- مقدمه 3
- فصل اول: مروری بر زندگی امام محمدباقر علیه السلام از ولادت تا شهادت 6
- اشاره 6
- ولادت امام 7
- نَسَب امام 9
- کنیه امام 14
- اشاره 15
- القاب امام 15
- باقر 16
- لقب باقر(شکافنده علوم) در منابع 17
- باقر در دیگر منابع تاریخی(به روایت جابر بن عبدالله انصاری) 19
- همسران امام 26
- 1. ام فروه، دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر 26
- اشاره 26
- 3. دو ام ولد 27
- اشاره 27
- فرزندان امام 27
- 1. جعفر بن محمد الصادق علیه السلام 27
- 2. ام حکیم، دختر اسید بن مغیره ثقفی 27
- 2. عبدالله بن محمد 28
- 3. ابراهیم بن محمد 28
- 5. علی بن محمد 29
- 7. زینب، بنت محمد 29
- 4. (عبدالله) یا عبیدالله بن محمد 29
- 6. ام سلمه، بنت محمد 29
- شمایل امام 30
- نقش انگشتری امام 32
- امام باقر علیه السلام از نظر طبقات رجال حدیث اهل سنت 32
- وفات امام 34
- اشاره 37
- فصل دوم: فعالیت های سیاسی امام باقر علیه السلام 37
- امام باقر علیه السلام در دوران حکومت بنی امیه 38
- اشاره 42
- 1. ولید بن عبدالملک (86 96ق) 42
- خلفای هم عصر دوران امامت آن حضرت 42
- 2. سلیمان بن عبدالملک(96 99ق) 43
- 3. عمر بن عبد العزیز(99 101ق) 44
- 4. یزید بن عبدالملک (101 105) 47
- 5. هشام بن عبدالملک (سال 105 114ق) 48
- اقدامات و مواضع امام باقر علیه السلام در برابر خلفا 52
- امام باقر علیه السلام و قیام زید بن علی بن الحسین علیه السلام 57
- فصل سوم: فعالیت های فرهنگی امام باقر علیه السلام و مواضع آن حضرت 60
- اشاره 60
- اوضاع علمی و فرهنگی عصر امام علیه السلام 61
- پیشنهادِ دستور ضرب سکه اسلامی 62
- پاسخ امام باقر علیه السلام به شبهات و پرسش های دانشمندان عامه 65
- 1. پاسخ امام به نافع مولی بن عمر 65
- اشاره 65
- 2. پاسخ امام باقر علیه السلام به مرد اعرابی 67
- مواضع امام باقر علیه السلام در برابر فرقه ها و مذاهب مختلف 70
- اشاره 70
- فرقه خوارج 71
- فرقه غُلات و افتراءزنندگان به ائمه علیهم السلام 72
- اشاره 75
- فصل چهارم: سجایا و مکارم اخلاقی امام باقر علیه السلام 75
- سجایا و مکارم اخلاقی امام باقر علیه السلام 76
- الگو و سرمشق عابدان 76
- تسلیم در برابر مصیبت ها 77
- صاحب عالی ترین منزلت عرفانی 78
- نسل ماندگار کوثر 79
- وارث رسول خدا و همه پیامبران علیهم السلام 80
- برترین واعظ 82
- تلاوت قرآن و یاد خدا 83
- خواندن نماز فراوان 83
- بخشندگی و کرامت امام باقر علیه السلام 84
- بی رغبتی امام به دنیا 85
- شکیبایی و بردباری در روابط اجتماعی 86
- ابراز محبت به خانواده 87
- علم امام باقر علیه السلام به غیب 90
- نمونه ای از کرامت و اعجاز امام 93
- رفتار امام با یاران و دیگر مردم 93
- اشاره 97
- فصل پنجم: امام باقر علیه السلام در سخنان دانشمندان اهل سنت 97
- مقام امام باقر علیه السلام از دیدگاه بزرگان اهل سنت 98
- اشاره 98
- الف) امام باقر علیه السلام از دیدگاه تابعین 99
- محمد بن منکدر (م130ه. ق) 99
- اشاره 99
- 2. مالک بن أعین جُهَنی (م148ه.ق) 100
- 3. عبدالله بن عطا (راوی قرن دوم هجری) 101
- 5. عکرمه بربری 102
- 4. أبرش کلبی 102
- محمد بن سعد زهری (م230ه.ق) 103
- اشاره 103
- ب) امام باقر از دیدگاه متقدمین از دانشمندان اهل سنت 103
- ابن قتیبه دینوری (م213 276ه.ق) 104
- علی بن الحسین بن هبه الله شافعی، معروف به ابن عساکر (م571ه.ق) 105
- حافظ ابو نعیم اصفهانی(م 336 430ه.ق) 105
- عطار نیشابوری(م627ه.ق) 106
- ابوسالم محمد بن طلحه شافعی(م652ه.ق) 107
- سبط ابن جوزی(م581 654ه.ق) 108
- ابن ابی الحدید معتزلی(م586 656ه.ق) 108
- محمد بن احمد بن ابی بکر قرطبی(م 671ه.ق) 109
- شرف الدین ابو محمد عمر بن شجاع الدین محمد موصلی شافعی (م576 660 ه. ق) 109
- ابوزکریا محیی الدین بن شرف نووی (م631 676ه.ق) 110
- ابن خلکان شافعی (م681ه.ق) 111
- ابن منظور مصری (م630 711ه.ق) 111
