- مقدمه 3
- فصل اول: مروری بر زندگی امام محمدباقر علیه السلام از ولادت تا شهادت 6
- اشاره 6
- ولادت امام 7
- نَسَب امام 9
- کنیه امام 14
- اشاره 15
- القاب امام 15
- باقر 16
- لقب باقر(شکافنده علوم) در منابع 17
- باقر در دیگر منابع تاریخی(به روایت جابر بن عبدالله انصاری) 19
- همسران امام 26
- 1. ام فروه، دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر 26
- اشاره 26
- 3. دو ام ولد 27
- اشاره 27
- فرزندان امام 27
- 1. جعفر بن محمد الصادق علیه السلام 27
- 2. ام حکیم، دختر اسید بن مغیره ثقفی 27
- 2. عبدالله بن محمد 28
- 3. ابراهیم بن محمد 28
- 4. (عبدالله) یا عبیدالله بن محمد 29
- 7. زینب، بنت محمد 29
- 5. علی بن محمد 29
- 6. ام سلمه، بنت محمد 29
- شمایل امام 30
- امام باقر علیه السلام از نظر طبقات رجال حدیث اهل سنت 32
- نقش انگشتری امام 32
- وفات امام 34
- اشاره 37
- فصل دوم: فعالیت های سیاسی امام باقر علیه السلام 37
- امام باقر علیه السلام در دوران حکومت بنی امیه 38
- اشاره 42
- خلفای هم عصر دوران امامت آن حضرت 42
- 1. ولید بن عبدالملک (86 96ق) 42
- 2. سلیمان بن عبدالملک(96 99ق) 43
- 3. عمر بن عبد العزیز(99 101ق) 44
- 4. یزید بن عبدالملک (101 105) 47
- 5. هشام بن عبدالملک (سال 105 114ق) 48
- اقدامات و مواضع امام باقر علیه السلام در برابر خلفا 52
- امام باقر علیه السلام و قیام زید بن علی بن الحسین علیه السلام 57
- فصل سوم: فعالیت های فرهنگی امام باقر علیه السلام و مواضع آن حضرت 60
- اشاره 60
- اوضاع علمی و فرهنگی عصر امام علیه السلام 61
- پیشنهادِ دستور ضرب سکه اسلامی 62
- 1. پاسخ امام به نافع مولی بن عمر 65
- پاسخ امام باقر علیه السلام به شبهات و پرسش های دانشمندان عامه 65
- اشاره 65
- 2. پاسخ امام باقر علیه السلام به مرد اعرابی 67
- مواضع امام باقر علیه السلام در برابر فرقه ها و مذاهب مختلف 70
- اشاره 70
- فرقه خوارج 71
- فرقه غُلات و افتراءزنندگان به ائمه علیهم السلام 72
- اشاره 75
- فصل چهارم: سجایا و مکارم اخلاقی امام باقر علیه السلام 75
- الگو و سرمشق عابدان 76
- سجایا و مکارم اخلاقی امام باقر علیه السلام 76
- تسلیم در برابر مصیبت ها 77
- صاحب عالی ترین منزلت عرفانی 78
- نسل ماندگار کوثر 79
- وارث رسول خدا و همه پیامبران علیهم السلام 80
- برترین واعظ 82
- تلاوت قرآن و یاد خدا 83
- خواندن نماز فراوان 83
- بخشندگی و کرامت امام باقر علیه السلام 84
- بی رغبتی امام به دنیا 85
- شکیبایی و بردباری در روابط اجتماعی 86
- ابراز محبت به خانواده 87
- علم امام باقر علیه السلام به غیب 90
- نمونه ای از کرامت و اعجاز امام 93
- رفتار امام با یاران و دیگر مردم 93
- اشاره 97
- فصل پنجم: امام باقر علیه السلام در سخنان دانشمندان اهل سنت 97
- مقام امام باقر علیه السلام از دیدگاه بزرگان اهل سنت 98
- اشاره 98
- الف) امام باقر علیه السلام از دیدگاه تابعین 99
- محمد بن منکدر (م130ه. ق) 99
- اشاره 99
- 2. مالک بن أعین جُهَنی (م148ه.ق) 100
- 3. عبدالله بن عطا (راوی قرن دوم هجری) 101
- 5. عکرمه بربری 102
- 4. أبرش کلبی 102
- محمد بن سعد زهری (م230ه.ق) 103
- اشاره 103
- ب) امام باقر از دیدگاه متقدمین از دانشمندان اهل سنت 103
- ابن قتیبه دینوری (م213 276ه.ق) 104
- علی بن الحسین بن هبه الله شافعی، معروف به ابن عساکر (م571ه.ق) 105
- حافظ ابو نعیم اصفهانی(م 336 430ه.ق) 105
- عطار نیشابوری(م627ه.ق) 106
- ابوسالم محمد بن طلحه شافعی(م652ه.ق) 107
- سبط ابن جوزی(م581 654ه.ق) 108
- ابن ابی الحدید معتزلی(م586 656ه.ق) 108
- محمد بن احمد بن ابی بکر قرطبی(م 671ه.ق) 109
