- مقدمه 1
- فصل یکم: آشنایی با مفاهیم، واژه ها و مبادی تصوّری 3
- امام 3
- درآمد 3
- بخش یکم: کلیات 3
- مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 5
- تفسیر، و کتب تفسیری 6
- تأویل 8
- اهل سنّت 10
- ظهور 11
- مهمترین تفاسیر اهل سنّت از قرن سوم تا سیزدهم هجری 13
- مهمترین تفاسیر اهل سنّت 13
- فصل دوّم: منابع تفسیری اهل سنّت 13
- تفاسیر ابن عربی 18
- فصل سوّم: گزارش اجمالی نتایج تحقیق 21
- درآمد (مهدی باوری و اهل سنّت) 25
- بخش دوم: تفاسیر اهل سنّت و باور به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 25
- اشاره 26
- کلمات صریح مفسران در باور به مهدویت 26
- فصل یکم: اصل اعتقاد به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در تفاسیر اهل سنّت 26
- باور ضمنی و غیرمستقیم به مهدویت 28
- باورداشت مهدویت با بیان اخبار مهدوی 28
- باورداشت مهدویت با بیان آثار مهدوی 32
- باورداشت مهدویت با ارائه مطالب و مباحث تحلیلی (غیر روایی) 34
- پیشینه انکار 36
- انکار مهدویت در تفاسیر اهل سنّت 36
- اشاره 39
- مفسران و انکار آموزه مهدویت 39
- 1. منکران اصل مهدویت 39
- 2. منکران قرائت شیعه از آموزه مهدویت 42
- اشاره 42
- 2. 1. مخالفت مفسّران اهل سنّت با عقاید مهدوی شیعه ومذاهب دیگر 43
- امامت، ائمه اثنی عشر و عصمت 43
- اشاره 43
- نسب امام مهدی 44
- تولد، غیبت، انتظار، ملاقات، توقیعات، و رجعت 45
- اشاره 46
- حبس در سرداب و ظهور از آن 47
- تحریف قرآن و اعتقاد به قرآنی دیگر 49
- ابطال احکام اسلام و بیان احکام واقعی توسط امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 50
- 2. 2. مخالفت مفسّران اهل سنّت با تفسیر بعض آیات به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و یا مباحث ظهور 51
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 52
- جهات بحث در آیه 53
- غیب 53
- ایمان به غیب 53
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 56
- جهات بحث در آیه 57
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 57
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 58
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 59
- آیات اظهار دین 59
- جهت اول 60
- جهات بحث در آیات 60
- جهت دوّم 64
- جهت چهارم 65
- جهت سوم 65
- نکته 66
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 66
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 66
- جهات بحث در آیه 67
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 68
- جهات بحث در آیه وراثت صالحان 69
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 69
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 76
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 77
- جهات بحث در آیه استخلاف 78
- مخاطب آیه و تحقّق وعده 81
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 86
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 86
- جهات بحث در آیه 87
- علل و انگیزه های انکار 89
- الف) عدم اعتماد به روایات مهدویت 89
- اشاره 89
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 89
- اشاره 89
- ضعف در أسناد روایات 89
- تعارض روایات 92
- وجود انگیزه های زیاد برای جعل 93
- اشاره 93
- ب) اندیشه مهدویت دارای آثار زیان بار 93
- وجود مدعیان مهدویت و در پی آن، تشکیل فرقه های انحرافی 94
- سوء استفاده سیاسی توسط حکومت های فاسد، احزاب و گروه ها 94
- مهدویت عامل فتنه ها، درگیری ها و کشته شدن و از بین رفتن مسلمانان 95
- مهدویت عامل رکود و رخوت در جامعه اسلامی 96
- ج) عدم امکان تحقق این وعده 100
- فصل یکم: نسب امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 103
- بخش سوم: تفاسیر اهل سنّت و شخصیت شناسی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 103
- 1. از نسل پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است و یا عباس بن عبد المطّلب؟ 103
- بیان روایات موجود 103
- بیان دیدگاه ها 103
- نظریه مفسّران در مورد نبوی یا عباسی بودن امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 105
- اشاره 107
- 2. حسنی است یا حسینی؟ 107
- جمع بین روایات 108
