مهدویت از نگاه مفسران اهل سنّت صفحه 65

ص:75

جهت سوم

اگر گفته شود این آیه، استیلای اسلام در یک منطقه خاص (مانند جزیره العرب)، را می گوید. (1)

این را هم قبول نداریم؛ زیرا استیلا در یک منطقه و در زمان محدود با لفظ «کله» در آیه سازگاری ندارد و لفظ«کله»عموم دارد هم از جهت سیطره قدرت و هم از جهت جغرافیای حکومت اسلام.

بنابر این، آیه، استیلاء و غلبۀ دین اسلام را بر تمامی ادیان، بشارت می دهد و وقوع و تحقّق کامل این بشارت در زمان ظهور امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف خواهد بود.

جهت چهارم

برخی تفاسیر اهل سنّت، بدون اشاره به نام امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف گفته شده که این وعده، در زمان نزول حضرت عیسی علیه السلام محقّق خواهد شد. (2) آیا با این وجود می توان از این آیه، حکومت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را فهمید؟

این کلام منافاتی با تحقّق این وعده در زمان امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف،

نخواهد داشت؛ زیرا در بسیاری از منابع تصریح نموده اند که این وعده،

مربوط به زمان امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است. (3) و همچنین بسیاری از تفاسیر

1- مفاتیح الغیب، فخر رازی، ج 16، ص33. «الوجه الثالث: المراد: لیظهر الإسلام علی الدین کله فی جزیره العرب و قد حصل ذلک فإنه تعالی ما أبقی فیها أحدا من الکفار». الجامع لأحکام القرآن، قرطبی، ج8، ص122. «و قیل: أراد " لیظهره علی الدین کله " فی جزیره العرب و قد فعل».
2- جامع البیان، طبری، ج28، ص112. فتح القدیر، شوکانی، ج1، ص345 و ج5، ص221. درّ المنثور، سیوطی، ج2، ص242. تفسیر سمعانی، ج2، ص304. زاد المسیر، ابن جوزی، ج3، ص290. المحرر الوجیز، ابن عطیه، ج5، ص140 و 304. معالم التنزیل، بغوی، ج2، ص286 و ج4، ص179.
3- الجامع لأحکام القرآن، قرطبی، ج8، ص121. السراج المنیر، خطیب شربینی، ج1، ص479. تفسیر اللباب، ابن عادل، ج1، ص358 و ص2610. البحر المحیط، ابو حیان، ج5، ص34. الکشف و البیان، ثعلبی، ج3، ص352. غرائب القرآن، نظام الدین، ج3، ص458. مفاتیح الغیب، فخر رازی، ج 16، ص33 جامع لطائف التفسیر، قماش، ج25، ص196.