- مقدمه 1
- چکیده مطالب 4
- پیشینه بحث 7
- ویژگی های پژوهش حاضر 10
- طهارت روحی رمز سنخیت با قرآن 14
- فراگیری قانون سنخیت در تکوین و تشریع 14
- اشاره 22
- ویِژگی های قرآن کریم 22
- نور بودن قرآن 23
- اقوم بودن هدایت مطلق قرآن 26
- اشاره 26
- الف . عقل و عاطفه انسان متعلَّق هدایت قرآن 28
- ب . مفهوم هدایت در قرآن 30
- ج . هدایت یافتگی یا عدم هدایت اهل تقوا؟ 31
- اقوم بودن هدایت قرآن 33
- جهانی بودن زبان قرآن 35
- قرآن؛ کلام و تکلم الهی 38
- قرآن کل و کل قرآن 39
- تحدی نمودن قرآن 41
- اشاره 41
- آفرین گفتن خدا بر نزول قرآن 44
- برهان عقلی تحدی 44
- اشاره 47
- جایگاه سوره حمد 47
- قرآن عظیم و سوره حمد 47
- نامها و القاب سوره حمد 48
- سبعاً من المثانی 49
- اختصاص حمد به خداوند سبحان 50
- وجه نامگذاری سوره حمد 50
- شناخت حمد الهی رمز تعالی انسان 52
- احسن الحدیث بودن قرآن 54
- مهیمن بودن قرآن 57
- ام الکتاب بودن قرآن 60
- تبیین معارف قرآنی به تناسب ظرفیت افراد 64
- قول فصل بودن قرآن 65
- تازگی و جاودانگی 68
- بخش اول: مفهوم تحریف در لغت، اصطلاح، قرآن و اقسام آن 72
- اشاره 72
- فصل اول 73
- اشاره 73
- اشاره 74
- 1. مفهوم لغوی «تحریف» 74
- استشهادات بر معنای لغوی تحریف 75
- مفهوم تحریف در قرآن 77
- 2. مفهوم اصطلاحی تحریف 77
- اقسام تحریف 81
- اشاره 81
- الف. تحریف معنوی 82
- اشاره 82
- اِخبار علی علیه السلام از وقوع تحریف معنوی 84
- شأن نزول آیه 86
- اشاره 86
- پنج نمونه از تحریف معنوی آیات قرآن 86
- تقریب استدلال 87
- اشاره 88
- اشکالات نگارنده بر فخر رازی 89
- تقریب استدلال 89
- اشاره 91
- تقریب استدلال 91
- اشاره 94
- شان نزول آیه 94
- تقریب استدلال 95
- اشاره 96
- تقریب استدلال 96
- پاسخ به یک ایراد 97
- اشاره 99
- ب . تحریف لفظی 99
- 1. تحریف در قرائت 99
- اشاره 99
- یک موضوع مسلّم تاریخی 99
- عدم تواتر قرائات 100
- نمونه هایی از تحریف در قرائت 103
- 2. تحریف در حروف قرآن 104
- ثمره اختلاف در قرائت 104
- اشاره 104
- حروف قرآن و معانی بلند آن 104
- دو نمونه تحریف در حروف قرآن 105
- 3. تحریف در کلمات قرآن 107
- نمونه تحریف در کلمات قرآن 107
- اشاره 107
- اشاره 108
- 4. تحریف در آیات 108
- تحریف « بسم الله الرحمن الرحیم» 108
- اختلاف نظر در میان علمای اهل سنّت 109
- طایفه نخست 110
- موقعیت « بسم الله الرحمن الرحیم» 110
- نتیجه تحقیق در بسم الله الرحمن الرحیم 111
- 5. تحریف در سور قرآن 115
- 6. تحریف به زیاده 116
- 7. تحریف به نقیصه 117
- نمونه نسخ تلاوت در قرآن 118
- فساد قول به نسخ تلاوت 118
- اشاره 118
- 8. تحریف به نسخ تلاوت در قرآن 118
- حاصل کلام در اقسام تحریف 120
- فصل دوم 122
- اشاره 122
- اشاره 123
- 1. شیخ صدوق و نفی تحریف (متوفای 381 ه- .ق) 123
- بزرگان شیعه و نفی تحریف 123
- 2. شیخ مفید و نفی تحریف (متوفای 413 ه- .ق) 124
- تهمتی بزرگ به شیخ مفید 124
- اشاره 124
- تحریف نمودن کلام شیخ مفید 125
- کلام شیخ مفید در مقالات 125
- تحریف کلام شیخ مفید 126
