یک حرف از هزاران صفحه 310

است که اگر کسی این فصل از نهج البلاغه را بررسی کند می فهمد که معاویه که گفت: "علی علیه السلام بلاغت را برای قریش بنیان گذاری کرده است"، درست گفته است.»

وی سپس می گوید :

«اگر تمام فصحای عرب در یک جا نشسته باشند و این خطبه علیّ بن ابی طالب علیه السلام قرائت بشود، شایسته است که همه آنها سجده کنند. همان گونه که قرآن سوره هایی دارد که در آن سوره ها، آیاتی است که اگر آن آیات خوانده شود باید سجده کرد، علیّ بن ابی طالب علیه السلام هم خطبه هایی دارد که یکی از آن خُطب همین خطبه (212) است. اگر این خطبه برای خردمندان فصیح و بلیغ و کارشناسان فصاحت و بلاغت تلاوت شود، آنان باید سجده کنند.»

ابن ابی الحدید سوگند یاد می کند و می گوید :

«به آن مبدئی که همه امّت ها بدان سوگند می خورند، قسم یاد می کنم که من این خطبه را از پنجاه سال قبل تاکنون بیش از هزار بار خوانده ام و هر بار که می خواندم برای من تازگی داشت و مطلب جدید و موعظه تازه ای در قلب من ایجاد می کرد.»(1)

سرچشمه ناب

هانری کُربن، محقّق و شرق شناس معروف فرانسوی، می گوید :

«پس از قرآن کریم و احادیث پیامبر اسلام، نهج البلاغه در درجه اوّل اهمیّت قرار دارد. باید گفت ]تأثیر[ نهج البلاغه تنها به قلمرو حیات مذهبی تشیّع محدود نیست، بلکه تفکّر فلسفی شیعه نیز به آن وابسته است و از آن مایه می گیرد. از این رو، باید نهج البلاغه را از مهمّترین سرچشمه هایی به شمار آورد که متفکّران شیعه پیوسته از آن سیراب گشته اند.»(2)