حقوق اهل بیت در تفاسیر اهل سنت صفحه 217

ص:224

1- (1) المغنی، ج 6، ص 406 و 407.
2- (2) همان، ص 410.
3- (3) جامع البیان، ج 6، ص 6..

«خمس در زمان پیامبر بر پنج سهم تقسیم می شد که برای خدا و رسول یک سهم، برای ذی القربی سهمی و برای یتیمان، مسکینان و در راه ماندگان هم سهمی بود. سپس ابوبکر، عمر و عثمان - رضی الله عنهم - با تقسیم خمس به سه قسمت، سهم رسول و ذوی القربی را ساقط کردند».(1)

امام شافعی سهم ذی القربی را می پذیرد. امام فخر رازی می نویسد: «بدانید ظاهر آیه مطابق قول شافعی است و در آن صریح است; پس عدول از آیه جایز نیست، مگر با دلیل منفصل و قوی دیگر از آیه؛ چطور چنین چیزی ممکن است, در حالی که در آخر آیه گفته:... إِنْ کُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللّهِ. یعنی اگر شما به خدا ایمان دارید، به این قسمت حکم کنید. این دلیل بر آن است که تا هنگام حکم نکردن به این قسمت, ایمان حاصل نخواهد شد».(2)

از توجه به روایات وارده در این باب نتیجه می شود که غاصبین خمس، به خاطر مصلحت های سیاسی، آل محمد صلی الله علیه وآله را از این حق محروم نمودند.

خمس در غیر غنایم جنگی

حسن می گوید: «در عنبر و لؤلؤ، خمس است; زیرا پیامبر صلی الله علیه وآله در «زکات» خمس قرار داده است».(3) مالک و ابن ادریس نیز می گفتند: «زکات مربوط به چیزهایی است که در زمان جاهلیت دفن شده است - زیاد باشد یا کم - و پیامبر صلی الله علیه وآله فرموده در زکات، خمس است».(4)