- مقدمه 1
- چکیده مطالب 4
- پیشینه بحث 7
- ویژگی های پژوهش حاضر 10
- فراگیری قانون سنخیت در تکوین و تشریع 14
- طهارت روحی رمز سنخیت با قرآن 14
- اشاره 22
- ویِژگی های قرآن کریم 22
- نور بودن قرآن 23
- اشاره 26
- اقوم بودن هدایت مطلق قرآن 26
- الف . عقل و عاطفه انسان متعلَّق هدایت قرآن 28
- ب . مفهوم هدایت در قرآن 30
- ج . هدایت یافتگی یا عدم هدایت اهل تقوا؟ 31
- اقوم بودن هدایت قرآن 33
- جهانی بودن زبان قرآن 35
- قرآن؛ کلام و تکلم الهی 38
- قرآن کل و کل قرآن 39
- تحدی نمودن قرآن 41
- اشاره 41
- آفرین گفتن خدا بر نزول قرآن 44
- برهان عقلی تحدی 44
- اشاره 47
- قرآن عظیم و سوره حمد 47
- جایگاه سوره حمد 47
- نامها و القاب سوره حمد 48
- سبعاً من المثانی 49
- وجه نامگذاری سوره حمد 50
- اختصاص حمد به خداوند سبحان 50
- شناخت حمد الهی رمز تعالی انسان 52
- احسن الحدیث بودن قرآن 54
- مهیمن بودن قرآن 57
- ام الکتاب بودن قرآن 60
- تبیین معارف قرآنی به تناسب ظرفیت افراد 64
- قول فصل بودن قرآن 65
- تازگی و جاودانگی 68
- بخش اول: مفهوم تحریف در لغت، اصطلاح، قرآن و اقسام آن 72
- اشاره 72
- اشاره 73
- فصل اول 73
- اشاره 74
- 1. مفهوم لغوی «تحریف» 74
- استشهادات بر معنای لغوی تحریف 75
- 2. مفهوم اصطلاحی تحریف 77
- مفهوم تحریف در قرآن 77
- اقسام تحریف 81
- اشاره 81
- الف. تحریف معنوی 82
- اشاره 82
- اِخبار علی علیه السلام از وقوع تحریف معنوی 84
- اشاره 86
- شأن نزول آیه 86
- پنج نمونه از تحریف معنوی آیات قرآن 86
- تقریب استدلال 87
- اشاره 88
- تقریب استدلال 89
- اشکالات نگارنده بر فخر رازی 89
- تقریب استدلال 91
- اشاره 91
- اشاره 94
- شان نزول آیه 94
- تقریب استدلال 95
- اشاره 96
- تقریب استدلال 96
- پاسخ به یک ایراد 97
- اشاره 99
- ب . تحریف لفظی 99
- اشاره 99
- 1. تحریف در قرائت 99
- یک موضوع مسلّم تاریخی 99
- عدم تواتر قرائات 100
- نمونه هایی از تحریف در قرائت 103
- 2. تحریف در حروف قرآن 104
- اشاره 104
- حروف قرآن و معانی بلند آن 104
- ثمره اختلاف در قرائت 104
- دو نمونه تحریف در حروف قرآن 105
- 3. تحریف در کلمات قرآن 107
- اشاره 107
- نمونه تحریف در کلمات قرآن 107
- 4. تحریف در آیات 108
- اشاره 108
- تحریف « بسم الله الرحمن الرحیم» 108
- اختلاف نظر در میان علمای اهل سنّت 109
- طایفه نخست 110
- موقعیت « بسم الله الرحمن الرحیم» 110
- نتیجه تحقیق در بسم الله الرحمن الرحیم 111
- 5. تحریف در سور قرآن 115
- 6. تحریف به زیاده 116
- 7. تحریف به نقیصه 117
- نمونه نسخ تلاوت در قرآن 118
- فساد قول به نسخ تلاوت 118
- اشاره 118
- 8. تحریف به نسخ تلاوت در قرآن 118
- حاصل کلام در اقسام تحریف 120