- 3. سید مرتضی و نفی تحریف (متوفای 436 ه- . ق) 126
- 4. شیخ طوسی و نفی تحریف (متوفای 461ه- .ق) 128
- 5. علامه طبرسی و نفی تحریف ( متوفای 548 ه- . ق) 129
- 6. سید ابن طاووس و نفی تحریف (متوفای 664 ه- . ق) 130
- 7. علامه حلّی ونفی تحریف (متوفای726 ه- .ق) 130
- 9. ملا فتح الله کاشانی و نفی تحریف ( متوفای 988 ه- . ق) 131
- 8. محقق کرکی و نفی تحریف ( متوفای 940 ه- .ق ) 131
- اشاره 132
- اتهام تحریف به مقدس اردبیلی 132
- 10. مقدس اردبیلی و نفی تحریف ( متوفای 993 ه- .ق) 132
- دفع اتهام از مقدس اردبیلی 133
- 11. شیخ بهائی و نفی تحریف (متوفای 1030 ه- .ق ) 134
- اشاره 135
- 12. سید نورالله تستری و نفی تحریف (متوفای 1019- ه. ق) 135
- 13. ملامحسن فیض کاشانی و نفی تحریف( متوفای 1090ه- .ق) 135
- الفصل السابع، الکاشانی وتحریف القرآن: 137
- تهمتی آشکار به فیض کاشانی 137
- پاسخ از اتهامات ناروا به فیض 139
- 15. سید علی خان مدنی و نفی تحریف (متوفای 1120 ه- .ق) 140
- 14. شیخ حرعاملی ونفی تحریف (متوفای 1104 ه- .ق) 140
- 17. شیخ جعفرکاشف الغطا و نفی تحریف (متوفای 1228 ه- .ق) 141
- 16. صاحب مفتاح الکرامه و نفی تحریف (متوفای 1226 ه- .ق) 141
- 18. سید محمد طباطبائی و نفی تحریف(متوفای 1242ه- .ق) 143
- 19. آیت الله کوه کمری و نفی تحریف (متوفای 1299 ه- .ق) 144
- 20. محمد حسن آشتیانی و نفی تحریف ( متوفای 1319 ه- .ق) 144
- 22. علامه بلاغی و نفی تحریف ( متوفای 1352 ه- .ق) 145
- 21. محمد حسن مقامی و نفی تحریف ( متوفای 1351ه- .ق ) 145
- 23. محسن امین عاملی و نفی تحریف ( متوفای 1371 ه- .ق) 147
- 25. علامه امینی و نفی تحریف ( متوفای 1379 ه- .ق) 148
- 24. محمد حسین کاشف الغطا ونفی تحریف(متوفای 1373 ه- .ق) 148
- 26. آیت الله بروجردی و نفی تحریف ( متوفای 1380 ه- .ق) 149
- 27. سید شرف الدین عاملی ونفی تحریف (متوفای 1381 ه- .ق) 150
- 28. علامه طباطبائی و نفی تحریف (متوفای 1402ه- .ق) 151
- 29. امام خمینی و نفی تحریف (متوفای 1409 ه- .ق) 152
- 31. آیت الله گلپایگانی و نفی تحریف (متوفای 1414 ق) 155
- 30. آیت الله خوئی و نفی تحریف (متوفای 1413 ه- .ق) 155
- مرحله اول؛ ذکر سه روایت و مدلول هر یک ازآنها 156
- اشاره 156
- تهمتی بی اساس به کلینی 156
- مرحله دوم؛ ابواب طرح این احادیث 158
- اشاره 159
- مرحله سوم؛ شناخت مبنای کلینی درکافی 159
- نتیجه مبنای کلینی درکتاب کافی 160
- مرحله چهارم؛ کلینی و نفی تحریف از قرآن 161
- حاصل اقوال صاحب نظران در نفی تحریف 166
- اشاره 166
- ب. اعتبار یقین در مسائل اعتقادی 166
- الف. سقوط قرآن از حجیّت 166
- د. مخالفت با ضرورت دین و معجزه نبوت 167
- ج. محال عادی تحریف در قرآن 167
- ز. قرائت، تعلیم وحفظ قرآن 168
- ه. عرضه اختلاف اخبار بر قرآن 168
- و. متواتر بودن قرآن 168
- ت. استناد به آیات قرآن 169
- ی. اجماع مسلمانان 169
- ح. حدیث ثقلین 169
- ک. تأویل بردن اخبار تحریف 170
- م. نماز شیعه 170
- فصل سوم 171
- اشاره 171
- اشاره 172
- بزرگان اهل سنت و تنزیه شیعه 172
- 1. ابوالحسن اشعری و تنزیه شیعه (متوفای 330 ه- .ق) 172
