- مقدمه 3
- فصل اول: مروری بر زندگی امام محمدباقر علیه السلام از ولادت تا شهادت 6
- اشاره 6
- ولادت امام 7
- نَسَب امام 9
- کنیه امام 14
- اشاره 15
- القاب امام 15
- باقر 16
- لقب باقر(شکافنده علوم) در منابع 17
- باقر در دیگر منابع تاریخی(به روایت جابر بن عبدالله انصاری) 19
- همسران امام 26
- اشاره 26
- 1. ام فروه، دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر 26
- 3. دو ام ولد 27
- اشاره 27
- فرزندان امام 27
- 1. جعفر بن محمد الصادق علیه السلام 27
- 2. ام حکیم، دختر اسید بن مغیره ثقفی 27
- 2. عبدالله بن محمد 28
- 3. ابراهیم بن محمد 28
- 7. زینب، بنت محمد 29
- 5. علی بن محمد 29
- 6. ام سلمه، بنت محمد 29
- 4. (عبدالله) یا عبیدالله بن محمد 29
- شمایل امام 30
- نقش انگشتری امام 32
- امام باقر علیه السلام از نظر طبقات رجال حدیث اهل سنت 32
- وفات امام 34
- اشاره 37
- فصل دوم: فعالیت های سیاسی امام باقر علیه السلام 37
- امام باقر علیه السلام در دوران حکومت بنی امیه 38
- اشاره 42
- 1. ولید بن عبدالملک (86 96ق) 42
- خلفای هم عصر دوران امامت آن حضرت 42
- 2. سلیمان بن عبدالملک(96 99ق) 43
- 3. عمر بن عبد العزیز(99 101ق) 44
- 4. یزید بن عبدالملک (101 105) 47
- 5. هشام بن عبدالملک (سال 105 114ق) 48
- اقدامات و مواضع امام باقر علیه السلام در برابر خلفا 52
- امام باقر علیه السلام و قیام زید بن علی بن الحسین علیه السلام 57
- فصل سوم: فعالیت های فرهنگی امام باقر علیه السلام و مواضع آن حضرت 60
- اشاره 60
- اوضاع علمی و فرهنگی عصر امام علیه السلام 61
- پیشنهادِ دستور ضرب سکه اسلامی 62
- 1. پاسخ امام به نافع مولی بن عمر 65
- پاسخ امام باقر علیه السلام به شبهات و پرسش های دانشمندان عامه 65
- اشاره 65
- 2. پاسخ امام باقر علیه السلام به مرد اعرابی 67
- مواضع امام باقر علیه السلام در برابر فرقه ها و مذاهب مختلف 70
- اشاره 70
- فرقه خوارج 71
- فرقه غُلات و افتراءزنندگان به ائمه علیهم السلام 72
- اشاره 75
- فصل چهارم: سجایا و مکارم اخلاقی امام باقر علیه السلام 75
- سجایا و مکارم اخلاقی امام باقر علیه السلام 76
- الگو و سرمشق عابدان 76
- تسلیم در برابر مصیبت ها 77
- صاحب عالی ترین منزلت عرفانی 78
- نسل ماندگار کوثر 79
- وارث رسول خدا و همه پیامبران علیهم السلام 80
- برترین واعظ 82
- تلاوت قرآن و یاد خدا 83
- خواندن نماز فراوان 83
- بخشندگی و کرامت امام باقر علیه السلام 84
- بی رغبتی امام به دنیا 85
- شکیبایی و بردباری در روابط اجتماعی 86
- ابراز محبت به خانواده 87
- علم امام باقر علیه السلام به غیب 90
- نمونه ای از کرامت و اعجاز امام 93
- رفتار امام با یاران و دیگر مردم 93
- اشاره 97
- فصل پنجم: امام باقر علیه السلام در سخنان دانشمندان اهل سنت 97
