- مقدمه 1
- فصل یکم: آشنایی با مفاهیم، واژه ها و مبادی تصوّری 3
- امام 3
- درآمد 3
- بخش یکم: کلیات 3
- مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 5
- تفسیر، و کتب تفسیری 6
- تأویل 8
- اهل سنّت 10
- ظهور 11
- مهمترین تفاسیر اهل سنّت از قرن سوم تا سیزدهم هجری 13
- مهمترین تفاسیر اهل سنّت 13
- فصل دوّم: منابع تفسیری اهل سنّت 13
- تفاسیر ابن عربی 18
- فصل سوّم: گزارش اجمالی نتایج تحقیق 21
- درآمد (مهدی باوری و اهل سنّت) 25
- بخش دوم: تفاسیر اهل سنّت و باور به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 25
- اشاره 26
- فصل یکم: اصل اعتقاد به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در تفاسیر اهل سنّت 26
- کلمات صریح مفسران در باور به مهدویت 26
- باور ضمنی و غیرمستقیم به مهدویت 28
- باورداشت مهدویت با بیان اخبار مهدوی 28
- باورداشت مهدویت با بیان آثار مهدوی 32
- باورداشت مهدویت با ارائه مطالب و مباحث تحلیلی (غیر روایی) 34
- انکار مهدویت در تفاسیر اهل سنّت 36
- پیشینه انکار 36
- اشاره 39
- مفسران و انکار آموزه مهدویت 39
- 1. منکران اصل مهدویت 39
- 2. منکران قرائت شیعه از آموزه مهدویت 42
- اشاره 42
- 2. 1. مخالفت مفسّران اهل سنّت با عقاید مهدوی شیعه ومذاهب دیگر 43
- امامت، ائمه اثنی عشر و عصمت 43
- اشاره 43
- نسب امام مهدی 44
- تولد، غیبت، انتظار، ملاقات، توقیعات، و رجعت 45
- اشاره 46
- حبس در سرداب و ظهور از آن 47
- تحریف قرآن و اعتقاد به قرآنی دیگر 49
- ابطال احکام اسلام و بیان احکام واقعی توسط امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 50
- 2. 2. مخالفت مفسّران اهل سنّت با تفسیر بعض آیات به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و یا مباحث ظهور 51
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 52
- جهات بحث در آیه 53
- غیب 53
- ایمان به غیب 53
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 56
- جهات بحث در آیه 57
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 57
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 58
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 59
- آیات اظهار دین 59
- جهات بحث در آیات 60
- جهت اول 60
- جهت دوّم 64
- جهت چهارم 65
- جهت سوم 65
- نکته 66
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 66
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 66
- جهات بحث در آیه 67
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 68
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 69
- جهات بحث در آیه وراثت صالحان 69
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 76
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 77
- جهات بحث در آیه استخلاف 78
- مخاطب آیه و تحقّق وعده 81
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 86
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 86
- جهات بحث در آیه 87
- علل و انگیزه های انکار 89
- الف) عدم اعتماد به روایات مهدویت 89
- اشاره 89
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 89
- اشاره 89
- ضعف در أسناد روایات 89
- تعارض روایات 92
- وجود انگیزه های زیاد برای جعل 93
- ب) اندیشه مهدویت دارای آثار زیان بار 93
- اشاره 93
- سوء استفاده سیاسی توسط حکومت های فاسد، احزاب و گروه ها 94
- وجود مدعیان مهدویت و در پی آن، تشکیل فرقه های انحرافی 94
- مهدویت عامل فتنه ها، درگیری ها و کشته شدن و از بین رفتن مسلمانان 95
- مهدویت عامل رکود و رخوت در جامعه اسلامی 96
- ج) عدم امکان تحقق این وعده 100
- فصل یکم: نسب امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 103
- بیان روایات موجود 103
- بخش سوم: تفاسیر اهل سنّت و شخصیت شناسی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 103
- بیان دیدگاه ها 103
- 1. از نسل پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است و یا عباس بن عبد المطّلب؟ 103
- نظریه مفسّران در مورد نبوی یا عباسی بودن امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 105
- اشاره 107
- 2. حسنی است یا حسینی؟ 107
- جمع بین روایات 108
- 3. نام پدر و مادر امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف چیست؟ 110
- فصل دوّم: خصوصیات ظاهری 112
- ویژ گی های شناسه ای (اسم، کنیه ولقب) 112
- ویژگی های جسمی 113
- درآمد 116
- فصل سوم: مقامات سیاسی، معنوی و اخلاقی 116
- 1. خلافت و ولایت 117
- 2. اقتداء واطاعت 119
- 3. عدالت 120
- 4. علم 121
- فصل چهارم: مصداق شناسی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 123
- اشاره 123