- اشاره 122
- فصل دوم 122
- 1. شیخ صدوق و نفی تحریف (متوفای 381 ه- .ق) 123
- بزرگان شیعه و نفی تحریف 123
- اشاره 123
- تهمتی بزرگ به شیخ مفید 124
- 2. شیخ مفید و نفی تحریف (متوفای 413 ه- .ق) 124
- اشاره 124
- تحریف نمودن کلام شیخ مفید 125
- کلام شیخ مفید در مقالات 125
- 3. سید مرتضی و نفی تحریف (متوفای 436 ه- . ق) 126
- تحریف کلام شیخ مفید 126
- 4. شیخ طوسی و نفی تحریف (متوفای 461ه- .ق) 128
- 5. علامه طبرسی و نفی تحریف ( متوفای 548 ه- . ق) 129
- 6. سید ابن طاووس و نفی تحریف (متوفای 664 ه- . ق) 130
- 7. علامه حلّی ونفی تحریف (متوفای726 ه- .ق) 130
- 8. محقق کرکی و نفی تحریف ( متوفای 940 ه- .ق ) 131
- 9. ملا فتح الله کاشانی و نفی تحریف ( متوفای 988 ه- . ق) 131
- اشاره 132
- اتهام تحریف به مقدس اردبیلی 132
- 10. مقدس اردبیلی و نفی تحریف ( متوفای 993 ه- .ق) 132
- دفع اتهام از مقدس اردبیلی 133
- 11. شیخ بهائی و نفی تحریف (متوفای 1030 ه- .ق ) 134
- اشاره 135
- 12. سید نورالله تستری و نفی تحریف (متوفای 1019- ه. ق) 135
- 13. ملامحسن فیض کاشانی و نفی تحریف( متوفای 1090ه- .ق) 135
- الفصل السابع، الکاشانی وتحریف القرآن: 137
- تهمتی آشکار به فیض کاشانی 137
- پاسخ از اتهامات ناروا به فیض 139
- 15. سید علی خان مدنی و نفی تحریف (متوفای 1120 ه- .ق) 140
- 14. شیخ حرعاملی ونفی تحریف (متوفای 1104 ه- .ق) 140
- 17. شیخ جعفرکاشف الغطا و نفی تحریف (متوفای 1228 ه- .ق) 141
- 16. صاحب مفتاح الکرامه و نفی تحریف (متوفای 1226 ه- .ق) 141
- 18. سید محمد طباطبائی و نفی تحریف(متوفای 1242ه- .ق) 143
- 20. محمد حسن آشتیانی و نفی تحریف ( متوفای 1319 ه- .ق) 144
- 19. آیت الله کوه کمری و نفی تحریف (متوفای 1299 ه- .ق) 144
- 22. علامه بلاغی و نفی تحریف ( متوفای 1352 ه- .ق) 145
- 21. محمد حسن مقامی و نفی تحریف ( متوفای 1351ه- .ق ) 145
- 23. محسن امین عاملی و نفی تحریف ( متوفای 1371 ه- .ق) 147
- 25. علامه امینی و نفی تحریف ( متوفای 1379 ه- .ق) 148
- 24. محمد حسین کاشف الغطا ونفی تحریف(متوفای 1373 ه- .ق) 148
- 26. آیت الله بروجردی و نفی تحریف ( متوفای 1380 ه- .ق) 149
- 27. سید شرف الدین عاملی ونفی تحریف (متوفای 1381 ه- .ق) 150
- 28. علامه طباطبائی و نفی تحریف (متوفای 1402ه- .ق) 151
- 29. امام خمینی و نفی تحریف (متوفای 1409 ه- .ق) 152
- 31. آیت الله گلپایگانی و نفی تحریف (متوفای 1414 ق) 155
- 30. آیت الله خوئی و نفی تحریف (متوفای 1413 ه- .ق) 155
- مرحله اول؛ ذکر سه روایت و مدلول هر یک ازآنها 156
- اشاره 156
- تهمتی بی اساس به کلینی 156
- مرحله دوم؛ ابواب طرح این احادیث 158
- اشاره 159
