشاره 14
- ج) ادعاهای بی دلیل 15
- د) خلط مباحث برای اثبات نظر خود 16
- ه) نتیجه گیری های غلط بر اثر ایجاد ملازمه های نادرست و مغالطه در مباحث 16
- و) تحریف روایات و نسبت ناروا به امامان علیهم السلام 17
- ز) تحریف سخنان دانشمندان شیعه و دادن نسبت ناروا به آنان 17
- بخش دوم: آیات و احادیث مهدویت 22
- اشاره 22
- اشاره 23
- شبهۀ یکم. دلالت نداشتن آیات قرآن و احادیث مهدی و قائم بر شخص خاص 23
- متن کتاب 23
- فصل اول. دلالت آیات و روایات مهدوی 23
- خلاصۀ شبهه 24
- پاسخ ادعای اول 24
- پاسخ ادعای دوم 37
- متن کتاب 50
- شبهۀ دوم. دلالت نداشتن احادیث غیبت و غایب بر شخص خاص 50
- خلاصۀ شبهه 51
- پاسخ 51
- خلاصه فصل اول 61
- فصل دوم. چگونگی استدلال دانشمندان شیعه به احادیث مهدوی 63
- متن کتاب 63
- شبهۀ سوم. دلالت نداشتن روایات مهدویت و غیبت بر امری قبل از وقوع آن 63
- اشاره 63
- خلاصه شبهه 64
- پاسخ 65
- متن کتاب 78
- شبهۀ چهارم: دلالت نداشتن روایت مرگ و قتل بر وجود امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف 78
- پاسخ 79
- خلاصه شبهه 79
- متن کتاب 83
- شبهۀ پنجم: هم زمان نبودن اثبات وجود امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف و اثبات مهدویت ایشان نزد متکلمان 83
- پاسخ 84
- خلاصه شبهه 84
- متن کتاب 89
- شبهۀ ششم: صحیح نبودن استدلال به روایات غیبت برای اثبات وجود امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف 89
- پاسخ 91
- خلاصه شبهه 91
- شبهۀ هفتم: صحیح نبودن استدلال به روایات دو غیبت برای اثبات وجود امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف 96
- متن کتاب 96
- خلاصه شبهه 97
- پاسخ 97
- متن کتاب 107
- شبهۀ هشتم: مقدم بودن بحث از وجود و امامت امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف بر بحث از غیبت ایشان 107
- خلاصه شبهه 108
- پاسخ 108
- خلاصه فصل دوم 109
- نتیجه بخش دوم 110
- بخش سوم: اندیشۀ محدودیت تعداد امامان علیهم السلام 112
- اشاره 112
- اشاره 113
- فصل اول. متکلّمان قرن سوم و اعتقاد به دوازده امام علیهم السلام 113
- شبهۀ نهم: استدلال نکردن متکلّمان شیعه به احادیث دوازده امام علیهم السلام 113
- متن کتاب 113
- پاسخ 114
- خلاصۀ شبهه 114
- کتاب های قرن سوم 119
- متن کتاب 128
- خلاصۀ شبهه 128
- شبهۀ دهم: قرار داشتن نظریه امامت در برابر نظریۀ شورا 128
- پاسخ 129
- متن کتاب 131
- شبهۀ یازدهم: معتقد نبودن نخستین شیعیان به خاتم بودن فرزند امام حسن عسکری علیه السلام 131
- فصل دوم. شیعیان قرن سوم و اعتقاد به دوازده امام علیهم السلام 131
- خلاصۀ شبهه 131
- اشاره 131
- پاسخ 132
- اشاره 136
- بخش چهارم: آگاهی از نام امامان علیهم السلام 136
- اشاره 137
- شبهۀ دوازدهم: آگاه نبودن امامان علیهم السلام و شیعیان از فهرست نام امامان علیهم السلام 137
- فصل اول. آگاهی ائمه علیهم السلام از فهرست نام امامان 137
- متن کتاب 137
- پاسخ 138
- اشاره 138
- خلاصۀ شبهه 138
- 1. احادیث اشاره کننده به نام امامان 139
- 2. احادیث دلالت کننده بر علم امامان پیشین علیهم السلام به امامان پسین علیهم السلام 140
- شبهۀ سیزدهم. روایات آگاه نبودن امامان از فهرست نام ها 147
- متن کتاب 147
- پاسخ 148
- خلاصۀ شبهه 148
- شبهۀ چهاردهم: پرسش های مطرح در دوران امامان علیهم السلام 153
- متن کتاب 153
- پاسخ 154
- خلاصۀ شبهه 154
- فصل دوم. اشاره ائمه علیهم السلام به فهرست نام امامان علیهم السلام 156
