- مقدمه 1
- فصل یکم: آشنایی با مفاهیم، واژه ها و مبادی تصوّری 3
- امام 3
- درآمد 3
- بخش یکم: کلیات 3
- مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 5
- تفسیر، و کتب تفسیری 6
- تأویل 8
- اهل سنّت 10
- ظهور 11
- مهمترین تفاسیر اهل سنّت از قرن سوم تا سیزدهم هجری 13
- مهمترین تفاسیر اهل سنّت 13
- فصل دوّم: منابع تفسیری اهل سنّت 13
- تفاسیر ابن عربی 18
- فصل سوّم: گزارش اجمالی نتایج تحقیق 21
- درآمد (مهدی باوری و اهل سنّت) 25
- بخش دوم: تفاسیر اهل سنّت و باور به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 25
- کلمات صریح مفسران در باور به مهدویت 26
- اشاره 26
- فصل یکم: اصل اعتقاد به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در تفاسیر اهل سنّت 26
- باورداشت مهدویت با بیان اخبار مهدوی 28
- باور ضمنی و غیرمستقیم به مهدویت 28
- باورداشت مهدویت با بیان آثار مهدوی 32
- باورداشت مهدویت با ارائه مطالب و مباحث تحلیلی (غیر روایی) 34
- پیشینه انکار 36
- انکار مهدویت در تفاسیر اهل سنّت 36
- مفسران و انکار آموزه مهدویت 39
- اشاره 39
- 1. منکران اصل مهدویت 39
- 2. منکران قرائت شیعه از آموزه مهدویت 42
- اشاره 42
- 2. 1. مخالفت مفسّران اهل سنّت با عقاید مهدوی شیعه ومذاهب دیگر 43
- امامت، ائمه اثنی عشر و عصمت 43
- اشاره 43
- نسب امام مهدی 44
- تولد، غیبت، انتظار، ملاقات، توقیعات، و رجعت 45
- اشاره 46
- حبس در سرداب و ظهور از آن 47
- تحریف قرآن و اعتقاد به قرآنی دیگر 49
- ابطال احکام اسلام و بیان احکام واقعی توسط امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 50
- 2. 2. مخالفت مفسّران اهل سنّت با تفسیر بعض آیات به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و یا مباحث ظهور 51
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 52
- ایمان به غیب 53
- غیب 53
- جهات بحث در آیه 53
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 56
- جهات بحث در آیه 57
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 57
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 58
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 59
- آیات اظهار دین 59
- جهات بحث در آیات 60
- جهت اول 60
- جهت دوّم 64
- جهت چهارم 65
- جهت سوم 65
- نکته 66
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 66
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 66
- جهات بحث در آیه 67
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 68
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 69
- جهات بحث در آیه وراثت صالحان 69
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 76
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 77
- جهات بحث در آیه استخلاف 78
- مخاطب آیه و تحقّق وعده 81
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 86
- گزارش اجمالی دیدگاه مفسّران 86
- جهات بحث در آیه 87
- الف) عدم اعتماد به روایات مهدویت 89
- جمع بندی و نتیجه گیری آیه 89
- علل و انگیزه های انکار 89
- ضعف در أسناد روایات 89
- اشاره 89
- اشاره 89
- تعارض روایات 92
- اشاره 93
- وجود انگیزه های زیاد برای جعل 93
- ب) اندیشه مهدویت دارای آثار زیان بار 93
- سوء استفاده سیاسی توسط حکومت های فاسد، احزاب و گروه ها 94
- وجود مدعیان مهدویت و در پی آن، تشکیل فرقه های انحرافی 94
- مهدویت عامل فتنه ها، درگیری ها و کشته شدن و از بین رفتن مسلمانان 95
- مهدویت عامل رکود و رخوت در جامعه اسلامی 96
- ج) عدم امکان تحقق این وعده 100
- بخش سوم: تفاسیر اهل سنّت و شخصیت شناسی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 103
- بیان روایات موجود 103
- بیان دیدگاه ها 103
- 1. از نسل پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است و یا عباس بن عبد المطّلب؟ 103
- فصل یکم: نسب امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 103
- نظریه مفسّران در مورد نبوی یا عباسی بودن امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 105
- اشاره 107
- 2. حسنی است یا حسینی؟ 107
- جمع بین روایات 108
- 3. نام پدر و مادر امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف چیست؟ 110
- فصل دوّم: خصوصیات ظاهری 112
- ویژ گی های شناسه ای (اسم، کنیه ولقب) 112