- 2. زرقانی و تنزیه شیعه 172
- 3.دکتر عبدالصبور شاهین و تنزیه شیعه 173
- 4. رحمت الله هندی وتنزیه شیعه 173
- 5. سیوطی و تنزیه شیعه 174
- 6. دکتر درّاز و تنزیه شیعه 174
- 7. دکتر تیجانی و تنزیه شیعه 175
- 8. دکتر حنفی داود و تنزیه شیعه 176
- 9. استاد محمد مدنی و تنزیه شیعه 176
- تهمت به شیعه امامیه 177
- اشاره 177
- 10. زرکشی و تنزیه شیعه 177
- جواب ارزنده سید ابن طاووس 178
- 1. ابو علی جبائی و تهمت به شیعه 178
- اشاره 178
- اشاره 180
- جواب حلی و نقضی به ابن حزم 180
- 2. ابن حزم ظاهری و تهمت به شیعه (متوفای 456ه- .ق) 180
- پاسخ از این اتهام به شیعه 181
- 3. عبدالرحیم ابن الخیاط و تهمت به شیعه 181
- اشاره 181
- 4. قاضی عبدالجبار و تهمت به شیعه 182
- نقد و دفع این اتهام 182
- اشاره 182
- جواب از اتهام رافعی به شیعه 183
- اشاره 183
- 5. استاد رافعی و تهمت به شیعه 183
- اشاره 184
- 6. دبستان المذاهب و تهمت به شیعه 184
- موضع بزرگان شیعه در باب کتاب دبستان المذاهب 185
- بخش دوم: دیدگاه اهل سنت از شبهه تحریف 187
- اشاره 187
- اشاره 188
- فصل چهارم 188
- دیدگاه اهل سنت در باب تحریف قرآن 189
- طایفه اول و نامعلوم بودن رأیشان 190
- اهل سنّت و اخبار تحریف 190
- اشاره 190
- اهل سنت و رد اخبار تحریف 191
- اشاره 191
- طایفه دوم و رد و تاویل اخبار تحریف 191
- حاصل کلام در رد اخبار تحریف 196
- تاملّی در کلام فخر رازی 196
- اهل سنت و تأویل اخبار تحریف 197
- اشاره 200
- فصل پنجم 200
- اشاره 201
- «حشویه»اهل سنت چه کسانی هستند.؟ 201
- اشاره 201
- طایقه سوم اهل سنت و تحریف قرآن 201
- 1. ابن جزیّ کلبی و تحریف قرآن 202
- 2. الخطیب الشربینی و تحریف قرآن 203
- 5. ابوبکر انبازی و تحریف قرآن 204
- 4.سفیان ثوری وتحریف قرآن 204
- 3. عبدالوهاب شعرانی وتحریف قرآن 204
- 6. ابن الخطیب وتحریف قرآن 205
- 7. ابن حزم اندلسی و تحریف قرآن 209
- 9. وهب بن سفیان، ابن جریر طبری، طحاوی و تحریف قرآن 210
- 8. محیی الدین ابن عربی و تحریف قرآن 210
- اشاره 211
- نمونه هایی از تحریف حشویه اهل سنت 211
- 1. زیادی بودن سوره معوّدتین 212
- 2. کم نمودن دو سوره حفد و خلع از قرآن 212
- 3. نقصان از سوره احزاب 214
- 4. نقصان از سوره برائت 215
- 5. آیه رجم 217
- 7. آیه رغبت 219
- 6. آیه جهاد 219
- 8. آیه فراش 220
- 9 . دو آیه ای که بُز آن دو را خورد 221
- 10 . آیه محافظت بر صلوات ( نمازها) 222
- 11 . سوره ای به بلندی برائت و همانند مسبحات 223
- 12. آیه صلوات بر پیامبر صلی الله علیه و آله در مصحف عایشه 225
- 13. آیه بلاغ 226
- 15 . دو آیه که از مصحف ساقط شد 227
- 14 . تحریف قرآن با کشته شدن حاملان آن 227
- 16 . عدد حروف قرآن کریم به شمارش عمر 229
- 17. آیه ان الله اصطفی من آل محمد صلی الله علیه و آله 230
- 18. آیه ولایت پیامبر صلی الله علیه و آله 231
- 19. آیه کفی الله المومنین القتال 232
- 20. آیه حمیت 233
- خلاصه پاسخ های نگارنده به روایات 235
- بخش سوم: اخبار جمع آوری قرآن 239
- اشاره 239
- اشاره 240
- فصل ششم 240
- اشاره 241