- 1. شبهه یکی بودن مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و عیسی بن مریم علیهما السلام 123
- بحث سندی 124
- بحث دلالی 125
- 2. بحث تولّد و یا عدم تولّد 127
- بخش چهارم: تفاسیر اهل سنّت و قیام و خروج امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 129
- درآمد (بشارت قیام) 129
- 1. زمان ختم نبوّت و ظهور ولایت 130
- 2. زمان خواری ظالمان 130
- اشاره 130
- فصل یکم: توصیف قیام 130
- 3. قیامت کبری 131
- فصل دوم: انتظار 133
- فصل سوم: زمینه سازی 136
- فصل چهارم: وقت آغاز قیام 140
- 1. توقیت و نهی از آن 140
- الف) معنی توقیت 140
- اشاره 140
- ب) نهی از توقیت 142
- ج) نمونه هایی از توقیت 143
- 2. قیام قبل از خروج امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و نهی از استعجال 146
- فصل پنجم: علائم ظهور یا نشانه های شروع قیام 149
- اشاره 149
- دوم. تفصیل علائم 151
- الف) علائم صریح 151
- اشاره 151
- یکم. تعداد علائم 151
- 1. خسوف و کسوف خاص 151
- 2. کشته شدن نفس زکیّه 152
- 3. خروج بنی الأصفر 153
- ب) علائم غیرصریح 154
- 1. نزول عیسی بن مریم علیهما السلام 154
- اشاره 154
- اشاره 155
- الف) نبرد با دجّال و کشتن وی 155
- جلوه های تأیید و نصرت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 155
- ب) اقتدا کردن به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در نماز جماعت (نمایش اطاعت از امام) 156
- ج) از بین بردن مظاهر شرک و بی دینی و حاکم کردن دین اسلام 161
- 2. دجّال 163
- 3. سفیانی 165
- 4. خسف بیداء 168
- الف) فرماندهی 173
- ب) نفرات 174
- د) هدف 175
- ج) محل تجمّع و آغاز حرکت 175
- ه) جنایات در مدینه 177
- و) سرنوشت 177
- سوم. ترتیب علائم 181
- 3. 1. علائم قبل از ظهور 181
- 3. 2. علائم بعد از ظهور 181
- اشاره 183
- 1. 2. اصحاب کهف 183
- 1. 1. عیسی بن مریم علیهما السلام 183
- فصل ششم: یاران امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، در هنگام ظهور 183
- 1. چه کسانی هستند؟ 183
- 1. 3. روحانیت حضرت علی علیه السلام 184
- 2. خصوصیات ملّیتی و اخلاقی 184
- اشاره 184
- 2. 1. اهل راستی و راستگویی هستند 185
- 2. 2. مجاهد و خستگی ناپذیرند 185
- 1. وقایع اعجازگونه در هنگام ظهور 186
- 1. 1. برگرداندن زیور آلات بیت المقدّس 186
- فصل هفتم: وقایع هنگام ظهور 186
- 1. 2. سلام بر اصحاب کهف 187
- 2. جنگ ها و پیروزی ها (فتوحات) 188
- 1. 3. زنده شدن بعضی افراد (رجعت) 188
- 3. ظهور و اعتلای دین اسلام بر سایر ادیان 189
- نتیجه گیری 191
- فهرست منابع 195
ص:118
علی علیه السلام نقل شده که با نگاه به فرزندشان (امام) حسن علیه السلام فرمودند: این پسرم آقا است همان گونه که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود و به زودی از نسل او مردی به وجود می آید که هم نام پیامبر شماست و در چهره شبیه اوست؛ امّا در رفتار شبیه او نیست (شاید منظور این است که دیگر با کفار و دشمنان مدارا نخواهد کرد).
اصل این روایت در سنن ابی داود (1) است و سیوطی، (2) مظهری، (3) و حقی (4) نیز آن را از همین منبع نقل کرده اند
تفسیر «المنار» نیز پس از مشهور دانستن حسنی بودن امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، می گوید: در گروهی از روایات وارد شده که از فرزندان (امام)حسین علیه السلام است و این با قول شیعه در این زمینه سازگاری دارد. (5)
جمع بین روایات
تفسیر «المنار» از اهل روایت یک وجه جمع برای روایات مختلف در نسب امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نقل می کند که هم عباس، هم حسن علیه السلام و هم حسین علیه السلام در ولادت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نقش دارند و ایشان از نسل هر سه است؛ بعضی از جانب
1- سنن أبی داود،ج 2 - ص311. «عن شعیب بن خالد، عن أبی إسحاق، قال: قال علی رضی الله عنه ونظر إلی ابنه الحسن فقال: إن ابنی هذا سید کما سماه النبی صلی الله علیه وسلم وسیخرج من صلبه رجل یسمی باسم نبیکم یشبهه فی الخلق ولا یشبهه فی الخلق، ثم ذکر قصه: یملأ الأرض عدلا».
2- درّ المنثور، سیوطی، ج 6، ص58. «قال علیّ و نظر إلی ابنه الحسن فقال ان ابنی هذا سید کما سماه رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و سلّم - و سیخرج من صلبه رجل یسمّی باسم نبیکم یشبهه فی الخلق و لا یشبهه فی الخلق یملا الأرض عدلا».
3- تفسیر مظهری، ج 3، ص312.
4- روح البیان، حقی، ج 4، ص346. «و روی أبو داود فی سننه انه من ولد الحسن و کان سر ترک الحسن الخلافه للّه تعالی شفقه علی الأمّه فجعل اللّه القائم بالخلافه الحق عند شده الحاجه إلیها من ولده لیملأ الأرض عدلا».
5- .المنار، رشید رضا، ج9، ص418-419. «والمشهور فی نسبه انه علوی فاطمی من ولد الحسن و فی بعض الروایات ولد الحسین و هو یوافق قول الشیعه الامامیه».