- مقدمه 1
- امام 3
- درآمد 3
- فصل یکم: آشنایی با مفاهیم، واژه ها و مبادی تصوّری 3
- بخش یکم: کلیات 3
- مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 5
- تفسیر، و کتب تفسیری 6
- تأویل 8
- اهل سنّت 10
- ظهور 11
- مهمترین تفاسیر اهل سنّت 13
- مهمترین تفاسیر اهل سنّت از قرن سوم تا سیزدهم هجری 13
- فصل دوّم: منابع تفسیری اهل سنّت 13
- تفاسیر ابن عربی 18
- فصل سوّم: گزارش اجمالی نتایج تحقیق 21
- بخش دوم: تفاسیر اهل سنّت و باور به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 25
- درآمد (مهدی باوری و اهل سنّت) 25
- کلمات صریح مفسران در باور به مهدویت 26
- اشاره 26
- فصل یکم: اصل اعتقاد به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در تفاسیر اهل سنّت 26
- باور ضمنی و غیرمستقیم به مهدویت 28
- باورداشت مهدویت با بیان اخبار مهدوی 28
- باورداشت مهدویت با بیان آثار مهدوی 32
- باورداشت مهدویت با ارائه مطالب و مباحث تحلیلی (غیر روایی) 34
- انکار مهدویت در تفاسیر اهل سنّت 36
- پیشینه انکار 36
- مفسران و انکار آموزه مهدویت 39
- اشاره 39
- 1. منکران اصل مهدویت 39
- اشاره 42
- 2. منکران قرائت شیعه از آموزه مهدویت 42
- امامت، ائمه اثنی عشر و عصمت 43
- 2. 1. مخالفت مفسّران اهل سنّت با عقاید مهدوی شیعه ومذاهب دیگر 43
- اشاره 43
- نسب امام مهدی 44
- تولد، غیبت، انتظار، ملاقات، توقیعات، و رجعت 45
- اشاره 46
- حبس در سرداب و ظهور از آن 47
- تحریف قرآن و اعتقاد به قرآنی دیگر 49
- ابطال احکام اسلام و بیان احکام واقعی توسط امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 50
- 2. 2. مخالفت مفسّران اهل سنّت با تفسیر بعض آیات به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و یا مباحث ظهور 51
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 52
- ایمان به غیب 53
- جهات بحث در آیه 53
- غیب 53
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 56
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 57
- جهات بحث در آیه 57
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 58
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 59
- آیات اظهار دین 59
- جهت اول 60
- جهات بحث در آیات 60
- جهت دوّم 64
- جهت چهارم 65
- جهت سوم 65
- نکته 66
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 66
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 66
- جهات بحث در آیه 67
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 68
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 69
- جهات بحث در آیه وراثت صالحان 69
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 76
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 77
- جهات بحث در آیه استخلاف 78
- مخاطب آیه و تحقّق وعده 81
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 86
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 86
- جهات بحث در آیه 87
- اشاره 89
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 89
- اشاره 89
- علل و انگیزه های انکار 89
- ضعف در أسناد روایات 89
- الف) عدم اعتماد به روایات مهدویت 89
- تعارض روایات 92
- اشاره 93
- وجود انگیزه های زیاد برای جعل 93
- ب) اندیشه مهدویت دارای آثار زیان بار 93
- وجود مدعیان مهدویت و در پی آن، تشکیل فرقه های انحرافی 94
- سوء استفاده سیاسی توسط حکومت های فاسد، احزاب و گروه ها 94
- مهدویت عامل فتنه ها، درگیری ها و کشته شدن و از بین رفتن مسلمانان 95
- مهدویت عامل رکود و رخوت در جامعه اسلامی 96
- ج) عدم امکان تحقق این وعده 100
- بیان روایات موجود 103
- بیان دیدگاه ها 103
- 1. از نسل پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است و یا عباس بن عبد المطّلب؟ 103
- بخش سوم: تفاسیر اهل سنّت و شخصیت شناسی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 103
- فصل یکم: نسب امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 103
- نظریه مفسّران در مورد نبوی یا عباسی بودن امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 105
- 2. حسنی است یا حسینی؟ 107
- اشاره 107
- جمع بین روایات 108
- 3. نام پدر و مادر امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف چیست؟ 110
- فصل دوّم: خصوصیات ظاهری 112
- ویژ گی های شناسه ای (اسم، کنیه ولقب) 112
- ویژگی های جسمی 113
- درآمد 116
- فصل سوم: مقامات سیاسی، معنوی و اخلاقی 116
- 1. خلافت و ولایت 117
- 2. اقتداء واطاعت 119
- 3. عدالت 120
- 4. علم 121
- فصل چهارم: مصداق شناسی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 123
- 1. شبهه یکی بودن مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و عیسی بن مریم علیهما السلام 123
