- مقدمه 3
- فصل اول: مروری بر زندگی امام محمدباقر علیه السلام از ولادت تا شهادت 6
- اشاره 6
- ولادت امام 7
- نَسَب امام 9
- کنیه امام 14
- اشاره 15
- القاب امام 15
- باقر 16
- لقب باقر(شکافنده علوم) در منابع 17
- باقر در دیگر منابع تاریخی(به روایت جابر بن عبدالله انصاری) 19
- 1. ام فروه، دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر 26
- همسران امام 26
- اشاره 26
- 1. جعفر بن محمد الصادق علیه السلام 27
- 3. دو ام ولد 27
- اشاره 27
- 2. ام حکیم، دختر اسید بن مغیره ثقفی 27
- فرزندان امام 27
- 2. عبدالله بن محمد 28
- 3. ابراهیم بن محمد 28
- 5. علی بن محمد 29
- 4. (عبدالله) یا عبیدالله بن محمد 29
- 7. زینب، بنت محمد 29
- 6. ام سلمه، بنت محمد 29
- شمایل امام 30
- نقش انگشتری امام 32
- امام باقر علیه السلام از نظر طبقات رجال حدیث اهل سنت 32
- وفات امام 34
- اشاره 37
- فصل دوم: فعالیت های سیاسی امام باقر علیه السلام 37
- امام باقر علیه السلام در دوران حکومت بنی امیه 38
- اشاره 42
- خلفای هم عصر دوران امامت آن حضرت 42
- 1. ولید بن عبدالملک (86 96ق) 42
- 2. سلیمان بن عبدالملک(96 99ق) 43
- 3. عمر بن عبد العزیز(99 101ق) 44
- 4. یزید بن عبدالملک (101 105) 47
- 5. هشام بن عبدالملک (سال 105 114ق) 48
- اقدامات و مواضع امام باقر علیه السلام در برابر خلفا 52
- امام باقر علیه السلام و قیام زید بن علی بن الحسین علیه السلام 57
- فصل سوم: فعالیت های فرهنگی امام باقر علیه السلام و مواضع آن حضرت 60
- اشاره 60
- اوضاع علمی و فرهنگی عصر امام علیه السلام 61
- پیشنهادِ دستور ضرب سکه اسلامی 62
- پاسخ امام باقر علیه السلام به شبهات و پرسش های دانشمندان عامه 65
- اشاره 65
- 1. پاسخ امام به نافع مولی بن عمر 65
- 2. پاسخ امام باقر علیه السلام به مرد اعرابی 67
- مواضع امام باقر علیه السلام در برابر فرقه ها و مذاهب مختلف 70
- اشاره 70
- فرقه خوارج 71
- فرقه غُلات و افتراءزنندگان به ائمه علیهم السلام 72
- فصل چهارم: سجایا و مکارم اخلاقی امام باقر علیه السلام 75
- اشاره 75
- الگو و سرمشق عابدان 76
- سجایا و مکارم اخلاقی امام باقر علیه السلام 76
- تسلیم در برابر مصیبت ها 77
- صاحب عالی ترین منزلت عرفانی 78
- نسل ماندگار کوثر 79
- وارث رسول خدا و همه پیامبران علیهم السلام 80
- برترین واعظ 82
- خواندن نماز فراوان 83
- تلاوت قرآن و یاد خدا 83
- بخشندگی و کرامت امام باقر علیه السلام 84
- بی رغبتی امام به دنیا 85
- شکیبایی و بردباری در روابط اجتماعی 86
- ابراز محبت به خانواده 87
- علم امام باقر علیه السلام به غیب 90
- نمونه ای از کرامت و اعجاز امام 93
- رفتار امام با یاران و دیگر مردم 93
- فصل پنجم: امام باقر علیه السلام در سخنان دانشمندان اهل سنت 97
