- سخن مجمع 1
- اشاره 15
- اشاره 20
- اوّل: عدم تناسب با مقام نبوّت 20
- دوّم: تناقض درونی روایات 22
- سوّم: کسانی که رؤیا را دیده اند، چهارده نفر بوده اند، نه یک نفر! 24
- اشاره 25
- چهارم: تعارض بین نقل قول بخاری و دیگران 25
- روایت اوّل 26
- روایت چهارم 30
- اشاره 32
- روایت پنجم 32
- الف: روایت امام احمد در مسند خود 33
- ب: روایت دارمی در مسندش 34
- د: روایت ابن سعد در طبقات 35
- ج: روایت امام مالک در موطّأ 35
- ه- : روایت بیهقی در سنن 38
- اشاره 42
- اشاره 45
- روایاتی که از عبدالله بن عمر نقل شده است 45
- اشاره 45
- اوّل: نصوصی که از صحابه پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) نقل شده است 45
- روایاتی که از بلال نقل شده است 48
- روایتی که از ابن ابی محذوره نقل شده است 50
- دوّم: روایاتی که با سند صحیح از اهل بیت(علیهم السلام) نقل شده است 52
- نظرات علما دربارۀ جزئیّت حی علی خیرالعمل 55
- علّت حذف فقره «حی علی خیرالعمل» 58
- تأکیدی دیگر بر جزئیّت «حی علی خیرالعمل» 64
- چکیده بحث 65
ص:62
1- (1) - دعائم الاسلام: 1/ 142؛ بحار الأنوار: 84/ 156.
2- (2) - دعائم الاسلام: 1/ 142؛ بحار الأنوار: 84/ 156.
3- (3) - مقاتل الطالبیین: 446.
«او در زمان خودش شنیده است که مردم فقرۀ: حیّ علی خیرالعمل را در اذان و اقامه می گفته اند». (1)
حلبی گفته است:
«بعضی نقل کرده اند: در دولت آل بویه رافضی ها پس از حیّ علی الفلاح، فقرۀ: حیّ علی خیرالعمل را می گفتند، پس از آن که سلجوقیان روی کار آمدند، مؤذّنان را از این کار منع کردند و دستور دادند که به جای آن، فقرۀ: الصلاه خیرٌ من النوم را دومرتبه بگویند. این واقعه در سال 448 هجری بوده است». (2)
نظرات علما دربارۀ جزئیّت حی علی خیرالعمل
علمای شیعه و پیروان ایشان با الهام از روایات رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) و اهل بیت(علیهم السلام) که آگاه ترین افراد نسبت به احکام هستند، قایل به جزئیّت حیّ علی خیرالعمل هستند و اذان و اقامه را بدون این فقره صحیح نمی دانند؛ از جملۀ آنان شیخ مفید (3) و سیّد مرتضی هستند. سیّد مرتضی در انتصار می نویسد:
«از خصائص منحصر به فرد امامیّه این است که در اذان و اقامه بعد از حیّ علی الفلاح، حیّ علی خیرالعمل را می گویند. علّت این امر آن است که: اجماع مذهب شیعه بر آن محقّق شده است».