- پیشگفتار 1
- فصل اوّل: امام حسن مجتبی (ع) 7
- مشرق سخن 7
- نامگذاری 11
- تبارشناسی امام حسن مجتبی (ع) 11
- تولّد 11
- نسب امام مجتبی (ع) 12
- چهره و اندام 13
- محبوب پیامبر (ص) 14
- دوران جوانی و نوجوانی 19
- همسران و فرزندان 21
- امام حسن (ع) از نگاه صحابه و دیگران 23
- شخصیتشناسی امام حسن (ع) 26
- سید جوانان اهل بهشت 26
- بندگی و ارتباط با خدا 28
- علم و دانش 30
- سخنوری 32
- شجاعت 34
- سیره سیاسی امام حسن (ع) 37
- حلم و بردباری 47
- مروت و جوانمردی امام 50
- تواضع امام حسن (ع) 54
- اطعام و رسیدگی به محرومان 55
- سخاوت امام (ع) 56
- شهادت امام حسن (ع) 61
- صبر و بردباری 66
- گزیدهای از سخنان امام حسن (ع) در منابع اهل سنت 66
- جود و کرم 66
- بهترین و بدترین مردم 67
- مکارم اخلاق 67
- بهترین برادر 68
- عوامل نابودی و هلاکت 68
- میزان محبت به اهل بیت (علیهم السلام) 69
- فواید رفتن به مساجد 70
- طلوع سخن 72
- فصل دوم: امام زین العابدین (ع) 72
- تبارشناسی حضرت سجاد (ع) 75
- نامگذاری 77
- اشاره 78
- اشاره 78
- 1. دانش 78
- شخصیتشناسی امام زینالعابدین (ع) 78
- اشاره 80
- الف: اصول اعتقادی 80
- ابعاد مختلف صحیفه سجادیه 80
- ب: احکام و فروع دین 81
- 2. عبادت و بندگی 84
- 3. شایستگی سیاسی و مقبولیت مردمی 92
- 4. سخاوت حضرت 104
- 5. تواضع و فروتنی 107
- 6. حلم و گذشت 109
- امام سجاد (ع) از دیدگاه صحابه و دیگران 112
- دو کرامت از امام سجاد (ع) و فرجام کار 114
- بیماری امام، مصلحتی الهی 117
- پرواز به سوی دوست 118
- تفکر 120
- قناعت 120
- سپاسگزاری 120
- سخنان حکمتآموز حضرت سجاد (ع) در منابع اهل سنت 120
- دوستی 121
- دعا و مناجات 121
- بردباری 121
- امر به معروف و نهی از منکر 121
- توبه 122
- معیار دوست گزینی 122
- غیبت 123
- قتل عمد 123
- چاپلوسی 123
- کتمان علم 123
- طغیان بدن 123
- خنده بلند 124
- دوستی و دیدار برای خدا 124
- نام نیک 124
- عبادت 124
- تعلیم 125
- ترک گناه 125
- فصل سوم: امام محمد باقر (ع) 126
- مطلع سخن 126
- تبارشناسی امام باقر (ع) 130
- همسر و فرزندان 133
- ویژگیهای ظاهری 135
- امامت حضرت 135
- بندگی و پارسایی 136
- شخصیتشناسی امام باقر (ع) 136
- دانش و بینش امام (ع) 141
- شاگردان حضرت 145
- سیره سیاسی امام باقر (ع) 146
- زهد حضرت 153
- امام و انس به قرآن 154
- تسلیم و رضا 157
- همدردی با مصیبت دیدگان 157
- اخلاق معاشرت 159
- مناعت طبع امام باقر (ع) 160
- دنیا گریزی 161
- بخشندگی و سخاوت 162
- امام باقر (ع) در نزد شخصیتهای اهل سنت و نقل کرامتی از ایشان 164
- برگی از کرامات حضرت 167
- پرواز به سوی دوست و گلبرگی از سخنان حضرت 169
- شهادت امام (ع) 169
- پرتوی از سخنان تابناک امام باقر (ع) 171
- رسیدگی به دوستان 172
- پرهیز از خصومت و جدال 172
- خدامحوری و دنیاگریزی 173
- دعا و نیایش 176
- ارزش عالم 176
- حُسن خلق و مدارا با برادران ایمانی در مسایل اقتصادی 177
- پرهیز از کسالت 178
- رفع اتهام 178
- سپیده سخن 179
- فصل چهارم: امام صادق (ع) 179
- تبارشناسی حضرت صادق (ع) 183
- شخصیتشناسی امام صادق (ع) 185
- 1. جایگاه علمی امام (ع) 185
- 2. عبادت و بندگی 192
- 3. موضعگیری سیاسی امام صادق (ع) 195
- 4. خوشرویی و حُسن خلق 199
- 5. مستجاب الدعوه 201
- 6. احسان و رسیدگی به محرومان 205
- 7. بردباری و گذشت 209
- 8. آراستگی ظاهری 212
- میوه دادن درخت خشکیده 214
- کراماتی از حضرت صادق (ع) و فرجام زندگی 214
- ترور نافرجام 215
- شهادت امام صادق (ع) 216
- نماز 218
- محبت به مردم 218
- رابطه دعا و عمل 218
- سخنان حکمتآموز حضرت در منابع اهل سنت 218
- دوستی اهل بیت (علیهم السلام) 218
- عاق والدین 219
- ایجاد فتنه 219
- پیروی از عترت 219
- منزلت علی (ع) 220
- دوستی خانواده علی (ع) 220
- کنترل خشم 220
- صبر بر آزار همسایه 220
- فلسفه تحریم ربا 221
- تواضع 221
- فرار از معصیت 221
- امتیاز انسان 221
- تقوا 222
- دختران و پسران 222
- عوامل عزّت 222
- تأثیر همنشینی با بدان 222
- منابع و مآخذ 223
پنهان معارف و حقایق احکام و حکمت و لطایف را ظاهر میساخت. این نکتهای است واضح که جز بر کوردلان مخفی نخواهد بود. (1)
نکتهای که شایان توجه است و نباید آن را از نظر دور داشت این است که بینش خاص امام باقر(ع) و سایر ائمه معصومین(علیهم السلام) درباره خلافت و وصایت و تفاوت آرای ایشان در مسائل شرعی و عقیدتی با مذاهب اهل سنت، خلفا و علمای زمان خویش، همواره از عواملی بوده است که منکران امامت ایشان، شخصیت واقعی آنان را نادیده گرفته و با سکوت از کنار آن گذشتهاند، امّا با این وصف میبینیم که مراتب عالی علمی و عملی امام باقر(ع) در حدّی بوده است که حتی منکران مقام امامت و ولایت، با همه تلاشی که در باطل ساختن بینش و عقاید امامیه به خرج میدادهاند، از مدح و ستایش ایشان لب فرو نبسته و به علم و تقوای عالی آن حضرت اذعان داشتهاند.
شاگردان حضرت
شاگردان مکتب امام باقر(ع) سرآمد فقها و محدثان زمان بودند و در میدان رقابت علمی، بر فقها و علما و قضات غیر شیعی برتری داشتند. از میان اصحاب امام(ع) چند نفر بیش از دیگران شهرت داشتند و بیش از نیمی از احادیث امام باقر(ع) در جوامع احادیث شیعه از طریق آنها نقل شده است. کسانی مثل زراره بن اعین، معروف بن خربوز، برید بن معاویه عجلی، ابوبصیر اسدی، فضیل بن
1- جوهرة الکلام، سیدمحمود قراغولی بغدادی، حنفی، صص 135- 132