- اشاره 97
- مقام امام باقر علیه السلام از دیدگاه بزرگان اهل سنت 98
- اشاره 98
- اشاره 99
- الف) امام باقر علیه السلام از دیدگاه تابعین 99
- محمد بن منکدر (م130ه. ق) 99
- 2. مالک بن أعین جُهَنی (م148ه.ق) 100
- 3. عبدالله بن عطا (راوی قرن دوم هجری) 101
- 4. أبرش کلبی 102
- 5. عکرمه بربری 102
- اشاره 103
- ب) امام باقر از دیدگاه متقدمین از دانشمندان اهل سنت 103
- محمد بن سعد زهری (م230ه.ق) 103
- ابن قتیبه دینوری (م213 276ه.ق) 104
- حافظ ابو نعیم اصفهانی(م 336 430ه.ق) 105
- علی بن الحسین بن هبه الله شافعی، معروف به ابن عساکر (م571ه.ق) 105
- عطار نیشابوری(م627ه.ق) 106
- ابوسالم محمد بن طلحه شافعی(م652ه.ق) 107
- ابن ابی الحدید معتزلی(م586 656ه.ق) 108
- سبط ابن جوزی(م581 654ه.ق) 108
- محمد بن احمد بن ابی بکر قرطبی(م 671ه.ق) 109
- شرف الدین ابو محمد عمر بن شجاع الدین محمد موصلی شافعی (م576 660 ه. ق) 109
- ابوزکریا محیی الدین بن شرف نووی (م631 676ه.ق) 110
- ابن منظور مصری (م630 711ه.ق) 111
- ابن خلکان شافعی (م681ه.ق) 111
- احمد بن تیمیه حرّانی(م661 728ه.ق) 112
- شمس الدین محمد بن احمد بن عثمان الذهبی(م673 748ه.ق) 112
- صلاح الدین خلیل بن ابیک صفدی (م764ه.ق) 113
- عبدالله بن اسعد بن علی یافعی (م768ه. ق) 114
- ابن کثیر دمشقی (م 701 774ه.ق) 115
- محمّد بن موسی الدمیری الشافعی (م808ه.ق) 116
- فضل الله بن روزبهان خنجی اصفهانی (م850 927ه.ق) 116
- ابن صبّاغ مالکی (م784 855ه.ق) 116
- احمد بن حجر هیتمی مکّی(م807 974 ه.ق 118
- شمس الدین محمّد بن طولون(م880 953 ه.ق) 118
- احمد بن یوسف قرمانی (م939 1032ه.ق) 119
- اشاره 119
- ج) امام باقر علیه السلام از دیدگاه متاخرین اهل سنت 119
- عبدالحی بن العماد الحنبلی(م1032 1089ه.ق) 120
- محمد بن علی صبان (م 1206 ه.ق) 120
- فرید وجدی (م1295 1373 ه.ق) 121
- الشیخ أبو الفوز محمد بن أمین البغدادی المشتهر بالسویدی (م1246ه.ق) 121
- عبدالعزیز سید الأهل 121
- محمد ابو زهره از بزرگان علمای مصر(م 1316ه.ق) 122
- محمد بن عبدالفتاح الحنفی (م1330 1413ه.ق) 123
- احادیث و جایگاه امام باقر علیه السلام در صحاح ستّه 124
- اشاره 124
- امام باقر علیه السلام ، مجدّد دین 126
- حدیث حج 127
- مفسر بودن امام 128
- فصل ششم: سخنان امام باقر علیه السلام در منابع اهل سنت 130
- اشاره 130
- 2. کوچک شمردن دنیا 131
- 1. زیبایی حلمِ با علم 131
- سخنان امام باقر علیه السلام در منابع اهل سنت 131
- 3. فضیلت عالم بر عابد 131
- اشاره 131
- 6. دنیا در نظر امام 132
- 4. پرهیز از دشمنی 132
- 5. پرهیز از کسالت 132
- 9. تسلیم امر خدا بودن 133
- 7. پاکدامنی، بهترین عبادت 133
- 8. شرایط قاری قرآن 133
