- مقدمه 1
- فصل یکم: آشنایی با مفاهیم، واژه ها و مبادی تصوّری 3
- امام 3
- درآمد 3
- بخش یکم: کلیات 3
- مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 5
- تفسیر، و کتب تفسیری 6
- تأویل 8
- اهل سنّت 10
- ظهور 11
- مهمترین تفاسیر اهل سنّت از قرن سوم تا سیزدهم هجری 13
- مهمترین تفاسیر اهل سنّت 13
- فصل دوّم: منابع تفسیری اهل سنّت 13
- تفاسیر ابن عربی 18
- فصل سوّم: گزارش اجمالی نتایج تحقیق 21
- درآمد (مهدی باوری و اهل سنّت) 25
- بخش دوم: تفاسیر اهل سنّت و باور به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 25
- اشاره 26
- فصل یکم: اصل اعتقاد به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در تفاسیر اهل سنّت 26
- کلمات صریح مفسران در باور به مهدویت 26
- باور ضمنی و غیرمستقیم به مهدویت 28
- باورداشت مهدویت با بیان اخبار مهدوی 28
- باورداشت مهدویت با بیان آثار مهدوی 32
- باورداشت مهدویت با ارائه مطالب و مباحث تحلیلی (غیر روایی) 34
- انکار مهدویت در تفاسیر اهل سنّت 36
- پیشینه انکار 36
- اشاره 39
- مفسران و انکار آموزه مهدویت 39
- 1. منکران اصل مهدویت 39
- 2. منکران قرائت شیعه از آموزه مهدویت 42
- اشاره 42
- 2. 1. مخالفت مفسّران اهل سنّت با عقاید مهدوی شیعه ومذاهب دیگر 43
- امامت، ائمه اثنی عشر و عصمت 43
- اشاره 43
- نسب امام مهدی 44
- تولد، غیبت، انتظار، ملاقات، توقیعات، و رجعت 45
- اشاره 46
- حبس در سرداب و ظهور از آن 47
- تحریف قرآن و اعتقاد به قرآنی دیگر 49
- ابطال احکام اسلام و بیان احکام واقعی توسط امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 50
- 2. 2. مخالفت مفسّران اهل سنّت با تفسیر بعض آیات به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و یا مباحث ظهور 51
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 52
- جهات بحث در آیه 53
- غیب 53
- ایمان به غیب 53
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 56
- جهات بحث در آیه 57
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 57
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 58
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 59
- آیات اظهار دین 59
- جهات بحث در آیات 60
- جهت اول 60
- جهت دوّم 64
- جهت چهارم 65
- جهت سوم 65
- نکته 66
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 66
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 66
- جهات بحث در آیه 67
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 68
- جهات بحث در آیه وراثت صالحان 69
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 69
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 76
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 77
- جهات بحث در آیه استخلاف 78
- مخاطب آیه و تحقّق وعده 81
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 86
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 86
- جهات بحث در آیه 87
- علل و انگیزه های انکار 89
- الف) عدم اعتماد به روایات مهدویت 89
- اشاره 89
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 89
- اشاره 89
- ضعف در أسناد روایات 89
- تعارض روایات 92
- وجود انگیزه های زیاد برای جعل 93
- ب) اندیشه مهدویت دارای آثار زیان بار 93
- اشاره 93
- وجود مدعیان مهدویت و در پی آن، تشکیل فرقه های انحرافی 94
- سوء استفاده سیاسی توسط حکومت های فاسد، احزاب و گروه ها 94
- مهدویت عامل فتنه ها، درگیری ها و کشته شدن و از بین رفتن مسلمانان 95
- مهدویت عامل رکود و رخوت در جامعه اسلامی 96
- ج) عدم امکان تحقق این وعده 100
- 1. از نسل پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است و یا عباس بن عبد المطّلب؟ 103
- بخش سوم: تفاسیر اهل سنّت و شخصیت شناسی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 103
- فصل یکم: نسب امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 103
- بیان روایات موجود 103
- بیان دیدگاه ها 103
- نظریه مفسّران در مورد نبوی یا عباسی بودن امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 105
- 2. حسنی است یا حسینی؟ 107
- اشاره 107
- جمع بین روایات 108
- 3. نام پدر و مادر امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف چیست؟ 110
- فصل دوّم: خصوصیات ظاهری 112
- ویژ گی های شناسه ای (اسم، کنیه ولقب) 112
- ویژگی های جسمی 113
- درآمد 116
- فصل سوم: مقامات سیاسی، معنوی و اخلاقی 116
- 1. خلافت و ولایت 117
- 2. اقتداء واطاعت 119
- 3. عدالت 120
- 4. علم 121
- فصل چهارم: مصداق شناسی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 123
- اشاره 123