- اشاره 123
- بحث سندی 124
- بحث دلالی 125
- 2. بحث تولّد و یا عدم تولّد 127
- درآمد (بشارت قیام) 129
- بخش چهارم: تفاسیر اهل سنّت و قیام و خروج امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 129
- 1. زمان ختم نبوّت و ظهور ولایت 130
- اشاره 130
- 2. زمان خواری ظالمان 130
- فصل یکم: توصیف قیام 130
- 3. قیامت کبری 131
- فصل دوم: انتظار 133
- فصل سوم: زمینه سازی 136
- الف) معنی توقیت 140
- فصل چهارم: وقت آغاز قیام 140
- اشاره 140
- 1. توقیت و نهی از آن 140
- ب) نهی از توقیت 142
- ج) نمونه هایی از توقیت 143
- 2. قیام قبل از خروج امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و نهی از استعجال 146
- فصل پنجم: علائم ظهور یا نشانه های شروع قیام 149
- اشاره 149
- دوم. تفصیل علائم 151
- الف) علائم صریح 151
- اشاره 151
- یکم. تعداد علائم 151
- 1. خسوف و کسوف خاص 151
- 2. کشته شدن نفس زکیّه 152
- 3. خروج بنی الأصفر 153
- 1. نزول عیسی بن مریم علیهما السلام 154
- ب) علائم غیرصریح 154
- اشاره 154
- اشاره 155
- جلوه های تأیید و نصرت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 155
- الف) نبرد با دجّال و کشتن وی 155
- ب) اقتدا کردن به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در نماز جماعت (نمایش اطاعت از امام) 156
- ج) از بین بردن مظاهر شرک و بی دینی و حاکم کردن دین اسلام 161
- 2. دجّال 163
- 3. سفیانی 165
- 4. خسف بیداء 168
- الف) فرماندهی 173
- ب) نفرات 174
- ج) محل تجمّع و آغاز حرکت 175
- د) هدف 175
- و) سرنوشت 177
- ه) جنایات در مدینه 177
- سوم. ترتیب علائم 181
- 3. 2. علائم بعد از ظهور 181
- 3. 1. علائم قبل از ظهور 181
- اشاره 183
- فصل ششم: یاران امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، در هنگام ظهور 183
- 1. 1. عیسی بن مریم علیهما السلام 183
- 1. 2. اصحاب کهف 183
- 1. چه کسانی هستند؟ 183
- 2. خصوصیات ملّیتی و اخلاقی 184
- 1. 3. روحانیت حضرت علی علیه السلام 184
- اشاره 184
- 2. 1. اهل راستی و راستگویی هستند 185
- 2. 2. مجاهد و خستگی ناپذیرند 185
- 1. وقایع اعجازگونه در هنگام ظهور 186
- فصل هفتم: وقایع هنگام ظهور 186
- 1. 1. برگرداندن زیور آلات بیت المقدّس 186
- 1. 2. سلام بر اصحاب کهف 187
- 1. 3. زنده شدن بعضی افراد (رجعت) 188
- 2. جنگ ها و پیروزی ها (فتوحات) 188
- 3. ظهور و اعتلای دین اسلام بر سایر ادیان 189
- نتیجه گیری 191
- فهرست منابع 195
ص:127
در تفاسیر اهل سنّت به چهار مقام از مقامات امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف (البته با اختصار و حذف موارد مشابه) اشاره شده است:
1. خلافت و ولایت
یکی از مقاماتی که برای امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، بین مفسّران مطرح است
مقام خلیفه اللّهی، خلیفه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بودن و ولایت ایشان است؛خلیفه اللّهی و ولی اللّهی بالاترین مقامی است که خداوند به آدم علیه السلام و بعضی از
فرزندان ایشان عطا کرده است. (1) شکی نیست کسی که از جانب خداوند
مقام خلیفه اللّهی و یا جانشینی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را دارا است، همه
شئونات و اختیارات پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را دارد، اعطاء این چنین مقامی از
جانب خداوند به کسی، نه تنها برای وی نسبت به امور همه افراد،
اولویت می آورد، بلکه گویای فضیلت، کمال، معنویت و لیاقت ایشان
است. این مقام در مورد امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، با تعابیری مانند خلیفه اللّه، (2)
القائم بالخلافه، (3) خلیفه رسول اللّه، (4) خاتم الخلافه المطلقه، (5) ختم
1- (و إِذْ قالَ رَبُّکَ لِلْمَلائِکَهِ إِنِّی جاعِلٌ فِی الْأرض خَلیفَهً(. (سوره بقره: 2، آیه 30). (أَمَّنْ یُجیبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ یَکْشِفُ السُّوءَ وَ یَجْعَلُکُمْ خُلَفاءَ الْأرض أَ إِلهٌ مَعَ اللّه قَلیلاً ما تَذَکَّرُونَ( (سوره نمل:27، آیه 62). ( یا داوُدُ إِنَّا جَعَلْناکَ خَلیفَهً فِی الْأرض فَاحْکُمْ بَیْنَ النّاس بِالْحَق ( (سوره ص: 38، آیه 26).
2- درّ المنثور، سیوطی، ج 6، ص58.« فاذا رأیتموه فتابعوه و لو حبوا علی الثلج فانه خلیفه الله المهدی».
3- روح البیان، حقی، ج4، ص346. «جعل الله القائم بالخلافه الحق عند شده الحاجه الیها من ولده و ج8، ص384. یجتمع عیسی و المهدی فیقوم عیسی بالشریعه و الامامیه و المهدی بالسیف و الخلافه».
4- روح البیان، حقی، ج8، ص385 – 384. «و قد صح ان عیسی اقتدی بنبینا لیله المعراج ... فیجب ان یقتدی بخلیفته ایضا».
5- روح البیان، حقی، ج8، ص385 – 384. «فعیسی خاتم الولایه المطلقه کما ان المهدی خاتم الخلافه المطلقه».