قاعده لطف و اثبات وجود امام حی صفحه 179

در این قسمت، با اشاره ای کوتاه به دیگر براهینی که در باب ضرورت امام معصوم علیه السلام اقامه شده است، رابطه و تمایز قاعده لطف را با آن ها به اختصار بیان می کنیم.

1. ضرورت وجود کارشناس دینی

این تبیین که از سوی برخی اندیشوران امامیه مورد توجه قرار گرفته،(1) بر چند مقدمه استوار شده است؛ به گونه ای که دقت در مقدمات، ضرورت وجود امام را نتیجه می دهد.

1. در بحث نبوت، ثابت شده است که آدمی برای رسیدن به هدف از خلقت خویش و رسیدن به سعادت واقعی، نیازمند راهنمایی از طریق وحی الهی است؛ لذا حکمت الهی اقتضا داشت که خداوند، پیامبرانی را مبعوث کند تا راه سعادت را به بشر بیاموزند.

2. سلسله پیامبران الهی، از حضرت آدم علیه السلام شروع شد و به پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم خاتمه یافت. آن بزرگوار، آخرین و کامل ترین آیین الهی را که همان دین اسلام است برای بشر به ارمغان آورد؛ دینی که پاسخ گوی همه نیازهای بشر در همه زمان هاست و تا پایان جهان باقی می ماند و نسخ نخواهد شد؛ همان گونه که بعد از پیامبر اسلام، دیگر پیامبری مبعوث نخواهد گشت.

3. با بعثت پیامبر اسلام، قرآن، آخرین کتاب آسمانی و معجزه جاوید پیامبر نیز در اختیار بشر قرار گرفت؛ قرآنی که کتاب نور و هدایت است و خود اعلام کرده که: «نَزَّلْنَا عَلَیْک الْکِتَب تِبْیَاناً لِّکلِّ شیْءٍ»(2) و نیز فرموده است: «ما فَرَّطْنا فِی الْکِتابِ مِنْ شَیْ ء»؛(3) قرآنی که از هر تغییر و تحریفی، مصون و محفوظ مانده و مصونیت آن از سوی خداوند تضمین شده است: «إِنَّا نحَْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَ إِنَّا لَهُ لحََافِظُونَ».(4)

4. کتاب، هیچ گاه نمی تواند کار راهنما را انجام دهد و انسان ها را بدون نیاز به راهنمایی و تفسیر پیامبر، به طور کامل به سعادت همه جانبه نمی رسند؛ زیرا:

اولاً، کتاب و قانون که حفظ وجود لفظی دارد، نمی تواند در روابط خارجی انسان ها را مؤثر باشد و خود، نیازمند مجری توانمند است که مسئول تعلیم، حفظ و اجرای آن باشد.

ثانیا، از آنجا که کتاب الهی، در قالب الفاظ است؛ در مواردی عبارات آن محتمل چند

1- شهید مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج 4، ص858؛ مصباح، محمدتقی، آموزش عقاید، ج2، ص176.
2- سوره نحل: 89؛ «این کتاب را بر تو نازل کردیم که بیانگر همه چیز است».
3- سوره انعام: 38؛ «ما هیچ چیز را در این کتاب، فرو گذار نکردیم».
4- سوره حجر: 9؛ «ما قرآن را نازل کردیم و ما بطور قطع نگهدار آنیم!».