- مقدمه 3
- فصل اول: مروری بر زندگی امام محمدباقر علیه السلام از ولادت تا شهادت 6
- اشاره 6
- ولادت امام 7
- نَسَب امام 9
- کنیه امام 14
- اشاره 15
- القاب امام 15
- باقر 16
- لقب باقر(شکافنده علوم) در منابع 17
- باقر در دیگر منابع تاریخی(به روایت جابر بن عبدالله انصاری) 19
- همسران امام 26
- 1. ام فروه، دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر 26
- اشاره 26
- 1. جعفر بن محمد الصادق علیه السلام 27
- فرزندان امام 27
- اشاره 27
- 2. ام حکیم، دختر اسید بن مغیره ثقفی 27
- 3. دو ام ولد 27
- 2. عبدالله بن محمد 28
- 3. ابراهیم بن محمد 28
- 7. زینب، بنت محمد 29
- 6. ام سلمه، بنت محمد 29
- 5. علی بن محمد 29
- 4. (عبدالله) یا عبیدالله بن محمد 29
- شمایل امام 30
- نقش انگشتری امام 32
- امام باقر علیه السلام از نظر طبقات رجال حدیث اهل سنت 32
- وفات امام 34
- اشاره 37
- فصل دوم: فعالیت های سیاسی امام باقر علیه السلام 37
- امام باقر علیه السلام در دوران حکومت بنی امیه 38
- اشاره 42
- خلفای هم عصر دوران امامت آن حضرت 42
- 1. ولید بن عبدالملک (86 96ق) 42
- 2. سلیمان بن عبدالملک(96 99ق) 43
- 3. عمر بن عبد العزیز(99 101ق) 44
- 4. یزید بن عبدالملک (101 105) 47
- 5. هشام بن عبدالملک (سال 105 114ق) 48
- اقدامات و مواضع امام باقر علیه السلام در برابر خلفا 52
- امام باقر علیه السلام و قیام زید بن علی بن الحسین علیه السلام 57
- فصل سوم: فعالیت های فرهنگی امام باقر علیه السلام و مواضع آن حضرت 60
- اشاره 60
- اوضاع علمی و فرهنگی عصر امام علیه السلام 61
- پیشنهادِ دستور ضرب سکه اسلامی 62
- 1. پاسخ امام به نافع مولی بن عمر 65
- اشاره 65
- پاسخ امام باقر علیه السلام به شبهات و پرسش های دانشمندان عامه 65
- 2. پاسخ امام باقر علیه السلام به مرد اعرابی 67
- اشاره 70
- مواضع امام باقر علیه السلام در برابر فرقه ها و مذاهب مختلف 70
- فرقه خوارج 71
- فرقه غُلات و افتراءزنندگان به ائمه علیهم السلام 72
- اشاره 75
- فصل چهارم: سجایا و مکارم اخلاقی امام باقر علیه السلام 75
- سجایا و مکارم اخلاقی امام باقر علیه السلام 76
- الگو و سرمشق عابدان 76
- تسلیم در برابر مصیبت ها 77
- صاحب عالی ترین منزلت عرفانی 78
- نسل ماندگار کوثر 79
- وارث رسول خدا و همه پیامبران علیهم السلام 80
- برترین واعظ 82
- تلاوت قرآن و یاد خدا 83
- خواندن نماز فراوان 83
- بخشندگی و کرامت امام باقر علیه السلام 84
- بی رغبتی امام به دنیا 85
- شکیبایی و بردباری در روابط اجتماعی 86
- ابراز محبت به خانواده 87
- علم امام باقر علیه السلام به غیب 90
- نمونه ای از کرامت و اعجاز امام 93
- رفتار امام با یاران و دیگر مردم 93
- اشاره 97
- فصل پنجم: امام باقر علیه السلام در سخنان دانشمندان اهل سنت 97
- مقام امام باقر علیه السلام از دیدگاه بزرگان اهل سنت 98
- اشاره 98
- اشاره 99
- الف) امام باقر علیه السلام از دیدگاه تابعین 99
- محمد بن منکدر (م130ه. ق) 99
- 2. مالک بن أعین جُهَنی (م148ه.ق) 100
- 3. عبدالله بن عطا (راوی قرن دوم هجری) 101
- 4. أبرش کلبی 102
- 5. عکرمه بربری 102
- محمد بن سعد زهری (م230ه.ق) 103
- ب) امام باقر از دیدگاه متقدمین از دانشمندان اهل سنت 103
- اشاره 103
- ابن قتیبه دینوری (م213 276ه.ق) 104
- علی بن الحسین بن هبه الله شافعی، معروف به ابن عساکر (م571ه.ق) 105
- حافظ ابو نعیم اصفهانی(م 336 430ه.ق) 105
- عطار نیشابوری(م627ه.ق) 106
- ابوسالم محمد بن طلحه شافعی(م652ه.ق) 107
- سبط ابن جوزی(م581 654ه.ق) 108
- ابن ابی الحدید معتزلی(م586 656ه.ق) 108
- محمد بن احمد بن ابی بکر قرطبی(م 671ه.ق) 109
- شرف الدین ابو محمد عمر بن شجاع الدین محمد موصلی شافعی (م576 660 ه. ق) 109
