بررسی احوال فرزندان امام موسی کاظم (علیه السلام) و نقش آنها در تاریخ تشیع صفحه 48

منابع مختلف، بسیار است و این اختلاف در تعداد و اسامی دختران امام کاظم(علیه السلام) بیشتر است. تعداد آنان پانزده، هیجده، نوزده، بیست و یک، بیست و سه و سی هفت نفر ذکر کرده اند. در برخی منابع، یک نام برای چند نفر ذکر شده است؛ مثلاً نام فاطمه برای چهار دختر امام کاظم(علیه السلام) آمده و این فقط در یک منبع است. فاطمه کبری ، فاطمه صغری ، فاطمه وسطی و فاطمه اخری . (1) در حالی که در بیشتر منابع، دو فاطمه (فاطمه کبری و فاطمه صغری) ذکر شده است. (2) و در بعضی دیگر تنها یک فاطمه ذکر شده (3) و در برخی دیگر نام سه فاطمه آمده است. ابن خشاب در تاریخ خود نام سه فاطمه و چهار ام کلثوم را آورده است. (4) در اسامی پسران نیز اختلاف وجود دارد؛ مثلاً اسم عمر در بعضی منابع آمده است (5) اما بیشتر منابع آن را ذکر نکرده اند. در میان تمام منابع فقط تذکره الائمه اسم ابی بکر را جزو فرزندان امام کاظم(علیه السلام) ذکر نموده است. (6)

اسامی موجود در منابع متأخر

نام هایی که در منابع متأخر ذکر شده، در منابع اولیه وجود ندارد. عباس قلی خان سپهر نام محسن ، صالح و کلیم را از بعضی منابع ذکر کرده است که این اسامی اصلاً در منابع اولیه وجود ندارد. (7)

1- (1) . تذکره الخواص، ص314.
2- (2) . الارشاد، ج2، ص244؛ مناقب ابن شهرآشوب، ج4، ص324؛ اعلام الوری، ج2، ص36 و نورالابصار، ص165.
3- (3) . تاریخ قم، ص199.
4- (4) . مجموعه النفیسه، ص141.
5- (5) . تذکره الخواص، ص314.
6- (6) . تذکره الائمه، ص110.
7- (7) . ناسخ التواریخ، ص220-221.