- مقدمه 3
- اشاره 6
- فصل اول: مروری بر زندگی امام محمدباقر علیه السلام از ولادت تا شهادت 6
- ولادت امام 7
- نَسَب امام 9
- کنیه امام 14
- اشاره 15
- القاب امام 15
- باقر 16
- لقب باقر(شکافنده علوم) در منابع 17
- باقر در دیگر منابع تاریخی(به روایت جابر بن عبدالله انصاری) 19
- 1. ام فروه، دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر 26
- همسران امام 26
- اشاره 26
- 1. جعفر بن محمد الصادق علیه السلام 27
- فرزندان امام 27
- اشاره 27
- 3. دو ام ولد 27
- 2. ام حکیم، دختر اسید بن مغیره ثقفی 27
- 2. عبدالله بن محمد 28
- 3. ابراهیم بن محمد 28
- 7. زینب، بنت محمد 29
- 5. علی بن محمد 29
- 4. (عبدالله) یا عبیدالله بن محمد 29
- 6. ام سلمه، بنت محمد 29
- شمایل امام 30
- امام باقر علیه السلام از نظر طبقات رجال حدیث اهل سنت 32
- نقش انگشتری امام 32
- وفات امام 34
- اشاره 37
- فصل دوم: فعالیت های سیاسی امام باقر علیه السلام 37
- امام باقر علیه السلام در دوران حکومت بنی امیه 38
- خلفای هم عصر دوران امامت آن حضرت 42
- اشاره 42
- 1. ولید بن عبدالملک (86 96ق) 42
- 2. سلیمان بن عبدالملک(96 99ق) 43
- 3. عمر بن عبد العزیز(99 101ق) 44
- 4. یزید بن عبدالملک (101 105) 47
- 5. هشام بن عبدالملک (سال 105 114ق) 48
- اقدامات و مواضع امام باقر علیه السلام در برابر خلفا 52
- امام باقر علیه السلام و قیام زید بن علی بن الحسین علیه السلام 57
- فصل سوم: فعالیت های فرهنگی امام باقر علیه السلام و مواضع آن حضرت 60
- اشاره 60
- اوضاع علمی و فرهنگی عصر امام علیه السلام 61
- پیشنهادِ دستور ضرب سکه اسلامی 62
- اشاره 65
- 1. پاسخ امام به نافع مولی بن عمر 65
- پاسخ امام باقر علیه السلام به شبهات و پرسش های دانشمندان عامه 65
- 2. پاسخ امام باقر علیه السلام به مرد اعرابی 67
- اشاره 70
- مواضع امام باقر علیه السلام در برابر فرقه ها و مذاهب مختلف 70
- فرقه خوارج 71
- فرقه غُلات و افتراءزنندگان به ائمه علیهم السلام 72
- فصل چهارم: سجایا و مکارم اخلاقی امام باقر علیه السلام 75
- اشاره 75
- سجایا و مکارم اخلاقی امام باقر علیه السلام 76
- الگو و سرمشق عابدان 76
- تسلیم در برابر مصیبت ها 77
- صاحب عالی ترین منزلت عرفانی 78
- نسل ماندگار کوثر 79
- وارث رسول خدا و همه پیامبران علیهم السلام 80
- برترین واعظ 82
- خواندن نماز فراوان 83
- تلاوت قرآن و یاد خدا 83
- بخشندگی و کرامت امام باقر علیه السلام 84
- بی رغبتی امام به دنیا 85
- شکیبایی و بردباری در روابط اجتماعی 86
- ابراز محبت به خانواده 87
- علم امام باقر علیه السلام به غیب 90
- رفتار امام با یاران و دیگر مردم 93
