بررسی احوال فرزندان امام موسی کاظم (علیه السلام) و نقش آنها در تاریخ تشیع صفحه 29

الزنادقه» برای مبارزه و نابود کردنشان به وجود آورد و این سازمان تعداد زیادی از آنها را نابود کرد. (1)

مانوی

مانی و پیروان او نخستین کسانی بودند که متهم به زندقه شدند. مانی در زمان شاپور اول ساسانی (241- 272م) ظهور کرد. او با تلفیق برخی آموزه های ادیان پیشین یعنی بودایی، زردتشتی و مسیحی، آیین جدیدی آورد.

مانویان در ابتدای هجوم اعراب تا زمان عباسیان چندان مورد توجه نبودند، اما در عصر عباسیان ورق برگشت و آنها به اتهام زندقه در معرض تهدید قرار گرفتند و در زمان برخی از خلفا نظیر مهدی و هادی دچار عذاب و شکنجه های وحشتناک شدند و تعداد زیادی از آنها به قتل رسیدند. (2)

مانوی گری بیش از هر عقیده الحادی دیگر در آن عصر مطرح و منتشر شد و آن اندیشه ای قدیمی بود که حکیم «مانی بن فاتک فارسی» آن را بنیان گذاری نمود. وی در سال (215م) به دنیا آمد. به نبوت عیسی معتقد بود و نبوت موسی را انکار می کرد و چنین می پنداشت که جهان ساخته و پرداخته دو اصل قدیم نور و ظلمت می باشد که آن دو ازلی هستند و وجود هر چیزی را جز آن که مخلوق یکی از این دو اصل قدیم باشد، انکار نمود. (3)

1- (1) . الکامل فی التاریخ، ج4، ص10و11.
2- (2) . زندقه در سده های نخستین اسلامی، ص57 و59.
3- (3) . ملل و النحل، ج1، ص224.