مهدویت و انتظار از دیدگاه اهل سنت صفحه 11

نتوانند بود. پس انسان کامل، همیشه در عالم خواهد بود و همان طور که دل بیش از یکی نباشد، انسان کامل نیز بیش از یکی نیست.(1)

2. محی الدین عربی

او در کتاب فصوص الحکم درباره ضرورت وجود انسان کامل در جهان،آورده است:

انسان کامل نسبت به عالم، مانند نگین انگشتر است نسبت به انگشتر. نگین انگشتر محل نقش و علامتی است که پادشاه به وسیله آن بر خزائنش مُهر می زند و به همین لحاظ است که به انسان کامل خلیفه می گویند، چون خداوند به وسیله او خلقش را حفظ می کند، همان گونه که به وسیله مُهر، خزائن حفظ می شود؛ چرا که تا وقتی مُهر پادشاه بر خزائن موجود است، هیچ کس جرئت نمی کند خزائن را بگشاید، مگر با اذن پادشاه.

بنابراین، انسان کامل، جانشین خدا در حفظ مُلک است و تا هر زمان که انسان کامل در عالم موجود است، عالم نیز محفوظ خواهد بود.(2)

3. محمد لاهیجی (از عالمان قرن نهم هجری)

لاهیجی در کتاب مفاتیح الأعجاز فی شرح گلشن راز(3) می نویسد:

...اگرچه نبوت تشریعی منقطع شده، اما حضرت لطیف، به لطف شامل خویش، بندگان را از فیض ولایت که باطن نبوت است، محروم نگردانیده و در هر دوره و زمان، اولیا بوده اند و هستند و خواهند بود و مدار عالم، به وجود شریف ایشان است.(4)

1- عزیزالدین نسفی، الانسان الکامل، تهران، انیستیتو ایران و فرانسه، 1341، ص 4.
2- محی الدین عربی، فصوص الحکم، تهران، الزهراء، 1370، چ 2، ص 50.
3- گلشن راز اثر محمود شبستری از عارفان قرن هفتم هجری است.
4- محمد لاهیجی، مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، کتاب فروشی محمودی، 1366، ص 281.