- الف. اهتمام و عدم سهل انگاری پیامبر صلی الله علیه و آله 241
- جمع آوری قرآن زمان پیامبر صلی الله علیه و آله و عدم تحریف 241
- ب : علی بن ابیطالب علیه السلام و جمع آوری قرآن 242
- ج. صحابه و گردآوری قرآن زمان پیامبر صلی الله علیه و آله 244
- د. اقوال علما و گردآوری قرآن زمان پیامبر صلی الله علیه و آله 245
- ابوبکر و عمر و عدم تحریف قرآن 248
- خلفا وعدم تحریف قرآن 248
- اشاره 248
- اشاره 249
- 1. شواهد تاریخی 249
- مقصود از جمع آوری ابوبکر 249
- اخرج ابن ابی داود 249
- اشاره 251
- الف. تحریف سهوی و قهری 251
- 2. برهان عقلی 251
- ب. تحریف عمدی در آیات غیر سیاسی 252
- ج. تحریف عمدی در آیات سیاسی 254
- 3. برهان نقلی (حدیث ثقلین) 255
- اشاره 256
- عثمان و عدم تحریف قرآن 256
- الف. اعتراض اصحاب 256
- ب، نداشتن انگیزه برای تحریف 257
- ج. خلافت عثمان و عدم تحریف آیات سیاسی 257
- د. سکوت علی علیه السلام ، دلیل بر عدم تحریف قرآن از سوی عثمان 258
- ه. قاتلان عثمان و عدم تحریف قرآن از سوی او 258
- و. توحید مصاحف و عدم تحریف قرآن از سوی 259
- دوران بنی امیه و عدم تحریف قرآن 260
- اشاره 260
- حاصل کلام 260
- وجوه نقد پندار تحریف از سوی حجّاج 261
- حاصل کلام درفصل ششم 263
- اشاره 265
- فصل هفتم 265
- اشاره 266
- ادلّه نفی تحریف از قرآن 266
- الف. استحاله نقض غرض 268
- دلیل نخست؛ دلائل عقلی 268
- ب. قبح عقاب بلا بیان 269
- ج. ملازمه اعجاز با عدم تحریف 271
- اشاره 273
- دلیل دوم؛ آیات قرآنی 273
- الف . آیات تحدِی 274
- ب. آیه عزّت 277
- اشاره 279
- نفی باطل و اعجاز اخبار غیبی قرآن 282
- سخن زمخشری در ذیل آیه شریفه 283
- رمز نفوذ ناپذیری قرآن 284
- اشاره 285
- معنای باطل نزد قائلان به تحریف 286
- ج. آیه حفظ 286
- د. آیه رصد (نگهبانان) الهی 302
- ه. آیات صفات قرآن 304
- و.آیات هدایت 305
- اشاره 306
- دلیل سوم؛ سنت (احادیث پیامبر واهل بیت علیهم السلام ) 306
- الف. نهج البلاغه و نفی تحریف 307
- ب. حدیث متواتر ثقلین 309
- ج. حدیث متواترغدیر 313
- د. احادیث متواتر عرض برکتاب 314
- ز. اخبار فضائل و خواص سوره ها 318
- ه. احادیث ثواب قرائت سوره درنماز وغیرآن 319
- و. اخبار استعاذه به قرآن درفتنه ها 320
- ز. روایات قرائت سوره کامل در نماز 321
- ح. احادیث تاکید کننده قرآن موجود به قرآن منزل 322
- ط. احادیث تمسک امامان: به قرآن 324
- اشاره 327
- دلیل چهارم؛ اجماع عالمان هر زمان 327
- نکاتی پیرامون اجماع 328
- حاصل کلام 329
- اشاره 330
- فصل هشتم 330
- اشاره 331
- اشاره 331
- 1. تحریف تورات و انجیل و تحریف قرآن 331
- دلیل روائی 331
- دلیل قرآنی 331
- ادله طرفدران تحریف قرآن 331
- جواب وردّ استدلال 332
- تقریب استدلال 332
- دو مؤید برای وجه ششم 335
- حاصل کلام 336
- 2. جمع آوری قرآن وتحریف آن 337
- توقف تقریب استدلال برتمامیت دومقدمه 337
- اشاره 337
- جواب ونقد از شبهه دوم 339
- نقد روایات جمع آوری قرآن 348
- اشاره 352
- نمونه هایی از روایات تدوین در عهدنبی صلی الله علیه و آله 353
- حاصل بحث تعارض اخبار تدوین 355
