یک حرف از هزاران صفحه 312

فصاحت و بلاغت عجیب و شگفت انگیز خطبه ها از یک سو، و بی مقدّمه و ارتجالی بودن آنها از سوی دیگر و مستند بودن تمامی مضامین آنها به قرآن کریم از دیگر سو، اعجاب همگان را برمی انگیزد و عجز و ناتوانی آنها را در هم آوردی با وی آشکار می سازد که چگونه امام علی علیه السلام به رغم محدودیّتی که از التزام به حذف حرف «الف» و یا حذف «حرف نقطه دار» برای حضرتش ایجاد می شود، خطبه هایی این چنین شگفت و زیبا و سرشار از فصاحت و بلاغت و لبریز از عرفان و حکمت ایراد می نماید.

شیوایی و رسایی خطبه ها در کنار دوری آنها از تصنّع و تکلّف، آن سان اعجاب برانگیز است که انسان را بی اختیار به تحسین وامی دارد و موجب می شود هر ادیب و فرهیخته ای انگشت تعجّب و شگفتی به دندان بفشارد.(1)

در این مجال، بخشی از این دو خطبه را برای تیمّن و تبرّک می آوریم.

خطبه بدون الف

«حمدْتُ منْ عظُمتْ منّتُهُ، و سبغتْ نعْمتُهُ، و سبقتْ غضبهُ رحْمتُهُ، و تمّتْ کلمتُهُ و نفذتْ مشیّتُهُ و بلغتْ قضیّتُهُ، حمدْتُهُ حمْد مُقرٍّ برُبُوبیّته، مُتخضّعٍ لعُبُودیّته، مُتفضّلٍ منْ خطیئته، مُعْترفٍ بتوْحیده، مُسْتعیذٍ منْ وعیده، مُؤمّلٍ منْهُ مغْفرهً تُنْجیه یوْم یُشْغلُ عنْ فصیلته و بنیه.

و نسْتعینُهُ و نسْترْشدُهُ و نسْتهْدیه و نُؤْمنُ به و نتوکّلُ علیْه، و شهدْتُ لهُ شُهُود مُخْلصٍ مُوقنٍ، و فرّدْتُهُ تفْرید مُؤْمنٍ مُتیقّنٍ، و وحّدْتُهُ توْحید عبْدٍ مُذْعنٍ لیْس لهُ شریکٌ فی مُلْکه، ولمْیکُنْ لهُ ولیٌّ فی صُنْعه، جلّ عنْ مُشیرٍ ووزیرٍ، و»(2)