- ابوزکریا محیی الدین بن شرف نووی (م631 676ه.ق) 110
- ابن خلکان شافعی (م681ه.ق) 111
- ابن منظور مصری (م630 711ه.ق) 111
- احمد بن تیمیه حرّانی(م661 728ه.ق) 112
- شمس الدین محمد بن احمد بن عثمان الذهبی(م673 748ه.ق) 112
- صلاح الدین خلیل بن ابیک صفدی (م764ه.ق) 113
- عبدالله بن اسعد بن علی یافعی (م768ه. ق) 114
- ابن کثیر دمشقی (م 701 774ه.ق) 115
- محمّد بن موسی الدمیری الشافعی (م808ه.ق) 116
- فضل الله بن روزبهان خنجی اصفهانی (م850 927ه.ق) 116
- ابن صبّاغ مالکی (م784 855ه.ق) 116
- احمد بن حجر هیتمی مکّی(م807 974 ه.ق 118
- شمس الدین محمّد بن طولون(م880 953 ه.ق) 118
- اشاره 119
- احمد بن یوسف قرمانی (م939 1032ه.ق) 119
- ج) امام باقر علیه السلام از دیدگاه متاخرین اهل سنت 119
- عبدالحی بن العماد الحنبلی(م1032 1089ه.ق) 120
- محمد بن علی صبان (م 1206 ه.ق) 120
- الشیخ أبو الفوز محمد بن أمین البغدادی المشتهر بالسویدی (م1246ه.ق) 121
- فرید وجدی (م1295 1373 ه.ق) 121
- عبدالعزیز سید الأهل 121
- محمد ابو زهره از بزرگان علمای مصر(م 1316ه.ق) 122
- محمد بن عبدالفتاح الحنفی (م1330 1413ه.ق) 123
- احادیث و جایگاه امام باقر علیه السلام در صحاح ستّه 124
- اشاره 124
- امام باقر علیه السلام ، مجدّد دین 126
- حدیث حج 127
- مفسر بودن امام 128
- اشاره 130
- فصل ششم: سخنان امام باقر علیه السلام در منابع اهل سنت 130
- اشاره 131
- 1. زیبایی حلمِ با علم 131
- سخنان امام باقر علیه السلام در منابع اهل سنت 131
- 2. کوچک شمردن دنیا 131
- 3. فضیلت عالم بر عابد 131
- 6. دنیا در نظر امام 132
- 4. پرهیز از دشمنی 132
- 5. پرهیز از کسالت 132
- 7. پاکدامنی، بهترین عبادت 133
- 8. شرایط قاری قرآن 133
- 9. تسلیم امر خدا بودن 133
- 12. مشکل ترین اعمال 134
- 11. سلاح مردمان پست 134
- 10. زدوده شدن عقل به واسطه تکبر 134
- 13. پافشاری بر دعا 135
- 14. دوستی برادر دینی 135
- 16. اخلاق خوب و مدارا کردن 135
- 15. ثروت و عزت در قلب مؤمن 135
- 17. سفارش به فرزند 136
- 19. توصیه های اخلاقی امام باقر علیه السلام 137
- 18. حق برادری 137
- سخن آخر 142
- کتاب نامه 144
حاکم در این مورد آورده است: از میان احادیث وارد شده در تفسیر و بیان حجه الوداع که شیخان (بخاری و مسلم) هر دو، آنها را با اسانید صحیح و مطابق با شرایط خودشان نقل کرده اند، صحیح ترین و کامل ترین آنها حدیث جعفر بن محمد صادق علیه السلام است که از پدرش امام باقر علیه السلام و او از جابر نقل کرده که تنها مسلم آن را روایت کرده است.
ابن تیمیه نیز این حدیث را طولانی ترین و مشهورترین حدیث درباره حجه الوداع دانسته است.(1)
مفسر بودن امام
مفسر بودن امام
امام محمدباقر علیه السلام نزد اهل تسنن، علاوه بر فقیه و عابدی عالی مقام، به عنوان یک مفسر نیز مطرح بود.(2) نظریات تفسیری آن حضرت، همواره مورد توجه مفسران اهل سنت بوده است. ابن ندیم (385 ه .ق) در کتاب خود، امام را صاحب تفسیر دانسته و آن را با عنوان «کتاب الباقر فی تفسیر القرآن» مطرح کرده که این تفسیر به روایت ابو جارود زیاد بن منذر، رئیس فرقه جارودیه زیدیه است.(3) بیشتر تفسیرهای امام باقر علیه السلام در کتاب تفسیر علی بن ابراهیم قمی آمده است.
چنان که بیان شد، همه شخصیت ها و دانشمندانی که درباره مقام علمی امام باقر علیه السلام سخن گفته اند، از دانشمندان اهل سنت بودند که در میان مذاهب مختلف تسنن، دارای مقام و احترام و جایگاه ویژه ای هستند و آنان این چنین از فضل و دانش امام باقر علیه السلام ، تعریف و در واقع به آن
1- ابن تیمیه حرانی، بیان تلبیس الجهمیه، ج2، ص441.
2- سیوطی، طبقات المفسرین، ج2، ص199.
3- ابن ندیم، الفهرست، ص50.