بررسی احوال فرزندان امام موسی کاظم (علیه السلام) و نقش آنها در تاریخ تشیع صفحه 178

تسخیر بصره فرستاد و زید چون شعله نار بر بصره مستولی شد، خانه های بنی العباس را بسوخت و نخلستان های ایشان را آتش زد و به این سبب او را زید النار گفتند. آخرالامر او را گرفتند و نزد مأمون به مرو بردند و در آن جا وفات یافت». (1)

طبری برای بار دوم نیز قیام زید را گزارش نموده. وی می گوید: زید از زندان آزاد و دوباره با همکاری برادر ابوالسرایا در منطقه انبار عراق قیام کرد. وی قیام دوم زید را در ماه ذی القعده سال 200هجری، ذکر می کند. سپاهی از طرف علی بن ابی سعید او را دوباره دستگیر و زندانی کرد. (2)

علمای انساب نیز مانند مورخان از قیام زید گزارش داده اند و از او با لقب «زید النار» یاد می کنند. ابن عنبه می گوید: زید النار از سوی محمد بن محمد بن زید به عنوان والی اهواز منصوب شد. او بر بصره دست یافت و خانه ها و اموال بنی عباس را آتش زد. او را دستگیر کردند و حسن بن سهل او را نزد مأمون فرستاد. مأمون زید را به برادرش رضا(علیه السلام) بخشید. امام رضا(علیه السلام) زید را آزاد کرد، ولی سوگند خورد تا آخر عمر با او سخن نگوید. (3)

2-زید بعد از قیام

دربارهْ سرنوشت زید پس از فروپاشی قیام محمد بن ابراهیم (بن طباطبا) و کشته شدن ابوالسرایا فرمانده نظامی این قیام دو گزارش روایت شده است:

1- (1) . مجالس المؤمنین، ج5، ص495.
2- (2) . تاریخ طبری، ج5، ص132 و البدایه والنهایه، ج7، ص305.
3- (3) . عمده الطالب، ص221.