- شبهۀ پانزدهم. راهکار نشان دادن امامان علیهم السلام و اشاره نکردن به فهرست نام امامان علیهم السلام 156
- اشاره 156
- متن کتاب 156
- خلاصۀ شبهه 157
- پاسخ 157
- فصل سوم. آگاهی شیعیان از فهرست نام امامان علیهم السلام 160
- شبهۀ شانزدهم. پرسش مردم از وظیفۀ خود هنگام رحلت هر امام علیه السلام 160
- اشاره 160
- متن کتاب 160
- خلاصۀ شبهه 161
- پاسخ 161
- متن کتاب 162
- خلاصۀ شبهه 162
- شبهۀ هفدهم: ناآگاهی جناب زراره از امام بعدی 162
- پاسخ 163
- اشاره 166
- بخش پنجم: بدا در امامت 166
- شبهۀ هجدهم: بدا در امامت سید محمد 167
- خلاصۀ شبهه 167
- متن کتاب 167
- فصل اول. امامت سید محمد 167
- پاسخ 168
- متن کتاب 178
- فصل دوم. امامت اسماعیل 178
- خلاصه شبهه 178
- شبهۀ نوزدهم. بدا در امامت اسماعیل 178
- اشاره 178
- پاسخ 178
- اشاره 184
- بخش ششم: اندیشمندان شیعه و فهرست نام امامان علیهم السلام 184
- فصل اول. اشاره اندیشمندان قرن سوم به فهرست نام امامان علیهم السلام 185
- متن کتاب 185
- شبهۀ بیستم. اشاره نکردن محدّثان و مورّخان قرن سوم به فهرست نام امامان علیهم السلام 185
- خلاصۀ شبهه 185
- پاسخ 185
- اشاره 185
- خلاصۀ شبهه 206
- شبهۀ بیست و یکم. استقرار اعتقاد به دوازده امام در نیمۀ قرن چهارم و شک شیخ صدوق 206
- متن کتاب 206
- فصل دوم. شیخ صدوق و تعداد امامان علیهم السلام 206
- اشاره 206
- پاسخ 207
- پاسخ 217
- خلاصۀ شبهه 217
- متن کتاب 217
- اشاره 217
- فصل سوم. اندیشمندان و روایات امامان پس از امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف 217
- شبهۀ بیست و دوم. روایت کفعمی در مورد امامان پس از امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف 217
- شبهۀ بیست و سوم. روایت شیخ صدوق در مورد احتمال ادامه امامت پس از امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف 223
- خلاصۀ شبهه 223
- متن کتاب 223
- پاسخ 224
- شبهۀ بیست و چهارم. روایت شیخ طوسی در مورد وجود مهدی ها بعد از دوازده امام عجل الله تعالی فرجه الشریف 225
- متن کتاب 225
- پاسخ 226
- خلاصۀ شبهه 226
- متن کتاب 231
- اشاره 231
- خلاصۀ شبهه 231
- فصل چهارم. ثقه الاسلام کلینی و روایات سیزده امام 231
- شبهۀ بیست و پنجم. اختلاف در تعداد امامان علیهم السلام 231
- پاسخ 232
- متن کتاب 251
- شبهۀ بیست و ششم. کتاب هبه الله الکاتب 251
- پاسخ 252
- خلاصۀ شبهه 252
- اشاره 259
- بخش هفتم: کتاب سلیم و محدودیت شمار امامان علیهم السلام 259
- اشاره 260
- متن کتاب 260
- شبهۀ بیست و هفتم. کتاب سلیم بن قیس؛ خاستگاه اعتقاد به انحصار شمار امامان علیهم السلام 260
- فصل اول. کتاب سلیم و خاستگاه اندیشه دوازده امام علیهم السلام 260
- پاسخ 261
- خلاصۀ شبهه 261
- پاسخ 289
- خلاصۀ شبهه 289
- اشاره 289
- فصل دوم. اعتماد اندیشوران به کتاب سلیم 289
- شبهۀ بیست و هشتم. اعتماد بزرگان شیعه در اعتقاد به دوازده امام علیهم السلام به کتاب سلیم بن قیس 289
- متن کتاب 289
- فصل سوم. شیعیان و کتاب سلیم 292
- پاسخ 292
- اشاره 292
- شبهۀ بیست و نهم. مشکوک بودن کتاب سلیم بن قیس نزد شیعیان 292
- متن کتاب 292
- خلاصۀ شبهه 292
- متن کتاب 298
- شبهۀ سیم. ابن غضائری و کتاب سلیم بن قیس 298
- خلاصه شبهه 298
- پاسخ 298
- فصل چهارم. شیخ مفید و کتاب سلیم 306
- اشاره 306
- شبهۀ سی و یکم. شیخ مفید و تضعیف کتاب سلیم 306
- متن کتاب 306
- پاسخ 307
- خلاصۀ شبهه 307
- متن کتاب 313