- نمونه ای از کرامت و اعجاز امام 93
- فصل پنجم: امام باقر علیه السلام در سخنان دانشمندان اهل سنت 97
- اشاره 97
- مقام امام باقر علیه السلام از دیدگاه بزرگان اهل سنت 98
- اشاره 98
- اشاره 99
- محمد بن منکدر (م130ه. ق) 99
- الف) امام باقر علیه السلام از دیدگاه تابعین 99
- 2. مالک بن أعین جُهَنی (م148ه.ق) 100
- 3. عبدالله بن عطا (راوی قرن دوم هجری) 101
- 4. أبرش کلبی 102
- 5. عکرمه بربری 102
- محمد بن سعد زهری (م230ه.ق) 103
- اشاره 103
- ب) امام باقر از دیدگاه متقدمین از دانشمندان اهل سنت 103
- ابن قتیبه دینوری (م213 276ه.ق) 104
- علی بن الحسین بن هبه الله شافعی، معروف به ابن عساکر (م571ه.ق) 105
- حافظ ابو نعیم اصفهانی(م 336 430ه.ق) 105
- عطار نیشابوری(م627ه.ق) 106
- ابوسالم محمد بن طلحه شافعی(م652ه.ق) 107
- سبط ابن جوزی(م581 654ه.ق) 108
- ابن ابی الحدید معتزلی(م586 656ه.ق) 108
- شرف الدین ابو محمد عمر بن شجاع الدین محمد موصلی شافعی (م576 660 ه. ق) 109
- محمد بن احمد بن ابی بکر قرطبی(م 671ه.ق) 109
- ابوزکریا محیی الدین بن شرف نووی (م631 676ه.ق) 110
- ابن منظور مصری (م630 711ه.ق) 111
- ابن خلکان شافعی (م681ه.ق) 111
- احمد بن تیمیه حرّانی(م661 728ه.ق) 112
- شمس الدین محمد بن احمد بن عثمان الذهبی(م673 748ه.ق) 112
- صلاح الدین خلیل بن ابیک صفدی (م764ه.ق) 113
- عبدالله بن اسعد بن علی یافعی (م768ه. ق) 114
- ابن کثیر دمشقی (م 701 774ه.ق) 115
- ابن صبّاغ مالکی (م784 855ه.ق) 116
- محمّد بن موسی الدمیری الشافعی (م808ه.ق) 116
- فضل الله بن روزبهان خنجی اصفهانی (م850 927ه.ق) 116
- شمس الدین محمّد بن طولون(م880 953 ه.ق) 118
- احمد بن حجر هیتمی مکّی(م807 974 ه.ق 118
- احمد بن یوسف قرمانی (م939 1032ه.ق) 119
- اشاره 119
- ج) امام باقر علیه السلام از دیدگاه متاخرین اهل سنت 119
- محمد بن علی صبان (م 1206 ه.ق) 120
- عبدالحی بن العماد الحنبلی(م1032 1089ه.ق) 120
- عبدالعزیز سید الأهل 121
- الشیخ أبو الفوز محمد بن أمین البغدادی المشتهر بالسویدی (م1246ه.ق) 121
- فرید وجدی (م1295 1373 ه.ق) 121
- محمد ابو زهره از بزرگان علمای مصر(م 1316ه.ق) 122
- محمد بن عبدالفتاح الحنفی (م1330 1413ه.ق) 123
- احادیث و جایگاه امام باقر علیه السلام در صحاح ستّه 124
- اشاره 124
- امام باقر علیه السلام ، مجدّد دین 126
- حدیث حج 127
- مفسر بودن امام 128
- فصل ششم: سخنان امام باقر علیه السلام در منابع اهل سنت 130
- اشاره 130
- اشاره 131
- 1. زیبایی حلمِ با علم 131
- 2. کوچک شمردن دنیا 131
- سخنان امام باقر علیه السلام در منابع اهل سنت 131
- 3. فضیلت عالم بر عابد 131