- مقام امام باقر علیه السلام از دیدگاه بزرگان اهل سنت 98
- اشاره 98
- الف) امام باقر علیه السلام از دیدگاه تابعین 99
- اشاره 99
- محمد بن منکدر (م130ه. ق) 99
- 2. مالک بن أعین جُهَنی (م148ه.ق) 100
- 3. عبدالله بن عطا (راوی قرن دوم هجری) 101
- 4. أبرش کلبی 102
- 5. عکرمه بربری 102
- محمد بن سعد زهری (م230ه.ق) 103
- اشاره 103
- ب) امام باقر از دیدگاه متقدمین از دانشمندان اهل سنت 103
- ابن قتیبه دینوری (م213 276ه.ق) 104
- حافظ ابو نعیم اصفهانی(م 336 430ه.ق) 105
- علی بن الحسین بن هبه الله شافعی، معروف به ابن عساکر (م571ه.ق) 105
- عطار نیشابوری(م627ه.ق) 106
- ابوسالم محمد بن طلحه شافعی(م652ه.ق) 107
- سبط ابن جوزی(م581 654ه.ق) 108
- ابن ابی الحدید معتزلی(م586 656ه.ق) 108
- محمد بن احمد بن ابی بکر قرطبی(م 671ه.ق) 109
- شرف الدین ابو محمد عمر بن شجاع الدین محمد موصلی شافعی (م576 660 ه. ق) 109
- ابوزکریا محیی الدین بن شرف نووی (م631 676ه.ق) 110
- ابن خلکان شافعی (م681ه.ق) 111
- ابن منظور مصری (م630 711ه.ق) 111
- احمد بن تیمیه حرّانی(م661 728ه.ق) 112
- شمس الدین محمد بن احمد بن عثمان الذهبی(م673 748ه.ق) 112
- صلاح الدین خلیل بن ابیک صفدی (م764ه.ق) 113
- عبدالله بن اسعد بن علی یافعی (م768ه. ق) 114
- ابن کثیر دمشقی (م 701 774ه.ق) 115
- ابن صبّاغ مالکی (م784 855ه.ق) 116
- فضل الله بن روزبهان خنجی اصفهانی (م850 927ه.ق) 116
- محمّد بن موسی الدمیری الشافعی (م808ه.ق) 116
- شمس الدین محمّد بن طولون(م880 953 ه.ق) 118
- احمد بن حجر هیتمی مکّی(م807 974 ه.ق 118
- اشاره 119
- احمد بن یوسف قرمانی (م939 1032ه.ق) 119
- ج) امام باقر علیه السلام از دیدگاه متاخرین اهل سنت 119
- عبدالحی بن العماد الحنبلی(م1032 1089ه.ق) 120
- محمد بن علی صبان (م 1206 ه.ق) 120
- الشیخ أبو الفوز محمد بن أمین البغدادی المشتهر بالسویدی (م1246ه.ق) 121
- فرید وجدی (م1295 1373 ه.ق) 121
- عبدالعزیز سید الأهل 121
- محمد ابو زهره از بزرگان علمای مصر(م 1316ه.ق) 122
- محمد بن عبدالفتاح الحنفی (م1330 1413ه.ق) 123
- احادیث و جایگاه امام باقر علیه السلام در صحاح ستّه 124
- اشاره 124
- امام باقر علیه السلام ، مجدّد دین 126
- حدیث حج 127
- مفسر بودن امام 128
- اشاره 130
- فصل ششم: سخنان امام باقر علیه السلام در منابع اهل سنت 130
- 2. کوچک شمردن دنیا 131
- 3. فضیلت عالم بر عابد 131
- اشاره 131
- 1. زیبایی حلمِ با علم 131
- سخنان امام باقر علیه السلام در منابع اهل سنت 131
- 6. دنیا در نظر امام 132
- 4. پرهیز از دشمنی 132
- 5. پرهیز از کسالت 132
- 9. تسلیم امر خدا بودن 133
- 7. پاکدامنی، بهترین عبادت 133
- 8. شرایط قاری قرآن 133
- 12. مشکل ترین اعمال 134
- 11. سلاح مردمان پست 134