- مرحله سوم؛ شناخت مبنای کلینی درکافی 159
- نتیجه مبنای کلینی درکتاب کافی 160
- مرحله چهارم؛ کلینی و نفی تحریف از قرآن 161
- حاصل اقوال صاحب نظران در نفی تحریف 166
- اشاره 166
- الف. سقوط قرآن از حجیّت 166
- ب. اعتبار یقین در مسائل اعتقادی 166
- د. مخالفت با ضرورت دین و معجزه نبوت 167
- ج. محال عادی تحریف در قرآن 167
- ز. قرائت، تعلیم وحفظ قرآن 168
- ه. عرضه اختلاف اخبار بر قرآن 168
- و. متواتر بودن قرآن 168
- ت. استناد به آیات قرآن 169
- ی. اجماع مسلمانان 169
- ح. حدیث ثقلین 169
- م. نماز شیعه 170
- ک. تأویل بردن اخبار تحریف 170
- اشاره 171
- فصل سوم 171
- 1. ابوالحسن اشعری و تنزیه شیعه (متوفای 330 ه- .ق) 172
- بزرگان اهل سنت و تنزیه شیعه 172
- اشاره 172
- 2. زرقانی و تنزیه شیعه 172
- 4. رحمت الله هندی وتنزیه شیعه 173
- 3.دکتر عبدالصبور شاهین و تنزیه شیعه 173
- 5. سیوطی و تنزیه شیعه 174
- 6. دکتر درّاز و تنزیه شیعه 174
- 7. دکتر تیجانی و تنزیه شیعه 175
- 9. استاد محمد مدنی و تنزیه شیعه 176
- 8. دکتر حنفی داود و تنزیه شیعه 176
- اشاره 177
- تهمت به شیعه امامیه 177
- 10. زرکشی و تنزیه شیعه 177
- جواب ارزنده سید ابن طاووس 178
- 1. ابو علی جبائی و تهمت به شیعه 178
- اشاره 178
- جواب حلی و نقضی به ابن حزم 180
- اشاره 180
- 2. ابن حزم ظاهری و تهمت به شیعه (متوفای 456ه- .ق) 180
- اشاره 181
- 3. عبدالرحیم ابن الخیاط و تهمت به شیعه 181
- پاسخ از این اتهام به شیعه 181
- نقد و دفع این اتهام 182
- اشاره 182
- 4. قاضی عبدالجبار و تهمت به شیعه 182
- اشاره 183
- جواب از اتهام رافعی به شیعه 183
- 5. استاد رافعی و تهمت به شیعه 183
- اشاره 184
- 6. دبستان المذاهب و تهمت به شیعه 184
- موضع بزرگان شیعه در باب کتاب دبستان المذاهب 185
- اشاره 187
- بخش دوم: دیدگاه اهل سنت از شبهه تحریف 187
- اشاره 188
- فصل چهارم 188
- دیدگاه اهل سنت در باب تحریف قرآن 189
- طایفه اول و نامعلوم بودن رأیشان 190
- اشاره 190
- اهل سنّت و اخبار تحریف 190
- طایفه دوم و رد و تاویل اخبار تحریف 191
- اشاره 191
- اهل سنت و رد اخبار تحریف 191
- حاصل کلام در رد اخبار تحریف 196
- تاملّی در کلام فخر رازی 196
- اهل سنت و تأویل اخبار تحریف 197
- فصل پنجم 200
- اشاره 200
- «حشویه»اهل سنت چه کسانی هستند.؟ 201
- اشاره 201
- اشاره 201
- طایقه سوم اهل سنت و تحریف قرآن 201
- 1. ابن جزیّ کلبی و تحریف قرآن 202
- 2. الخطیب الشربینی و تحریف قرآن 203
- 5. ابوبکر انبازی و تحریف قرآن 204
- 4.سفیان ثوری وتحریف قرآن 204
- 3. عبدالوهاب شعرانی وتحریف قرآن 204
- 6. ابن الخطیب وتحریف قرآن 205
- 7. ابن حزم اندلسی و تحریف قرآن 209
