- پیش گفتار 3
- بخش اوّل: ساختار مذهبی اهل سنت در ایران 6
- اشاره 6
- مذاهب اربعه در ایران 6
- مراکز دینی و حوزه های علمیه ی اهل سنت در ایران 8
- جمعیت مذاهب اربعه 8
- سازمان دینی اهل سنت در ایران 12
- 1_ بنیانگذاران فکری 15
- بخش دوم: تمایز و اشتراک مذاهب اربعه با یکدیگر 15
- اشاره 15
- تمایزهای مذاهب اربعه با یکدیگر 15
- اشاره 15
- 2 _ باورهای فکری درباره ی قیاس و استحسان 16
- 3 _ قدمت قرآن 18
- 4_ عبادت ها 19
- الف _ «نماز جمعه» 19
- اشاره 19
- ب _ «نماز جماعت» 21
- 5 _ محرمات 22
- الف _ غنا 22
- اشاره 22
- ب _ تراشیدن ریش 24
- اشاره 25
- شافعی 25
- حنفی 25
- 6 _ عملکردهای سیاسی 25
- مالکی 25
- حنبلی 27
- اشتراک های مذاهب اربعه با یکدیگر 28
- اشاره 28
- 1 _ توحید 28
- 2 _ قرآن 29
- 4 _ پیامبر صلی الله علیه و آله و تدوین فکر دینی 30
- 3 _ معاد 30
- 5 _ خلافت 31
- 6 _ پیشینه ی تاریخی 31
- 7 _ واجبات و محرمات 32
- 8 _ اجتهاد در دین 33
- 9 _ عبادت 33
- 10_ ازدواج و طلاق 34
- تمایزهای مذاهب اربعه با مذهب امامیه 37
- 1 _ ولایت و رهبری 37
- بخش سوم: تمایز و اشتراک مذاهب اربعه با مذهب امامیه 37
- اشاره 37
- اشاره 37
- تمایز و اشتراک مذاهب اربعه با مذهب امامیه 37
- 2_ تأسیس مذهب 39
- 3_ اجتهاد 41
- 4 _ جبر و اختیار 44
- اشاره 45
- اشتراک های پیروان مذاهب اربعه با مذهب امامیه 45
- 1_ همراهی با نظام 45
- اشاره 45
- الف _ اشتراک سیاسی 45
- 2_ پیروی از ولی امر و رهبری 47
- 3_ آسیب شناسی اشتراک سیاسی 49
- 1_ میهن دوستی 51
- اشاره 51
- ب _ اشتراک اجتماعی 51
- 2_ فرهنگ شهادت 53
- اشاره 55
- 3_ آداب و رسوم 55
- 1_3_ معاشرت 55
- 2_3_ سرگرمی ها 57
- 4_ دیگر دوستی 59
- 5_ فرهنگ تعاون 60
- اشاره 62
- 6_ نظام خانوادگی 62
- 1_6_ حقوق زن و مرد در نظام خانواده 62
- 2_6_ مشروعیت ازدواج با مذاهب دیگر 65
- 1_ حجاب و غیرت ناموسی 66
- اشاره 66
- ج _ اشتراک فرهنگی 66
- 2_ فعالیت های سیاسی _ اجتماعی زنان 68
- د _ اشتراک اعتقادی 72
- 1_ توحید و شرک 72
- اشاره 72
- الف _ توحید 72
- اشاره 72
- ب _ شرک 73
- 2_ حدود و ارتداد 75
- 3_ اهلبیت و مهدویت 78
- 4_ تقیه و جواز آن 82
- 5_ اولی الامر 86
- 1_ پیروی از احکام مذهبی 88
- اشاره 88
- ه _ اشتراک عبادی 88
- 2_ اهمیت واجبات و مستحبات 89
- 3_ حساسیت های عبادی 91
- 4_ ضرورت نماز جماعت 93
- 5_ جایگاه و پی آمدهای دعا 94
- 6_ قداست اماکن مقدسه 96
- بخش چهارم: نقش استعمار در چندگانگی مذاهب اسلامی 98
- اشاره 98
- نقش استعمار در چندگانگی مذاهب اسلامی 99
- 1_ کاهش جایگاه ارزش های مذهبی 100
- زیان های اختلاف پیروان مذاهب اسلامی در برابر تهدید استعمار 100