- ویژگی های جسمی 113
- درآمد 116
- فصل سوم: مقامات سیاسی، معنوی و اخلاقی 116
- 1. خلافت و ولایت 117
- 2. اقتداء واطاعت 119
- 3. عدالت 120
- 4. علم 121
- فصل چهارم: مصداق شناسی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 123
- اشاره 123
- 1. شبهه یکی بودن مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و عیسی بن مریم علیهما السلام 123
- بحث سندی 124
- بحث دلالی 125
- 2. بحث تولّد و یا عدم تولّد 127
- بخش چهارم: تفاسیر اهل سنّت و قیام و خروج امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 129
- درآمد (بشارت قیام) 129
- 1. زمان ختم نبوّت و ظهور ولایت 130
- فصل یکم: توصیف قیام 130
- 2. زمان خواری ظالمان 130
- اشاره 130
- 3. قیامت کبری 131
- فصل دوم: انتظار 133
- فصل سوم: زمینه سازی 136
- فصل چهارم: وقت آغاز قیام 140
- الف) معنی توقیت 140
- 1. توقیت و نهی از آن 140
- اشاره 140
- ب) نهی از توقیت 142
- ج) نمونه هایی از توقیت 143
- 2. قیام قبل از خروج امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و نهی از استعجال 146
- اشاره 149
- فصل پنجم: علائم ظهور یا نشانه های شروع قیام 149
- الف) علائم صریح 151
- دوم. تفصیل علائم 151
- یکم. تعداد علائم 151
- اشاره 151
- 1. خسوف و کسوف خاص 151
- 2. کشته شدن نفس زکیّه 152
- 3. خروج بنی الأصفر 153
- اشاره 154
- 1. نزول عیسی بن مریم علیهما السلام 154
- ب) علائم غیرصریح 154
- جلوه های تأیید و نصرت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 155
- اشاره 155
- الف) نبرد با دجّال و کشتن وی 155
- ب) اقتدا کردن به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در نماز جماعت (نمایش اطاعت از امام) 156
- ج) از بین بردن مظاهر شرک و بی دینی و حاکم کردن دین اسلام 161
- 2. دجّال 163
- 3. سفیانی 165
- 4. خسف بیداء 168
- الف) فرماندهی 173
- ب) نفرات 174
- د) هدف 175
- ج) محل تجمّع و آغاز حرکت 175
- و) سرنوشت 177
- ه) جنایات در مدینه 177
- 3. 2. علائم بعد از ظهور 181
- سوم. ترتیب علائم 181
- 3. 1. علائم قبل از ظهور 181
- 1. 2. اصحاب کهف 183
- 1. چه کسانی هستند؟ 183
- اشاره 183
- 1. 1. عیسی بن مریم علیهما السلام 183
- فصل ششم: یاران امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، در هنگام ظهور 183
- اشاره 184
- 1. 3. روحانیت حضرت علی علیه السلام 184
- 2. خصوصیات ملّیتی و اخلاقی 184
- 2. 1. اهل راستی و راستگویی هستند 185
- 2. 2. مجاهد و خستگی ناپذیرند 185
- 1. وقایع اعجازگونه در هنگام ظهور 186
- 1. 1. برگرداندن زیور آلات بیت المقدّس 186
- فصل هفتم: وقایع هنگام ظهور 186
- 1. 2. سلام بر اصحاب کهف 187
- 2. جنگ ها و پیروزی ها (فتوحات) 188
- 1. 3. زنده شدن بعضی افراد (رجعت) 188
- 3. ظهور و اعتلای دین اسلام بر سایر ادیان 189
- نتیجه گیری 191
- فهرست منابع 195
ص:28
شد. شیخ اسماعیل حقی در سال 1127 درگذشته است.
13. روح المعانی: این تفسیر تالیف سید محمود بن عبدالله بغدادی حسنی حسینی معروف به آلوسی است. آلوسی شافعی مذهب بوده اما در بسیاری مسائل از فقه حنفی پیروی می کرده است آلوسی قصیده عینیه معروف عبدالباقی موصلی عمری در مدح امیرالمؤمنین علی علیه السلام را شرح کرده است. این قصیده همان است که سیدکاظم رشتی معروف نیز آن را شرح کرده و کتابش به شرح القصیده معروف است. آلوسی اهل عراق است. گویند: طائفه ای هستند در عراق به این نام که مشهورند و آلوسی نام نقطه ای است در ساحل فرات (ریحانهالادب، چاپ سوم، جلد اول، صفحه 59) آلوسی در سال 1270 درگذشته است.
14. فتح القدیر: این تفسیر تألیف محمدبن علی بن محمدبن عبدالله شوکانی یمنی است. شوکانی در شهر صنعای یمن بزرگ شد و در همان جا به مقام تدریس و افتا رسید شوکانی کتابی دارد به نام "نیل الاوطار من اسرار منتقی الاخبار" بیشتر شهرت شوکانی به واسطه این کتاب است. شوکانی در سال 1250 در گذشته است.
چهارده تفسیری که نام بردیم ظاهرا معروف ترین و مشهورترین و رائج ترین تفاسیر اهل تسنن تا قرن سیزدهم است. (1)
تفاسیر ابن عربی
در این تحقیق از سه کتاب ابن عربی به نام های احکام القرآن، رحمه من الرحمان و تفسیر منسوب به ابن عربی به عنوان منبع بهره برداری شده است؛ در مورد شخصیت ابن عربی بحث و اختلاف زیادی است و به خاطر مشرب
1- مطهری، مرتضی، خدمات متقابل ایران و اسلام، مجموعه آثار، ج14، ص411-407.