- 9. وهب بن سفیان، ابن جریر طبری، طحاوی و تحریف قرآن 210
- 8. محیی الدین ابن عربی و تحریف قرآن 210
- اشاره 211
- نمونه هایی از تحریف حشویه اهل سنت 211
- 2. کم نمودن دو سوره حفد و خلع از قرآن 212
- 1. زیادی بودن سوره معوّدتین 212
- 3. نقصان از سوره احزاب 214
- 4. نقصان از سوره برائت 215
- 5. آیه رجم 217
- 7. آیه رغبت 219
- 6. آیه جهاد 219
- 8. آیه فراش 220
- 9 . دو آیه ای که بُز آن دو را خورد 221
- 10 . آیه محافظت بر صلوات ( نمازها) 222
- 11 . سوره ای به بلندی برائت و همانند مسبحات 223
- 12. آیه صلوات بر پیامبر صلی الله علیه و آله در مصحف عایشه 225
- 13. آیه بلاغ 226
- 15 . دو آیه که از مصحف ساقط شد 227
- 14 . تحریف قرآن با کشته شدن حاملان آن 227
- 16 . عدد حروف قرآن کریم به شمارش عمر 229
- 17. آیه ان الله اصطفی من آل محمد صلی الله علیه و آله 230
- 18. آیه ولایت پیامبر صلی الله علیه و آله 231
- 19. آیه کفی الله المومنین القتال 232
- 20. آیه حمیت 233
- خلاصه پاسخ های نگارنده به روایات 235
- بخش سوم: اخبار جمع آوری قرآن 239
- اشاره 239
- اشاره 240
- فصل ششم 240
- الف. اهتمام و عدم سهل انگاری پیامبر صلی الله علیه و آله 241
- اشاره 241
- جمع آوری قرآن زمان پیامبر صلی الله علیه و آله و عدم تحریف 241
- ب : علی بن ابیطالب علیه السلام و جمع آوری قرآن 242
- ج. صحابه و گردآوری قرآن زمان پیامبر صلی الله علیه و آله 244
- د. اقوال علما و گردآوری قرآن زمان پیامبر صلی الله علیه و آله 245
- اشاره 248
- خلفا وعدم تحریف قرآن 248
- ابوبکر و عمر و عدم تحریف قرآن 248
- 1. شواهد تاریخی 249
- اشاره 249
- مقصود از جمع آوری ابوبکر 249
- اخرج ابن ابی داود 249
- الف. تحریف سهوی و قهری 251
- 2. برهان عقلی 251
- اشاره 251
- ب. تحریف عمدی در آیات غیر سیاسی 252
- ج. تحریف عمدی در آیات سیاسی 254
- 3. برهان نقلی (حدیث ثقلین) 255
- عثمان و عدم تحریف قرآن 256
- الف. اعتراض اصحاب 256
- اشاره 256
- ب، نداشتن انگیزه برای تحریف 257
- ج. خلافت عثمان و عدم تحریف آیات سیاسی 257
- د. سکوت علی علیه السلام ، دلیل بر عدم تحریف قرآن از سوی عثمان 258
- ه. قاتلان عثمان و عدم تحریف قرآن از سوی او 258
- و. توحید مصاحف و عدم تحریف قرآن از سوی 259
- دوران بنی امیه و عدم تحریف قرآن 260
- اشاره 260
- حاصل کلام 260
- وجوه نقد پندار تحریف از سوی حجّاج 261
- حاصل کلام درفصل ششم 263
- فصل هفتم 265
- اشاره 265
- ادلّه نفی تحریف از قرآن 266
- اشاره 266
- الف. استحاله نقض غرض 268
- دلیل نخست؛ دلائل عقلی 268
- ب. قبح عقاب بلا بیان 269
- ج. ملازمه اعجاز با عدم تحریف 271
- اشاره 273
- دلیل دوم؛ آیات قرآنی 273
- الف . آیات تحدِی 274
- ب. آیه عزّت 277
