تقیه صفحه 26

ص:33

1-تقیّه از کافر

همه مسلمانان این قسم از تقیّه را قبول دارند. همان گونه که گذشت، قرآن کریم در دو آیه به این نوع از تقیه اشاره فرموده است.

2- تقیّه از مسلمان

در مورد جواز، یا عدم جواز این نوع از تقیّه، در میان علمای مسلمین، اختلاف وجود دارد؛ قایلان به عدم جواز، استدلال می کنند که قرآن کریم تنها در مورد تقیّۀ مسلمان از مشرک، تصریح کرده و به قسم دیگر، اشاره ای ندارد، ولی علمای امامیّه، قایل به جواز این نوع از تقیّه بوده و همان دو آیۀ یاد شده را دلیل آورده اند. در بارۀ نحوۀ استدلال به این دلیل، گفتنی است که: از نظر علمای علم اصول، خصوصیّت مورد، موجب تخصیص نمی شود. از نظر علمای علم تفسیر نیز به عمومیّت لفظ استدلال می شود، نه به خصوصیّت سبب.

در توضیح این مطلب باید پرسید: آیا قرآن کریم در تقیّۀ جایز،

حال مسلمان را در نظر گرفته، یا حال مشرک؟ اگر حال مسلمان را در نظر گرفته پس تقیّه برای حفظ جان مسلمان است؛ بنابر این، تقیّه در مقابل هر ظالمی جایز است، اگر چه آن ظالم، مسلمان باشد.

ظاهر قرآن کریم، معنای اوّل را می رساند؛ یعنی تقیّه برای حفظ جان مسلمان در برابر خطر و نگهداری او از دشمن است و این علّت،