- شرف الدین ابو محمد عمر بن شجاع الدین محمد موصلی شافعی (م576 660 ه. ق) 109
- ابوزکریا محیی الدین بن شرف نووی (م631 676ه.ق) 110
- ابن خلکان شافعی (م681ه.ق) 111
- ابن منظور مصری (م630 711ه.ق) 111
- احمد بن تیمیه حرّانی(م661 728ه.ق) 112
- شمس الدین محمد بن احمد بن عثمان الذهبی(م673 748ه.ق) 112
- صلاح الدین خلیل بن ابیک صفدی (م764ه.ق) 113
- عبدالله بن اسعد بن علی یافعی (م768ه. ق) 114
- ابن کثیر دمشقی (م 701 774ه.ق) 115
- فضل الله بن روزبهان خنجی اصفهانی (م850 927ه.ق) 116
- ابن صبّاغ مالکی (م784 855ه.ق) 116
- محمّد بن موسی الدمیری الشافعی (م808ه.ق) 116
- احمد بن حجر هیتمی مکّی(م807 974 ه.ق 118
- شمس الدین محمّد بن طولون(م880 953 ه.ق) 118
- اشاره 119
- ج) امام باقر علیه السلام از دیدگاه متاخرین اهل سنت 119
- احمد بن یوسف قرمانی (م939 1032ه.ق) 119
- عبدالحی بن العماد الحنبلی(م1032 1089ه.ق) 120
- محمد بن علی صبان (م 1206 ه.ق) 120
- الشیخ أبو الفوز محمد بن أمین البغدادی المشتهر بالسویدی (م1246ه.ق) 121
- فرید وجدی (م1295 1373 ه.ق) 121
- عبدالعزیز سید الأهل 121
- محمد ابو زهره از بزرگان علمای مصر(م 1316ه.ق) 122
- محمد بن عبدالفتاح الحنفی (م1330 1413ه.ق) 123
- احادیث و جایگاه امام باقر علیه السلام در صحاح ستّه 124
- اشاره 124
- امام باقر علیه السلام ، مجدّد دین 126
- حدیث حج 127
- مفسر بودن امام 128
- فصل ششم: سخنان امام باقر علیه السلام در منابع اهل سنت 130
- اشاره 130
- 2. کوچک شمردن دنیا 131
- 1. زیبایی حلمِ با علم 131
- سخنان امام باقر علیه السلام در منابع اهل سنت 131
- 3. فضیلت عالم بر عابد 131
- اشاره 131
- 6. دنیا در نظر امام 132
- 4. پرهیز از دشمنی 132
- 5. پرهیز از کسالت 132
- 9. تسلیم امر خدا بودن 133
- 7. پاکدامنی، بهترین عبادت 133
- 8. شرایط قاری قرآن 133
- 12. مشکل ترین اعمال 134
- 11. سلاح مردمان پست 134
- 10. زدوده شدن عقل به واسطه تکبر 134
- 16. اخلاق خوب و مدارا کردن 135
- 14. دوستی برادر دینی 135
- 13. پافشاری بر دعا 135
- 15. ثروت و عزت در قلب مؤمن 135
- 17. سفارش به فرزند 136
- 18. حق برادری 137
- 19. توصیه های اخلاقی امام باقر علیه السلام 137
- سخن آخر 142
- کتاب نامه 144
می دیدم که خدا را ذکر می کند. با او به طعام خوردن می نشستم، می دیدم که زبانش به ذکر خدا گویاست. با مردم سخن می گفت و این کار، او را از ذکر خدا غافل نمی کرد. مرتب می دیدم که زبانش به سقف دهانش چسبیده و می گوید: «لا اله الا الله». او در خانه، ما را جمع می کرد و می فرمود: تا طلوع خورشید، خدا را ذکر کنیم. هر کس قرائت قرآن می توانست، او را امر به قرائت قرآن می کرد و هر کس نمی توانست، امر به ذکر خدا می فرمود».(1)
بخشندگی و کرامت امام باقر علیه السلام
بخشندگی و کرامت امام باقر علیه السلام
در منابع عامّه روایاتی وجود دارد که بر بخشندگی و کرامت امام باقر علیه السلام دلالت می کند. اسود بن کثیر می گوید: نزد محمد بن علی، امام باقر علیه السلام از فقر و جفای برادران شکایت کردم. حضرت فرمود: بد برادری است کسی که تو را در حال بی نیازی رعایت کرده و در حال فقر تو را رها می کند. آن گاه به غلام خود دستور داد کیسه ای آورد که در آن هفت صد درهم بود و به من فرمود: این را خرج کن و هرگاه تمام کردی، مرا خبر ده.(2)
صاعد، غلام کمیت می گوید: «روزی بر ابی جعفر محمد بن علی وارد شدیم. حضرت به ما هزار دینار و یک لباس داد. کمیت به حضرت عرض کرد: به خدا سوگند! من به جهت دنیا شما را دوست نداشته ام و اگر دنیا را می خواستم، نزد کسانی می رفتم که مال در دستان آنان است؛ ولیکن شما را به جهت آخرت دوست دارم. لباسی را که به اجسام
1- ائمتنا، ص341.
2- صفه الصفوه، ج 2، ص 112.