- 11. سلاح مردمان پست 134
- 10. زدوده شدن عقل به واسطه تکبر 134
- 12. مشکل ترین اعمال 134
- 16. اخلاق خوب و مدارا کردن 135
- 14. دوستی برادر دینی 135
- 15. ثروت و عزت در قلب مؤمن 135
- 13. پافشاری بر دعا 135
- 17. سفارش به فرزند 136
- 19. توصیه های اخلاقی امام باقر علیه السلام 137
- 18. حق برادری 137
- سخن آخر 142
- کتاب نامه 144
4. (عبدالله) یا عبیدالله بن محمد
4. (عبدالله) یا عبیدالله بن محمد
ایشان نیز در ایام حیات پدر بزرگوارش در مدینه وفات یافت و در قبرستان بقیع به خاک سپرده شد. از او فرزندی باقی نماند.(1)
5. علی بن محمد
5. علی بن محمد
ایشان ملقب به علی طاهر بود. آرامگاه وی در بغداد، در محله جعفریه قرار دارد. ناگفته نماند در کاشان نیز مقبره ای به نام مشهد اردهال هست که اهالی آن معتقدند آرامگاه سلطان علی، پسر محمدباقر علیه السلام است و هر ساله مراسم قالی شویان در آنجا برگزار می شود.(2)
6. ام سلمه، بنت محمد
6. ام سلمه، بنت محمد
مادر وی را نیز ام ولد دانسته اند. ام سلمه از زنان محدثه و فاضل شیعه در قرن دوم هجری بود. او با پسر عمویش، محمد ارقط، ازدواج کرد. ثمره این پیوند، فرزندی به نام اسماعیل بود.(3)
7. زینب، بنت محمد
7. زینب، بنت محمد
زینب و علی، از یک مادرند که ام ولد بوده است. زینب، دومین دختر امام باقر علیه السلام و از شاگردان پدرش در حدیث و روایات بود. او سرانجام در مدینه درگذشت و مدفن وی در قبرستان بقیع است. (4)
1- الطبقات الکبری، ج 5، ص320؛ تذکره الخواص، ج2، ص108.
2- الفصول المهمه، ج2، ص906 .
3- علوی عمری، المجدی فی انساب الطالبین، ص284.
4- تاریخ موالید الائمه، ص187؛ الهدایه الکبری، ص247؛ ابن شهر آشوب، مناقب، ج4، ص210. (برای اطلاعات بیشتر، نک: (البدایه و النهایه، ج9، ص232، العقد الفرید، ج3، ص180؛ الطبقات الکبری، ج5، ص95؛ شذرات الذهب، ج1، ص168؛ تاریخ الخمیس، ج2، صص220، 255 و 259؛ الإمامه و السیاسه، ج1، ص32؛ اسد الغابه، ج5، ص90) بعضی منابع نیز فقط شش فرزند برای امام باقر علیه السلام نام برده اند و معتقدند محمدبن علی علیه السلام فرزندی به نام عبیدالله نداشت؛ آنجا که آمده است: «ولد لمحمد بن علی، و هو الباقر:جعفر الصادق، و علیّ، و عبدالله، و إبراهیم، و امّ سلمه، و زینب». تذکره الخواص، ص306؛ الطبقات الکبری، ج5، ص236؛ ابن ابی الثلج، تاریخ اهل البیت، ص104) همچنین برخی منابع هم بر این باورند که امام باقر علیه السلام دو دختر نداشت، بلکه زینب و ام سلمه در حقیقت دو نام برای یک دختر است و در این مورد می گویند: ما درباره زندگانی زینب به عنوان یکی از فرزندان امام باقر علیه السلام چیزی نیافتیم، بلکه فقط در برخی از منابع نام ایشان آمده است. (الفصول المهمه، ج2ص905؛ الاتحاف بحب الاشراف، ص288).