- اشاره 279
- نفی باطل و اعجاز اخبار غیبی قرآن 282
- سخن زمخشری در ذیل آیه شریفه 283
- رمز نفوذ ناپذیری قرآن 284
- اشاره 285
- ج. آیه حفظ 286
- معنای باطل نزد قائلان به تحریف 286
- د. آیه رصد (نگهبانان) الهی 302
- ه. آیات صفات قرآن 304
- و.آیات هدایت 305
- اشاره 306
- دلیل سوم؛ سنت (احادیث پیامبر واهل بیت علیهم السلام ) 306
- الف. نهج البلاغه و نفی تحریف 307
- ب. حدیث متواتر ثقلین 309
- ج. حدیث متواترغدیر 313
- د. احادیث متواتر عرض برکتاب 314
- ز. اخبار فضائل و خواص سوره ها 318
- ه. احادیث ثواب قرائت سوره درنماز وغیرآن 319
- و. اخبار استعاذه به قرآن درفتنه ها 320
- ز. روایات قرائت سوره کامل در نماز 321
- ح. احادیث تاکید کننده قرآن موجود به قرآن منزل 322
- ط. احادیث تمسک امامان: به قرآن 324
- اشاره 327
- دلیل چهارم؛ اجماع عالمان هر زمان 327
- نکاتی پیرامون اجماع 328
- حاصل کلام 329
- اشاره 330
- فصل هشتم 330
- اشاره 331
- اشاره 331
- 1. تحریف تورات و انجیل و تحریف قرآن 331
- دلیل روائی 331
- ادله طرفدران تحریف قرآن 331
- دلیل قرآنی 331
- جواب وردّ استدلال 332
- تقریب استدلال 332
- دو مؤید برای وجه ششم 335
- حاصل کلام 336
- 2. جمع آوری قرآن وتحریف آن 337
- اشاره 337
- توقف تقریب استدلال برتمامیت دومقدمه 337
- جواب ونقد از شبهه دوم 339
- نقد روایات جمع آوری قرآن 348
- اشاره 352
- نمونه هایی از روایات تدوین در عهدنبی صلی الله علیه و آله 353
- حاصل بحث تعارض اخبار تدوین 355
- اشاره 356
- ج. تعبیر به کتاب در قرآن 357
- الف. تعبیر به سوره در قرآن 357
- ب. معنای تحدی قرآن 357
- اشاره 358
- د. تعبیر به کتاب در حدیث ثقلین 358
- الف. فصاحت و بلاغت قرآن 360
- ب. اهتمام رسول خدا صلی الله علیه و آله به حفظ و تلاوت قرآن 360
- ج. پاداش حفظ و قرائت قرآن 361
- نظریه تحقیق در اخبار جمع آوری 365
- 3. قرآن علی علیه السلام و شبهه تحریف 367
- اشاره 367
- تقریب و توضیح استدلال 367
- دلیل این استدلال 368
- نقد و جواب شبههسوم 369
- نظریه تحقیق در مورد قرآن علی علیه السلام 373
- حاصل نقد و جواب 376
- اشاره 376
- 4. روایات تحریف و شبهه تحریف 376
- نقد و مناقشه روایات تحریف 377
- تقریب استدلال 377
- اشاره 377
- مناقشه طایفه اول 379
- حاصل کلام 380
- اشاره 381
- مناقشه طایفه دوم 381
- حل معارضه صحیحه با اخبار تحریف 383
- حاصل کلام 384
- اشاره 385
- مناقشه طایفه سوم 385
- حاصل کلام 386
- اشاره 387
- مناقشه طایفه چهارم. 387
- حاصل کلام 388
- اشاره 388
- مناقشه طایفه پنجم 389
- خلاصه تحقیق در روایات تحریف 390
- 5. عدم ارتباط بعض آیات برخی دیگر 392
- اشاره 392
- تقریب استدلال 393