- 10. زدوده شدن عقل به واسطه تکبر 134
- 15. ثروت و عزت در قلب مؤمن 135
- 13. پافشاری بر دعا 135
- 16. اخلاق خوب و مدارا کردن 135
- 14. دوستی برادر دینی 135
- 17. سفارش به فرزند 136
- 18. حق برادری 137
- 19. توصیه های اخلاقی امام باقر علیه السلام 137
- سخن آخر 142
- کتاب نامه 144
مقابل خاندانی هستی که خداوند اذن داده تا دیوارهای آن را بالا برند؛ خانه هایی که نام خدا در آن برده شود.(1)
ب) امام باقر از دیدگاه متقدمین از دانشمندان اهل سنت
اشاره
ب) امام باقر از دیدگاه متقدمین از دانشمندان اهل سنت
در این قسمت، نظر برخی دانشمندان اهل تسنن درباره شخصیت علمی امام باقر علیه السلام بیان خواهد شد. البته گفتنی است نظر فقهای اهل سنت را به ترتیب سال وفات آنها بیان می کنیم تا روشن شود دیدگاه آنها مربوط به چه بازه زمانی بوده است.
محمد بن سعد زهری (م230ه.ق)
محمد بن سعد زهری (م230ه.ق)(2)
1- من هذا؟ علیه سیماء زهره العلم لاجربنّه، فلمّا مثل بین یدیه ارتعدت فرائصه واسقط فی ید ابی جعفر و قال: یابن رسول الله، لقد جلستُ مجالس کثیره بین یدی ابن عباس و غیره فما أدرکنی ما أدرکنی آنفاً فقال له ابوجعفر7: ویلک یا عبید أهل الشام، انّک بین یدی بیوت أذن الله أن ترفع و یذکر فیها اسمه. اورده یوسف بن یحیی المقدسی الشافعی فی: عقد الدرر فی اخبار المنتظر، ص 101؛ قال: قال ابو حمزه الثمالی مثله سواء. وأورده ابو الفتوح الرازی فی تفسیره: ج 14، ص 303، عن ابی حمزه الثمالی، مثله؛ همچنین رجوع شود به مناقب ابن شهر آشوب، ج4، ص182.
2- ابو عبدالله محمد بن سعد بن منیع، مشهور به کاتب واقدی (168 230) مورخ و سیره نویس مشهور بغداد و مؤلف کتاب الالطبقات الکبری است. او از موالی حسین بن عبدالله، نواده عباس عموی پیامبر بود. ابن خلکان بنا به مستندی نامعلوم، او را زهری شمرده است. همو از وی تعبیر به بصری کرد و زاخائو و برخی دیگر، بصره را محل تولد او دانسته اند. ابن سعد از نخستین سیره نویسانی است که خارج از مدینه رشد کرد؛ در حالی که بیشتر سیره نویسان پیش از او، چون ابن اسحاق و واقدی مدنی اند. از مهم ترین شاگردان ابن سعد می توان از بلاذری حارث بن محمد بن ابی اُسامه صاحب مسند، حسین بن محمد عبدالرحمان بن فهم و ابوبکر بن ابی الدنیا یاد کرد. (انساب الاشراف، ج1، ص5، الفتوح البلدان، ص 28؛ در مورد دیگر راویان، نک: تهذیب الکمال، ج16، ص262). ابن سعد در بغداد به حلقه درس محمد بن عمر واقدی (م 207ق) پیوست و از خواص شاگردان او شد و در نوشتن آثار و روایات استاد تا آنجا پیش رفت که به کاتب الواقدی شهرت یافت. (وفیات الاعیان، ج4، ص351؛ کتاب بغداد، ص 63؛ تاریخ طبری، ج8، ص643) ابن سعد قرائات مختلف، به ویژه قرائات قاریان مدینه را نیز از واقدی فراگرفته است. او در 62 سالگی در بغداد وفات کرد.