- 3. نام پدر و مادر امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف چیست؟ 110
- فصل دوّم: خصوصیات ظاهری 112
- ویژ گی های شناسه ای (اسم، کنیه ولقب) 112
- ویژگی های جسمی 113
- درآمد 116
- فصل سوم: مقامات سیاسی، معنوی و اخلاقی 116
- 1. خلافت و ولایت 117
- 2. اقتداء واطاعت 119
- 3. عدالت 120
- 4. علم 121
- اشاره 123
- فصل چهارم: مصداق شناسی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 123
- 1. شبهه یکی بودن مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و عیسی بن مریم علیهما السلام 123
- بحث سندی 124
- بحث دلالی 125
- 2. بحث تولّد و یا عدم تولّد 127
- بخش چهارم: تفاسیر اهل سنّت و قیام و خروج امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 129
- درآمد (بشارت قیام) 129
- 1. زمان ختم نبوّت و ظهور ولایت 130
- اشاره 130
- 2. زمان خواری ظالمان 130
- فصل یکم: توصیف قیام 130
- 3. قیامت کبری 131
- فصل دوم: انتظار 133
- فصل سوم: زمینه سازی 136
- 1. توقیت و نهی از آن 140
- الف) معنی توقیت 140
- فصل چهارم: وقت آغاز قیام 140
- اشاره 140
- ب) نهی از توقیت 142
- ج) نمونه هایی از توقیت 143
- 2. قیام قبل از خروج امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و نهی از استعجال 146
- فصل پنجم: علائم ظهور یا نشانه های شروع قیام 149
- اشاره 149
- اشاره 151
- دوم. تفصیل علائم 151
- الف) علائم صریح 151
- 1. خسوف و کسوف خاص 151
- یکم. تعداد علائم 151
- 2. کشته شدن نفس زکیّه 152
- 3. خروج بنی الأصفر 153
- 1. نزول عیسی بن مریم علیهما السلام 154
- ب) علائم غیرصریح 154
- اشاره 154
- الف) نبرد با دجّال و کشتن وی 155
- اشاره 155
- جلوه های تأیید و نصرت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 155
- ب) اقتدا کردن به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در نماز جماعت (نمایش اطاعت از امام) 156
- ج) از بین بردن مظاهر شرک و بی دینی و حاکم کردن دین اسلام 161
- 2. دجّال 163
- 3. سفیانی 165
- 4. خسف بیداء 168
- الف) فرماندهی 173
- ب) نفرات 174
- د) هدف 175
- ج) محل تجمّع و آغاز حرکت 175
- ه) جنایات در مدینه 177
- و) سرنوشت 177
- 3. 1. علائم قبل از ظهور 181
- سوم. ترتیب علائم 181
- 3. 2. علائم بعد از ظهور 181
- اشاره 183
- 1. 1. عیسی بن مریم علیهما السلام 183
- 1. 2. اصحاب کهف 183
- فصل ششم: یاران امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، در هنگام ظهور 183
- 1. چه کسانی هستند؟ 183
- 1. 3. روحانیت حضرت علی علیه السلام 184
- 2. خصوصیات ملّیتی و اخلاقی 184
- اشاره 184
- 2. 1. اهل راستی و راستگویی هستند 185
- 2. 2. مجاهد و خستگی ناپذیرند 185
- 1. 1. برگرداندن زیور آلات بیت المقدّس 186
- 1. وقایع اعجازگونه در هنگام ظهور 186
- فصل هفتم: وقایع هنگام ظهور 186
- 1. 2. سلام بر اصحاب کهف 187
- 2. جنگ ها و پیروزی ها (فتوحات) 188
- 1. 3. زنده شدن بعضی افراد (رجعت) 188
- 3. ظهور و اعتلای دین اسلام بر سایر ادیان 189
- نتیجه گیری 191
- فهرست منابع 195
ص:23
فصل دوّم: منابع تفسیری اهل سنّت
مهمترین تفاسیر اهل سنّت
استاد مطهری در کتاب خدمات متقابل ایران و اسلام، با استفاده از کتابی به نام ریحانه الادب تفاسیر مهم شیعه و اهل سنّت را فهرست می کند و به علت در دست نبودن منبع اصلی، متن کلام استاد در این جا نقل می شود:
مهمترین تفاسیر اهل سنّت از قرن سوم تا سیزدهم هجری
1. جامع البیان فی تفسیر القرآن، معروف به تفسیر طبری: مؤلف این تفسیر، طبری مورخ و محدث و فقیه معروف است. طبری از علمای طراز اول اهل تسنن به شمار می رود. در بسیاری از علوم زمان خود امام و پیشوا شمرده می شود. طبری در ابتدا از نظر روش فقهی تابع شافعی بود. اما بعدها خود مکتب فقهی مستقلی تأسیس کرد و از هیچ یک از پیشوایان فقه اهل تسنن پیروی نکرد. مذهب فقهی طبری تا مدتی پیرو داشت و تدریجاً از بین رفت. ابن الندیم در الفهرست، عده ای از فقهاء را نام می برد که پیرو مذهب فقهی طبری بوده اند. طبری اهل آمل مازندران است. در سال 224 هجری در آمل متولد شد و در سال 310 در بغداد درگذشت. تفسیر طبری در قاهره چاپ شده است و در زمان نوح بن منصور سامانی به امر او به وسیله وزیر عرب نژادش