- احمد بن تیمیه حرّانی(م661 728ه.ق) 112
- شمس الدین محمد بن احمد بن عثمان الذهبی(م673 748ه.ق) 112
- صلاح الدین خلیل بن ابیک صفدی (م764ه.ق) 113
- عبدالله بن اسعد بن علی یافعی (م768ه. ق) 114
- ابن کثیر دمشقی (م 701 774ه.ق) 115
- فضل الله بن روزبهان خنجی اصفهانی (م850 927ه.ق) 116
- ابن صبّاغ مالکی (م784 855ه.ق) 116
- محمّد بن موسی الدمیری الشافعی (م808ه.ق) 116
- شمس الدین محمّد بن طولون(م880 953 ه.ق) 118
- احمد بن حجر هیتمی مکّی(م807 974 ه.ق 118
- اشاره 119
- احمد بن یوسف قرمانی (م939 1032ه.ق) 119
- ج) امام باقر علیه السلام از دیدگاه متاخرین اهل سنت 119
- عبدالحی بن العماد الحنبلی(م1032 1089ه.ق) 120
- محمد بن علی صبان (م 1206 ه.ق) 120
- فرید وجدی (م1295 1373 ه.ق) 121
- الشیخ أبو الفوز محمد بن أمین البغدادی المشتهر بالسویدی (م1246ه.ق) 121
- عبدالعزیز سید الأهل 121
- محمد ابو زهره از بزرگان علمای مصر(م 1316ه.ق) 122
- محمد بن عبدالفتاح الحنفی (م1330 1413ه.ق) 123
- احادیث و جایگاه امام باقر علیه السلام در صحاح ستّه 124
- اشاره 124
- امام باقر علیه السلام ، مجدّد دین 126
- حدیث حج 127
- مفسر بودن امام 128
- اشاره 130
- فصل ششم: سخنان امام باقر علیه السلام در منابع اهل سنت 130
- 3. فضیلت عالم بر عابد 131
- 2. کوچک شمردن دنیا 131
- سخنان امام باقر علیه السلام در منابع اهل سنت 131
- 1. زیبایی حلمِ با علم 131
- اشاره 131
- 6. دنیا در نظر امام 132
- 4. پرهیز از دشمنی 132
- 5. پرهیز از کسالت 132
- 9. تسلیم امر خدا بودن 133
- 7. پاکدامنی، بهترین عبادت 133
- 8. شرایط قاری قرآن 133
- 12. مشکل ترین اعمال 134
- 11. سلاح مردمان پست 134
- 10. زدوده شدن عقل به واسطه تکبر 134
- 16. اخلاق خوب و مدارا کردن 135
- 15. ثروت و عزت در قلب مؤمن 135
- 13. پافشاری بر دعا 135
- 14. دوستی برادر دینی 135
- 17. سفارش به فرزند 136
- 19. توصیه های اخلاقی امام باقر علیه السلام 137
- 18. حق برادری 137
- سخن آخر 142
- کتاب نامه 144
لَقَّبه بِه رَسولُ الله صلی الله علیه و آله ...؛ او سید فقهای حجاز است، که مردم فقه را از او و فرزندش جعفر فرا گرفتند. او ملقب به باقر است؛ کسی که علم را می شکافد و این لقبی است که رسول خدا صلی الله علیه و آله بر او گذارده است...».(1)
شرف الدین ابو محمد عمر بن شجاع الدین محمد موصلی شافعی (م576 660 ه. ق)
شرف الدین ابو محمد عمر بن شجاع الدین محمد موصلی شافعی (م576 660 ه. ق)(2)
او از علمای اهل سنت و بر طریقه صوفیه بود. گرایش صوفی وی سبب نزدیکی به شیعه و علاقه به اهل بیت پیامبر شد؛ چنان که درباره امام محمدباقر علیه السلام گفته است: «هُو العَبدُ الذّاکرُ، الخاشِعُ الصابرُ، ذوالنَّسبِ الطاهرِ، و الدِّین الوافر، المُلقَّب بِالشّاکرِ، مِن سُلالهَ النّبیین، و عِترَه المُرسلین، الواسعُ العلمُ، الوافرُ الحلمُ؛ ایشان (محمد بن علی) بنده بسیار ذکرگو (یادکننده خدا)، متواضع و صبور، و صاحب اصل و نسب پاک، و بسیار متدین، ملقب به شاکر، و از سلاله پیامبران و عترت رسولان بود. دانشش گسترده و بردباری اش بسیار بود».(3)
محمد بن احمد بن ابی بکر قرطبی(م 671ه.ق)
محمد بن احمد بن ابی بکر قرطبی(م 671ه.ق)(4)
قرطبی در تفسیر آیه «إِنَّ اللّهَ یَأْمُرُکُم أَن تَذْبَحُوا بَقَرَهً...».(5) می نویسد: «وَ مِنهُ الباقرُ لِاَبِی جَعفرٍ مُحَمَّدِ بنِ عَلیٍّ زَینِ العَابِدینَ؛ لِاَنَّهُ بَقَرَ العِلمَ وَ عَرِفَ اَصلَه أی
1- شرح نهج البلاغه، ج15، ص277.
2- ولادت وی را به سال 576 و درگذشت او را به سال 657 یا 660 نوشته اند.
3- موصلی، مناقب آل محمد المسمی بالنعیم المقیم لعتره النبأ العظیم، ص118.
4- ابو عبدالله محمد بن احمد بن ابی بکر بن فرح انصاری خزرجی اندلسی قرطبی، مفسر و دارای تألیفات بسیار در تفسیر است؛ از جمله الجامع الاحکام که یکی از بزرگ ترین تفاسیر اهل سنت است. او در 29 شوال 671 ه .ق درگذشت.
5- بقره: 67.