مصونیت قرآن از تحریف نزد شیعه و اهل سنت صفحه 226

مصحف های زیاد و مختلفی؛ مانند مصحف ابن زبیر، مصحف عبدالله ابن مسعود، مصحف عمر بن العاص، مصحف عایشه، مصحف حوضه، مصحف ام سلمه و… که هر کدام به نام مؤلف یا تنظیم کننده آن نامیده می شد، به وجود آمد و برخی دارای پاره ای از اضافات و اختلافات قرائات بود. یکی از آنها مصحف عایشه بود، و آن افیافات و اختلاف قرائت ها قطعاً از قرآن نبوده، باید یا به عنوان تفسیر محسوب شود، یا حمل بر حدیث از پیغمبر صلی الله علیه و آله گردد یا هم یک نوع اعمال سلیقه از جانب کاتب یا قاری بوده است؛ به خاطر آن که این چنین آیه ای از قرآن با این مقدار زیادی از هیچ یک از صحابه رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل نشده است.

13. آیه بلاغ

سیوطی از ابن مسعود نقل می کند که گفت :ما در عهد رسول خدا آیه بلاغ را این گونه قرائت نموده، می خواندیم: «یا اَیهُّا الرُسولُ بلٍغْ ما اُنْزِلَ اِلَیک مٍن رَبِکً – ان علیا ولی المؤمنین – وَ اِنْ لَمً تَفْعل فًما بلْغّتَ رِسالَتَه؛ ای پیامبر صلی الله علیه و آله آنچه از طرف پروردگارت، بر تو نازل شده است، کاملاً به مردم برسان – که علی مولای مؤمنین است- و اگر این کار را نکنی، رسالت او را انجام نداده ای.(1)

این حدیث در مجامع و کتب شیعه هم وارد شده است و بعضی گفته اند: شاید چنین کاری و اقبال آن در مصحف ابن مسعود باعث شد که قوم و مردم او را رها و ترک کنند و مصحفش را از او گرفته، او را اعدام کردند.(2)

پاسخ ما از این روایت این است که ابن مسعود چون مبنایش در نوشتن مصحف، توسعه در الفاظ و توضیح نص قرآن بوده، به نحوی که شرح بامتن اشتباه نشود؛ لذا این گونه اضافات، وحی تنزیلی و قرآنی نبوده، بلکه شرح و تفسیر آیه به حساب می آید، نه تحریف آن.