هویت و سرچشمه تشیع صفحه 225

نظر مستشرفین و شیعیان متأخّر این است که: ابن سبأ واقعیّتی نداشته است; از این رو، نقش او را مردود دانسته اند. البتّه شیعیان متقدّم، وجود ابن سبأ را قبول داشته اند، اگر چه بعضی از اثرات او را نفی می کردند.

عدّه ای نیز وجود ابن سبأ را قبول داشته و نقش او را متوسّط می دانسته اند و ما همین را قبول داریم.

در این میان، دکتر هلابی و بعد از او، حسن مالکی به همراه عدّه ای، وجود شخصیّت ابن سبأ را به شدّت رد می کردند». (1)

از این مباحث، روشن شد که مسألۀ وجود خارجی ابن سبأ و نقش افسانه ای وی، به عنوان یک جهت گیری عقیدتی برای بعضی مطرح است. گویی حفاظت از قداست میراث گذشتگان با تمام عیب و نقصها، وابسته به وجود ابن سبأ است. این در حالی است که مسالۀ ابن سبأ به چماقی تبدیل شده است که با آن، به عقاید حقّۀ شیعه حمله می شود و تمام تلاشها صورت می گیرد تا وی را به شیعه بچسبانند؟!

شبهۀ اصول فارسی

بدیهی است که دولت بنی امیّه دولتی عربی بود و سیاستش این بود که موالی (غیر عربها) را به نقاط دور در سرزمینهای اسلامی