یک حرف از هزاران صفحه 50

طبری در تفسیر این آیه می گوید: «یعنی: ای مؤمنان! جز خدا و رسول خدا و مؤمنان که خداوند آنان را وصف کرده است، یاور شما نیستند.»(1)

فخر رازی می گوید: «چرا جایز نباشد که مقصود از واژه «ولی» در این آیه، ناصر و محبّ باشد، و ما دلیل اقامه خواهیم کرد بر این که این معنا بهتر است از حمل آن بر معنای متصرّف در امور.»(2)

معنای صحیح ولایت در آیه

مقصود از «ولیّ» در آیه ولایت، سرپرست و امام است، نه محبّ و ناصر. این مطلب را از چند راه می توان اثبات کرد :

1- کلمه «إنّما» در صدر آیه ولایت، برای حصر است؛ یعنی حکم را بر آنچه پس از «إنّما» ذکر شده اثبات و از آنچه ذکر نشده نفی می کند. بنابر این، باید مراد از ولایت در آیه، ولایت خاصّ باشد، و این ولایت خاص، با معنای رهبری و سرپرستی سازگار است نه محبّت یا نصرت؛ زیرا دوست داشتن و یاری کردن عمومیّت دارد؛ همان طور که در آیه کریمه (و الْمُؤْمنُون والْمُؤْمناتُ بعْضُهُمْ أوْلیاءُ بعْضٍ)(3) ؛ «مردان و زنان باایمان، ولیّ (و یار و

یاور) یکدیگرند» بیان شده است. و نیز اگر ولایت، به معنای محبّت یا نُصرت باشد، به رسول خدا و گروه خاصّی که نماز به پا می دارند و در حال رکوع، صدقه می دهند، اختصاص نخواهد داشت.

2- یکی دیگر از قرائن موجود بر معنای «سرپرستی و سلطنت» در آیه «ولایت»، شأن نزول های آیه است که در شأن امیرمؤمنان علی(علیه السلام) است، نه عموم مؤمنان، و روشن است که ولایت به معنای محبّت یا نصرت، برای همه مؤمنان قرار داده شده و همه مؤمنان باید محبّ و ناصر یکدیگر باشند، نه فرد خاصّی از مؤمنان که نماز می خوانند و در حال رکوع زکات می دهند.

1- . جامع البیان، ج 6، ص 343.
2- . تفسیر کبیر، ج 12، ص 27.
3- . سوره توبه، آیه 71.