- 1. شبهه یکی بودن مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و عیسی بن مریم علیهما السلام 123
- بحث سندی 124
- بحث دلالی 125
- 2. بحث تولّد و یا عدم تولّد 127
- بخش چهارم: تفاسیر اهل سنّت و قیام و خروج امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 129
- درآمد (بشارت قیام) 129
- 2. زمان خواری ظالمان 130
- 1. زمان ختم نبوّت و ظهور ولایت 130
- اشاره 130
- فصل یکم: توصیف قیام 130
- 3. قیامت کبری 131
- فصل دوم: انتظار 133
- فصل سوم: زمینه سازی 136
- فصل چهارم: وقت آغاز قیام 140
- الف) معنی توقیت 140
- 1. توقیت و نهی از آن 140
- اشاره 140
- ب) نهی از توقیت 142
- ج) نمونه هایی از توقیت 143
- 2. قیام قبل از خروج امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و نهی از استعجال 146
- فصل پنجم: علائم ظهور یا نشانه های شروع قیام 149
- اشاره 149
- دوم. تفصیل علائم 151
- اشاره 151
- 1. خسوف و کسوف خاص 151
- الف) علائم صریح 151
- یکم. تعداد علائم 151
- 2. کشته شدن نفس زکیّه 152
- 3. خروج بنی الأصفر 153
- اشاره 154
- ب) علائم غیرصریح 154
- 1. نزول عیسی بن مریم علیهما السلام 154
- الف) نبرد با دجّال و کشتن وی 155
- جلوه های تأیید و نصرت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 155
- اشاره 155
- ب) اقتدا کردن به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در نماز جماعت (نمایش اطاعت از امام) 156
- ج) از بین بردن مظاهر شرک و بی دینی و حاکم کردن دین اسلام 161
- 2. دجّال 163
- 3. سفیانی 165
- 4. خسف بیداء 168
- الف) فرماندهی 173
- ب) نفرات 174
- د) هدف 175
- ج) محل تجمّع و آغاز حرکت 175
- ه) جنایات در مدینه 177
- و) سرنوشت 177
- سوم. ترتیب علائم 181
- 3. 1. علائم قبل از ظهور 181
- 3. 2. علائم بعد از ظهور 181
- اشاره 183
- 1. 2. اصحاب کهف 183
- فصل ششم: یاران امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، در هنگام ظهور 183
- 1. 1. عیسی بن مریم علیهما السلام 183
- 1. چه کسانی هستند؟ 183
- 1. 3. روحانیت حضرت علی علیه السلام 184
- 2. خصوصیات ملّیتی و اخلاقی 184
- اشاره 184
- 2. 1. اهل راستی و راستگویی هستند 185
- 2. 2. مجاهد و خستگی ناپذیرند 185
- فصل هفتم: وقایع هنگام ظهور 186
- 1. 1. برگرداندن زیور آلات بیت المقدّس 186
- 1. وقایع اعجازگونه در هنگام ظهور 186
- 1. 2. سلام بر اصحاب کهف 187
- 2. جنگ ها و پیروزی ها (فتوحات) 188
- 1. 3. زنده شدن بعضی افراد (رجعت) 188
- 3. ظهور و اعتلای دین اسلام بر سایر ادیان 189
- نتیجه گیری 191
- فهرست منابع 195
ص:184
تفاسیر آمده است سفیانی در مقر فرماندهی خود در شام مانده، لشکر را می فرستد (بدون اشاره به نام فرمانده لشکر) (1) و بعد از واقعه خسف، کسی نزد او برگشته، خبر نابودی لشکرش را برایش می آورد. در نقلی هم شخصی به نام بحیر بن بجیله را به عنوان فرمانده لشکر سفیانی معرفی می کند. (2)
ب) نفرات
درباره تعداد نفرات این لشکر دو نقل است: سی هزار نفر، (3) و هشتاد هزار
1- جامع البیان، طبری، ج 22، ص129. «إذ خرج علیهم السفیانی من الوادی الیابس فی فوره ذلک، حتی ینزل دمشق، فیبعث جیشین ». الجامع لأحکام القرآن، قرطبی، ج 14، ص315. «ذکر فتنه تکون بین أهل المشرق و- المغرب: فبیناهم کذلک إذ خرج علیهم السفیانی من الوادی الیابس فی فوره ذلک حتی ینزل دمشق فیبعث جیشین». البحر المحیط، ابو حیان، ج 7، ص279. «إذ خرج السفیانی من الوادی الیابس فی فوره، ذلک حین ینزل دمشق، فیبعث جیشا إلی المدینه». درّ المنثور، سیوطی، ج 6، ص58. «عن أم سلمه - رضی اللّه عنها - عن النبیّ - صلّی اللّه علیه و سلّم - قال یکون اختلاف عند موت خلیفه فیخرج رجل من أهل المدینه هاربا إلی مکه فیأتیه ناس من أهل المدینه فیخرجونه و هو کاره فیبایعونه بین الرکن و المقام و یبعث الیه بعث من الشام فیخسف بهم بالبیداء بین مکه و المدینه ». الکشف و البیان، ثعلبی، ج 8، ص95. «إذ خرج علیهم السفیانی من الوادی الیابس فی فوره ذلک حتی ینزل دمشق، فیبعث جیشین». التفسیر الحدیث، عزه دروزه، ج 4، ص296. «إذ خرج علیهم السّفیانیّ من الوادی الیابس فی فوره ذلک حتی ینزل دمشق فیبعث جیشین».
2- تفسیر مقاتل، ج3، ص538-539. «و ذلک أن السفیانی یبعث ثلاثین ألف رجل من الشام مقاتله إلی الحجاز علیهم رجل اسمه بحیر بن بجیله، فإذا انتهوا إلی البیداء خسف بهم، فلا ینجو منهم أحد غیر رجل من جهینه اسمه ناجیه یفلت وحده، مقلوب وجهه وراء ظهره، یرجع القهقری، فیخبر النّاس بما لقی أصحابه. قال: ( و أخذوا من مکان قریب ( من تحت أرجلهم».
3- تفسیر مقاتل، ج3، ص538-539. ( ولو تری إذ فرغوا فلا فوت ( یقول: إذا فزعوا عند معاینه العذاب، نزلت فی السفیانی و ذلک أن السفیانی یبعث ثلاثین ألف رجل من الشام».