- مقدمه 1
- فصل یکم: آشنایی با مفاهیم، واژه ها و مبادی تصوّری 3
- امام 3
- درآمد 3
- بخش یکم: کلیات 3
- مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 5
- تفسیر، و کتب تفسیری 6
- تأویل 8
- اهل سنّت 10
- ظهور 11
- مهمترین تفاسیر اهل سنّت از قرن سوم تا سیزدهم هجری 13
- مهمترین تفاسیر اهل سنّت 13
- فصل دوّم: منابع تفسیری اهل سنّت 13
- تفاسیر ابن عربی 18
- فصل سوّم: گزارش اجمالی نتایج تحقیق 21
- بخش دوم: تفاسیر اهل سنّت و باور به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 25
- درآمد (مهدی باوری و اهل سنّت) 25
- اشاره 26
- فصل یکم: اصل اعتقاد به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در تفاسیر اهل سنّت 26
- کلمات صریح مفسران در باور به مهدویت 26
- باور ضمنی و غیرمستقیم به مهدویت 28
- باورداشت مهدویت با بیان اخبار مهدوی 28
- باورداشت مهدویت با بیان آثار مهدوی 32
- باورداشت مهدویت با ارائه مطالب و مباحث تحلیلی (غیر روایی) 34
- انکار مهدویت در تفاسیر اهل سنّت 36
- پیشینه انکار 36
- اشاره 39
- مفسران و انکار آموزه مهدویت 39
- 1. منکران اصل مهدویت 39
- 2. منکران قرائت شیعه از آموزه مهدویت 42
- اشاره 42
- 2. 1. مخالفت مفسّران اهل سنّت با عقاید مهدوی شیعه ومذاهب دیگر 43
- امامت، ائمه اثنی عشر و عصمت 43
- اشاره 43
- نسب امام مهدی 44
- تولد، غیبت، انتظار، ملاقات، توقیعات، و رجعت 45
- اشاره 46
- حبس در سرداب و ظهور از آن 47
- تحریف قرآن و اعتقاد به قرآنی دیگر 49
- ابطال احکام اسلام و بیان احکام واقعی توسط امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 50
- 2. 2. مخالفت مفسّران اهل سنّت با تفسیر بعض آیات به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و یا مباحث ظهور 51
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 52
- غیب 53
- ایمان به غیب 53
- جهات بحث در آیه 53
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 56
- جهات بحث در آیه 57
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 57
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 58
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 59
- آیات اظهار دین 59
- جهات بحث در آیات 60
- جهت اول 60
- جهت دوّم 64
- جهت چهارم 65
- جهت سوم 65
- نکته 66
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 66
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 66
- جهات بحث در آیه 67
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 68
- جهات بحث در آیه وراثت صالحان 69
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 69
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 76
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 77
- جهات بحث در آیه استخلاف 78
- مخاطب آیه و تحقّق وعده 81
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 86
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 86
- جهات بحث در آیه 87
- اشاره 89
- الف) عدم اعتماد به روایات مهدویت 89
- اشاره 89
- علل و انگیزه های انکار 89
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 89
- ضعف در أسناد روایات 89
- تعارض روایات 92
- وجود انگیزه های زیاد برای جعل 93
- ب) اندیشه مهدویت دارای آثار زیان بار 93
- اشاره 93
- وجود مدعیان مهدویت و در پی آن، تشکیل فرقه های انحرافی 94
- سوء استفاده سیاسی توسط حکومت های فاسد، احزاب و گروه ها 94
- مهدویت عامل فتنه ها، درگیری ها و کشته شدن و از بین رفتن مسلمانان 95
- مهدویت عامل رکود و رخوت در جامعه اسلامی 96
- ج) عدم امکان تحقق این وعده 100
- فصل یکم: نسب امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 103
- بخش سوم: تفاسیر اهل سنّت و شخصیت شناسی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 103
- 1. از نسل پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است و یا عباس بن عبد المطّلب؟ 103
- بیان روایات موجود 103
- بیان دیدگاه ها 103
- نظریه مفسّران در مورد نبوی یا عباسی بودن امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 105
- اشاره 107
- 2. حسنی است یا حسینی؟ 107
- جمع بین روایات 108
- 3. نام پدر و مادر امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف چیست؟ 110
- فصل دوّم: خصوصیات ظاهری 112
- ویژ گی های شناسه ای (اسم، کنیه ولقب) 112
- ویژگی های جسمی 113
- درآمد 116
- فصل سوم: مقامات سیاسی، معنوی و اخلاقی 116
- 1. خلافت و ولایت 117
- 2. اقتداء واطاعت 119
- 3. عدالت 120
- 4. علم 121
- اشاره 123
- 1. شبهه یکی بودن مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و عیسی بن مریم علیهما السلام 123
- فصل چهارم: مصداق شناسی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 123
- بحث سندی 124
- بحث دلالی 125
- 2. بحث تولّد و یا عدم تولّد 127