- 5. پرهیز از کسالت 132
- 4. پرهیز از دشمنی 132
- 6. دنیا در نظر امام 132
- 7. پاکدامنی، بهترین عبادت 133
- 8. شرایط قاری قرآن 133
- 9. تسلیم امر خدا بودن 133
- 12. مشکل ترین اعمال 134
- 10. زدوده شدن عقل به واسطه تکبر 134
- 11. سلاح مردمان پست 134
- 15. ثروت و عزت در قلب مؤمن 135
- 14. دوستی برادر دینی 135
- 13. پافشاری بر دعا 135
- 16. اخلاق خوب و مدارا کردن 135
- 17. سفارش به فرزند 136
- 19. توصیه های اخلاقی امام باقر علیه السلام 137
- 18. حق برادری 137
- سخن آخر 142
- کتاب نامه 144
می گردانند و سپس در همان جا نصب کردند و از این پیش گویی امام، شگفت زده شدیم.(1)
نمونه ای از کرامت و اعجاز امام
نمونه ای از کرامت و اعجاز امام
ابراهیم بن هاشم از علی بن معبد نقل می کند که حبابه والبیه(2) خدمت حضرت باقر علیه السلام رسید. امام فرمود: چه شده که مدتی است تو را ندیده ام؟ گفت: به واسطه سفیدی که در موهای سرم پیدا شده بود، ناراحت شدم. [و در منزل بودم.] امام فرمود: ای حبابه، به من نشان بده. حبابه جلو آمد و نشان داد. امام دست بر سر حبابه گذاشت و سپس فرمود: آینه بیاورید. آینه را آوردند. حبابه نگاه کرد. تمام موی سرش سیاه شده بود. بسیار خوشحال شد. امام باقر علیه السلام نیز از شادی او شاد شد.(3)
رفتار امام با یاران و دیگر مردم
رفتار امام با یاران و دیگر مردم
ذکر برخی یاران و روایات منابع اهل سنت، شیوه برخود شایسته خاندان نبوت و امامت با اطرافیان را آشکار می سازد.
1- الکامل فی التاریخ، ج5، صص 229 و 242؛ تاریخ الطبری، ج8، ص130؛ العقد الفرید، ج4، ص101؛ الفصول المهمه، ج2، ص898 .
2- حبابه والبیه، از اصحاب امیرمؤمنان، علی علیه السلام بود که تا زمان امام رضا علیه السلام امامان شیعه را درک کرده، و در زمان امام رضا علیه السلام فوت کرد؛ برای آگاهی بیشتر، نک: مامقانی، تنقیح المقال، ج3، ص74؛ رجال ابن داود، ص69؛ الکامل فی التاریخ، ج5، صص 99 و 120.
3- «إِبْرَاهِیمُ بْنُ هَاشِمٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَعْبَدٍ یَرْفَعُهُ قَالَ: دَخَلَتْ حَبَابَهُ الْوَالِبِیَّهُ عَلَی ابی جَعْفَرٍ محمد بْنِ عَلِیٍّ7 قَالَ یَا حَبَابَهُ مَا الَّذِی أَبْطَأَ بِکِ- قَالَتْ قُلْتُ بَیَاضٌ عَرَضَ فِی مَفْرِقِ رَأْسِی کَثُرَتْ لَهُ هُمُومِی- فَقَالَ یَا حَبَابَهُ أَرِینِیهِ قَالَتْ فَدَنَوْتُ مِنْهُ- فَوَضَعَ یَدَهُ فِی مَفْرِقِ رَأْسِی- ثُمَّ قَالَ ائْتُوا لَهَا بِالْمِرْآهِ فَأُتِیتُ بِالْمِرْآه فَنَظَرْتُ فَإِذَا شَعْرُ مَفْرِقِ رَأْسِی قَدِ اسْوَدَّ- فَسُرِرْتُ بِذَلِکَ وَ سُرَّ ابو جَعْفَرٍ7 بِسُرُورِی». (شواهد النبوه، صص 170 و 171؛ الهدایه الکبری، ص240)