- اشاره 313
- بخش هشتم: شبهه های زیدیه 313
- شبهۀ سی و دوم. خرده گیری های زیدیه بر احادیث دوازده امام علیهم السلام 313
- خلاصۀ شبهه 314
- پاسخ 315
- متن کتاب 327
- شبهۀ سی و سوم. تواتر و قدمت احادیث دوازده امام علیهم السلام 327
- خلاصۀ شبهه 327
- پاسخ 328
- بخش نهم: دلالت احادیث دوازده امام علیهم السلام بر وجود امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف 337
- شبهۀ سی و چهارم. دلالت نداشتن احادیث دوازده امام علیهم السلام بر وجود فرزند امام حسن عسکری علیه السلام 337
- اشاره 337
- متن کتاب 337
- خلاصۀ شبهه 338
- پاسخ 338
- بخش دهم: امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف امام دوازدهم 362
- بخش یازدهم: نقش امام و وجود همیشگی حجت بر روی زمین 367
- اشاره 367
- شبهۀ سی و پنجم. بی ثمر بودن وجود امام غایب 368
- متن کتاب 368
- فصل اول. فایده و نقش امام غایب 368
- اشاره 368
- یادآوری 369
- خلاصه شبهه 369
- پاسخ فرض اول 371
- پاسخ فرض دوم 383
- خلاصه شبهه 395
- متن کتاب 395
- فصل دوم. روایات امام زنده ظاهر 395
- شبهۀ سی و ششم. تعارض روایات امام رضا علیه السلام با وجود امام غایب عجل الله تعالی فرجه الشریف 395
- پاسخ 396
- متن کتاب 416
- فصل سوم. دلالت احادیث لزوم وجود امام بر امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف 416
- شبهۀ سی و هفتم. حدس و گمان بودن استدلال به احادیث لزوم وجود امام 416
- پاسخ 417
- خلاصه شبهه 417
- شبهۀ سی و هشتم. اشاره نکردن امام حسن عسکری علیه السلام به فرزند خویش 421
- اشاره 421
- متن کتاب 421
- بخش دوازدهم: تصریح امام حسن عسکری علیه السلام به امامت فرزند خویش 421
- اشاره 421
- خلاصه شبهه 422
- پاسخ 422
- فهرست منابع 434
خلاصۀ شبهه
شیخ مفید این کتاب را تضعیف کرده و به شیخ صدوق خرده گرفته است که چرا این کتاب را نقل کرده است.
پاسخ
نویسنده همچنان تحریف کرده و کلام شیخ مفید را ناقص نقل کرده است؛ و آن جای که شیخ مفید، شیخ صدوق را تأیید می نماید، نیاورده است.
متن کتاب شیخ مفید چنین است:
و أما ما تعلق به أبوجعفر رحمه الله من حدیث سلیم الذی رجع فیه إلی الکتاب المضاف إلیه بروایه أبان بن أبی عیاش، فالمعنی فیه صحیح، غیر أن هذا الکتاب غیر موثوق به و لا یجوز العمل علی أکثره، وقد حصل فیه تخلیط و تدلیس، فینبغی للمتدین أن یجتنب العمل بکلّ ما فیه، و لا یعول علی جملته و التقلید لرواته و لیفزع إلی العلماء فیما تضمنه من الأحادیث لیوقفوه علی الصحیح منها و الفاسد، و الله الموفق للصواب. (1)
چنان که پیداست، شیخ مفید مانند ابن غضائری در پی اثبات جعلی بودن کتاب نیست، بلکه بر خلاف تعبیر نویسنده تضعیف هم نکرده است؛ زیرا تضعیف در علم رجال و کتاب شناسی معنایی ویژه دارد. با ضعیف خواندن شخص، همۀ روایاتی که
1- «و اما آن چه ابوجعفر، خدا رحمتش کند، به آن تمسّک کرده است از حدیث سلیم که در آن رجوع کرده به کتاب منسوب به او به روایت ابان ابی عیاش، مطلب آن صحیح است، مگر این که این کتاب اعتمادناپذیر است و عمل به اکثر آن جایز نیست و به آن چیزهایی افزوده شده و در آن دست برده شده است. پس بر دین دار سزاوار است از عمل به تمام آن چه در آن است، دوری کند و به همۀ آن اعتماد نکند و از پذیرفتن روایت آن دوری کند و برای احادیثی که در آن است، به عالمان رجوع کند تا او را بر حدیث های صحیح و فاسد آن آگاه سازند. و خداوند برای یافتن صحیح، توفیق عطا می کند.» (تصحیح اعتقادات الإمامیه، ص 149)