- نمونه ای از عدم ارتباط اجزای آیه 393
- نقد و جواب از شبهه پنجم 394
- حاصل کلام در نقد شبهه پنجم 398
- 1. اعتراف محدث نوری به اشتباه خویش 400
- اشاره 400
- «فصل الخطاب»، دستاویز قائلان به تحریف 400
- خاتمه 400
- 2. منابع غیر معتبر نوری 401
- اشاره 401
- الف. کتاب «القرائات » احمدبن سیاری 402
- ب. کتاب «استغاثه» علی ابن احمد کوفی 402
- د. کتاب «احتجاج» طبرسی 403
- ج. تفسیر ابوالجارود 403
- ه. کتاب «انوار نعمانیه» 405
- اشاره 405
- فرازهایی از کتاب انوار النعمانیه 406
- 3. روایات مورد استناد نوری 408
- اشاره 408
- الف. حمل بر تفسیر ، تاویل و شأن نزول 409
- ب. حمل بر تحریف معنوی 409
- ج. مغایرت مصحف علی علیه السلام در نظم و ترتیب 410
شوخی و لطیفه گویی شبیهتر است تا به مطالب واقعی وجدی ، با این که وی شخص ممتاز و محقق بوده اما با کمال تاسف کمتر به مطالب پر فائده پرداخته است.
جای حیرت و تعجب است که چگونه علما و صاحب نظران معاصرش غفلت ورزیده و جلوگیری نکردند از آن چه که نباید واقع می شد، و معضلاتی را ایجاد کرد که باید آسمان ها بر آن گریه گنند و جا دارد که بر زمین فرو ریزند.
راستی اگر مسأله آن چنان بود که وی و امثال وی می گویند؛ یعنی آیات قرآن پر بوده از نام اهل بیت و فضائلشان و نام امیرالمومنین علیه السلام و اثبات امامت و جانشینی آن حضرت، پس چرا خود امیر المومنین علیه السلام و حضرت فاطمه زهرا، امام حسن و امام حسین، سلمان، ابوذر، مقداد، عمار و دیگر اصحاب که پیوسته بر خلافت و وصایت امیرالمومنین علیه السلام استدلال می کردند، به آن آیات بیّن و براهین قاطع و روشن قرآنی احتجاج نکردند، و چرا تنها به احادیث نبوی احتجاج می کردند با این که بنا به ادعای خود او قرآن با آن صراحت در دسترس شان بود.
اگر به راستی واقع این گونه بود پس چرا پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در واقعه حجه الوداع - در آخرین سال عمر شریفش و اواخر نزول وحی- از ابلاغ یک آیه در وصایت حضرت علی علیه السلام ترس داشت تا آنجا که خداوند قادر متعال به رسولش می فرماید: وَاللهُ یُعًصٍمْکُ مٍنُ النّاس…؛ خداوند تو را از گزند مردم نگه می دارد.(1)و
چرا پیامبر صلی الله علیه و آله هنگام رحلت، در خواست قلم ودوات و کاغذ نمود تا به طور مشخص نام حضرت علی علیه السلام را به عنوان وصی خود بنویسد، آیا به گمان شما فکر می کرد وصیتش از وحی الهی موثرتر است؟
بنابر این، فساد این نظریه وگفتار، روشن تر از آن است که بر انسان عاقلی پوشیده بماند، اما با تأسف و تألم این فساد بیّن، علی رغم نظر علمای اسلام و حافظان شریعت خاتم النبیین، شیوع و آوازه پیدا کرد.(2)
1- مائده، آیه 67 .
2- خمینی ، روح الله ، حاشیه برکفایه الاصول، به نقل از صیانه القرآن .