- بخش چهارم: تفاسیر اهل سنّت و قیام و خروج امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 129
- درآمد (بشارت قیام) 129
- 2. زمان خواری ظالمان 130
- 1. زمان ختم نبوّت و ظهور ولایت 130
- اشاره 130
- فصل یکم: توصیف قیام 130
- 3. قیامت کبری 131
- فصل دوم: انتظار 133
- فصل سوم: زمینه سازی 136
- الف) معنی توقیت 140
- فصل چهارم: وقت آغاز قیام 140
- 1. توقیت و نهی از آن 140
- اشاره 140
- ب) نهی از توقیت 142
- ج) نمونه هایی از توقیت 143
- 2. قیام قبل از خروج امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و نهی از استعجال 146
- فصل پنجم: علائم ظهور یا نشانه های شروع قیام 149
- اشاره 149
- دوم. تفصیل علائم 151
- اشاره 151
- 1. خسوف و کسوف خاص 151
- الف) علائم صریح 151
- یکم. تعداد علائم 151
- 2. کشته شدن نفس زکیّه 152
- 3. خروج بنی الأصفر 153
- ب) علائم غیرصریح 154
- اشاره 154
- 1. نزول عیسی بن مریم علیهما السلام 154
- الف) نبرد با دجّال و کشتن وی 155
- اشاره 155
- جلوه های تأیید و نصرت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 155
- ب) اقتدا کردن به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در نماز جماعت (نمایش اطاعت از امام) 156
- ج) از بین بردن مظاهر شرک و بی دینی و حاکم کردن دین اسلام 161
- 2. دجّال 163
- 3. سفیانی 165
- 4. خسف بیداء 168
- الف) فرماندهی 173
- ب) نفرات 174
- ج) محل تجمّع و آغاز حرکت 175
- د) هدف 175
- ه) جنایات در مدینه 177
- و) سرنوشت 177
- 3. 1. علائم قبل از ظهور 181
- 3. 2. علائم بعد از ظهور 181
- سوم. ترتیب علائم 181
- 1. 2. اصحاب کهف 183
- اشاره 183
- 1. 1. عیسی بن مریم علیهما السلام 183
- فصل ششم: یاران امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، در هنگام ظهور 183
- 1. چه کسانی هستند؟ 183
- 1. 3. روحانیت حضرت علی علیه السلام 184
- 2. خصوصیات ملّیتی و اخلاقی 184
- اشاره 184
- 2. 1. اهل راستی و راستگویی هستند 185
- 2. 2. مجاهد و خستگی ناپذیرند 185
- 1. وقایع اعجازگونه در هنگام ظهور 186
- 1. 1. برگرداندن زیور آلات بیت المقدّس 186
- فصل هفتم: وقایع هنگام ظهور 186
- 1. 2. سلام بر اصحاب کهف 187
- 2. جنگ ها و پیروزی ها (فتوحات) 188
- 1. 3. زنده شدن بعضی افراد (رجعت) 188
- 3. ظهور و اعتلای دین اسلام بر سایر ادیان 189
- نتیجه گیری 191
- فهرست منابع 195
ص:166
پایه های حکومت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف مهم و مؤثر است که بعضی از تفاسیر هدف اصلی نزول حضرت عیسی علیه السلام را فرو نشاندن فتنه دجّال، می دانند. (1) در مورد خصوصیات این واقعه در قسمت سرنوشت دجّال توضیحات لازم خواهد آمد.
ب) اقتدا کردن به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در نماز جماعت (نمایش اطاعت از امام)
از اخبار موجود در تفاسیر اهل سنّت استفاده می شود اولین کار حضرت عیسی علیه السلام بعد از نزول از آسمان، (2) تأیید امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و اطاعت از ایشان است و این مهم به صورت عملی، با اقتدای به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، (3) در نماز
1- نظم الدرر، بقاعی، ج6 ص113. «و أما إتیان عیسی - علیه الصلاه السلام - بعد تجدید المهدی - رضی اللّه عنه - لجمیع ما وهن من أرکان المکارم فلأجل فتنه الدجّال ثم طامه یاجوج و ماجوج و نحو ذلک مما لا یستقل بأعبائه غیر نبی». السراج المنیر، خطیب شربینی، ج3، ص215. «و أما إتیان عیسی علیه السلام بعد تجدید الهدی لجمیع ما وهن من أرکان المکارم فلأجل فتنه الدجّال».
2- تفسیر منسوب به ابن عربی، ج 2، ص239. کشاف، زمخشری، ج 4، ص261. مفاتیح الغیب، فخر رازی، ج 27، ص191. تفسیر أبی السعود، ج8، ص53. معالم التنزیل، بغوی، ج 4، ص166. أنوار التنزیل، بیضاوی، ج5، ص150- 151. و ص94. مراح لبید، نووی، ج 2، ص387.. البحر المدید، ابن عجیبه، ج 5، ص260.. روح البیان، حقی، ج 8، ص384. «و یروی: «أنه ینزل علی ثنیه بالأرض المقدسه و علیه ممصرتان و شعر رأسه دهین و بیده حربه و هی التی یقتل بها الدجّال، فیأتی بیت المقدس و... ».
3- در بیشتر روایات، لفظ مهدی نیامده و فقط لفظ امام دارد اما به قرینه تمامی روایاتی که نام امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را در کنار عیسی بن مریم علیهما السلام می برد و هم زمانی این دو را ثابت می کند و بعضی از روایات و تفاسیری که تصریح می کنند به این که این امام جماعت، همان مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف است مانند: روح المعانی، آلوسی، ج 13، ص95. «و المشهور نزوله علیه السلام بدمشق و النّاس فی صلاه الصبح فیتأخّر الامام و هو المهدی فیقدمه عیسی علیه السلام و یصلّی خلفه و یقول: إنّما أقیمت لک و قیل بل یتقدّم هو و یؤم النّاس و الأکثرون علی اقتدائه بالمهدی فی تلک الصلاه». می توان نتیجه گرفت که این امام، امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است.