هویت و سرچشمه تشیع صفحه 153

ص:160

داشتند، مرجعیّت علمی، شرعی و سیاسی شیعیان را برعهده گرفتند. اینان نایبان عامّ امام غایب بودند و احکام را از قواعد و قوانینی که ائمّۀ اطهار پی ریزی کرده بودند، استنباط می کردند.

فرقه های اسلامی و انحرافات غُلات

ادامۀ مسیر تشیّع در طول تاریخ، خالی از مصایب و مشکلات نبود. حاکمان اموی و عبّاسی، شیعیان را تحت فشار و شکنجه و قتل و غارت قرار می دادند. همین باعث می شد که ائمّه(علیهم السلام) راه تقیّه را در پیش بگیرند، این در حالی بود که آنان نمی توانستند حقایق را به شکل صریح و علنی بازگو نمایند.

ائمّه(علیهم السلام) برای حفظ خون شیعیان، آنان را به تقیّه سفارش می کردند تا نهال تشیّع زنده بماندو در فرصت مناسب، رشد و نموّ کند و ثمربدهد.

این فشارها و تقیّه ها باعث شد که بعضی از شیعیان، دچار شک و تردید شوند و بعضی از افراد مریض و فرصت طلب، از این اوضاع سوء استفاده کرده و سعی می کردند به اهداف خیالی خود برسند. به علاوه جهل و بی خبری عوام، باعث می شد که افکار و مسیرهای انحرافی در مسیر تشیّع واقعی به سرعت رشد و نموّ کنند؛ چنان که در میان مذاهب دیگر مسلمانان نیز این چنین بود. در مدّتی کوتاه، فرقه های: خوارج، معتزله، جهمیه، مرجئه و غیره پدید آمدند؛ زیرا