- 2_ رکود جنبش های فکری و سیاسی: 102
- 3_ در تنگنا قرار گرفتن دولت مرکزی: 103
- 4_ تحریک تعصب های بی جا: 106
- بزرگ نمایی اختلاف ها ابزار سلطه ی فرهنگی استعمار 107
- گسترش بحران هویت مذهبی _ فرهنگی در جامعه ی اسلامی (آسیب شناسی مشترک) 110
- 1_ گسترش مواد مخدر 110
- اشاره 110
- 2_ تجمل گرایی 111
- 3_ مدپرستی 112
- اشاره 114
- بخش پنجم: پیشنهادهایی برای دست یابی به وحدت 114
- اشاره 114
- 1_ ایجاد همدلی 114
- پیشنهادهایی برای دست یابی به وحدت 114
- 2_ تقویت نظری و عملی مبانی مشترک 115
- 3_ احترام به اصول و اندیشه ها 116
- 4_ دوری از موج آفرینی 117
- 5_ تنش زدایی 117
- اشاره 118
- 1_ توجه به پیشینه ی مذاهب در ایران 118
- راه کارهای تبیین اشتراک ها 118
- اشاره 119
- ایجاد حس مسؤولیت 119
- 2_ تقویت ارزش های مذهبی نزدیک با تشیع 119
- 1_ بیداری وجدان دینی _ انسانی 120
- 2_ برانگیختن انگیزه های مذهبی 120
- عوامل انگیزش مذهبی 121
- 1_ زنده ساختن فرهنگ تعاون 121
- اشاره 121
- 2_ شعار استقلال طلبی 122
- 3_ امنیت همگانی 122
- 4_ شکوفایی ملی 123
- 5_ تبیین ضرورت وحدت از دیدگاه مذاهب 123
- کتاب نامه 126
ص:8
بخش اوّل: ساختار مذهبی اهل سنت در ایران
اشاره
بخش اوّل: ساختار مذهبی اهل سنت در ایران
زیر فصل ها
مذاهب اربعه در ایران
جمعیت مذاهب اربعه
مراکز دینی و حوزه های علمیه ی اهل سنت در ایران
سازمان دینی اهل سنت در ایران
مذاهب اربعه در ایران
مذاهب اربعه در ایران
به یقین، هر گاه صاحبان یک اندیشه، آزادی عمل بیشتری داشته و از پشتیبانی نظام های حاکم برخوردار باشند، قلمروی فعالیت خود را گسترش می دهند. مذاهب اربعه نیز از همان آغاز، با برخورداری از آزادی بیان، بهره برداری از امکانات مادی و مالیات اسلامی و پشتیبانی سیاسی و فکری حکومت عباسی، توانستند قلمروی فعالیت خویش را روز به روز گسترش دهند. البته باید دانست هنگام گسترش قلمروی مذاهب اربعه به مناطق گوناگون، گاهی کشمکش های فکری آنان به جدال های خشونت بار اجتماعی و سیاسی تبدیل می شد و بر تضادهای اجتماعی موجود در آن منطقه می افزود. با گسترش دامنه ی فعالیت مذاهب اسلامی به سرزمین ایران در حدود سال 500 ه . ق، درگیری های مذهبی بیش از هر زمان دیگر افزایش یافت، زیرا مذاهب اربعه درپی تحکیم جایگاه اجتماعی خویش در مناطق گوناگون ایران بودند و برای رسیدن به این هدف، از حذف طرف مقابل ابایی نداشتند. برای نمونه، «در اصفهان، میان شافعیه و حنفیه جنگ های مداوم پدید می آمد و هر دسته ای که بر محله ی دیگر مسلط می شد، آن جا را به آتش می کشید و غارت می کرد، به گونه ای که هیچ عهد و پیمانی بازدارنده ی آنان نبود».(1)
1- معجم البلدان، بلاذری، ج 1، ص 373، ماده ی اصفهان.