- اشاره 356
- ج. تعبیر به کتاب در قرآن 357
- ب. معنای تحدی قرآن 357
- الف. تعبیر به سوره در قرآن 357
- اشاره 358
- د. تعبیر به کتاب در حدیث ثقلین 358
- الف. فصاحت و بلاغت قرآن 360
- ب. اهتمام رسول خدا صلی الله علیه و آله به حفظ و تلاوت قرآن 360
- ج. پاداش حفظ و قرائت قرآن 361
- نظریه تحقیق در اخبار جمع آوری 365
- تقریب و توضیح استدلال 367
- 3. قرآن علی علیه السلام و شبهه تحریف 367
- اشاره 367
- دلیل این استدلال 368
- نقد و جواب شبههسوم 369
- نظریه تحقیق در مورد قرآن علی علیه السلام 373
- حاصل نقد و جواب 376
- 4. روایات تحریف و شبهه تحریف 376
- اشاره 376
- اشاره 377
- نقد و مناقشه روایات تحریف 377
- تقریب استدلال 377
- مناقشه طایفه اول 379
- حاصل کلام 380
- اشاره 381
- مناقشه طایفه دوم 381
- حل معارضه صحیحه با اخبار تحریف 383
- حاصل کلام 384
- اشاره 385
- مناقشه طایفه سوم 385
- حاصل کلام 386
- اشاره 387
- مناقشه طایفه چهارم. 387
- حاصل کلام 388
- اشاره 388
- مناقشه طایفه پنجم 389
- خلاصه تحقیق در روایات تحریف 390
- 5. عدم ارتباط بعض آیات برخی دیگر 392
- اشاره 392
- تقریب استدلال 393
- نمونه ای از عدم ارتباط اجزای آیه 393
- نقد و جواب از شبهه پنجم 394
- حاصل کلام در نقد شبهه پنجم 398
- 1. اعتراف محدث نوری به اشتباه خویش 400
- «فصل الخطاب»، دستاویز قائلان به تحریف 400
- اشاره 400
- خاتمه 400
- 2. منابع غیر معتبر نوری 401
- اشاره 401
- ب. کتاب «استغاثه» علی ابن احمد کوفی 402
- الف. کتاب «القرائات » احمدبن سیاری 402
- ج. تفسیر ابوالجارود 403
- د. کتاب «احتجاج» طبرسی 403
- ه. کتاب «انوار نعمانیه» 405
- اشاره 405
- فرازهایی از کتاب انوار النعمانیه 406
- اشاره 408
- 3. روایات مورد استناد نوری 408
- الف. حمل بر تفسیر ، تاویل و شأن نزول 409
- ب. حمل بر تحریف معنوی 409
- ج. مغایرت مصحف علی علیه السلام در نظم و ترتیب 410
از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل نموده اند که هر آن چه در امتهای گذشته به وقوع پیوسته است، در این امت نیز دقیقاً مو به مو واقع خواهد گردید.(1)
2. عن ابی سعید الحذری انّ رسول الله صلی الله علیه و آله قال: لتنبعّن سنن من کان قبلکم شبراً بشبر و ذراعاً بذراع حتی لو دخلوا حجر ضبّ لتّبعتموهم ، قلنا یا رسول الله صلی الله علیه و آله الیهود و النصاری قال فمن!
از ابو سعید خدری روایت شده که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: هر آینه شما پیروی می کنید از روش و سنت های گذشتگان مو به مو، وجب به وجب، حتی اگر آنها داخل سوراخ سوسماری هم شده باشند، باز شما از آنها تبعیت خواهید کرد. ابوسعید گفت یا رسول الله یعنی از روش یهود و نصارا تقلید و پیروی می کنیم. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند پس از روش کی!(2)
تقریب استدلال
مفاد این دو حدیث و آیه شریفه آن است که هر اتفاقی برای امت های گذشته رخ داده، برای امت اسلامی مثل آن حوادث رخ خواهد داد. از طرفی هم مسلم و یقینی است که یکی از رخدادها برای قوم بنی اسرائیل و ملل گذشته تحریف تورات و انجیل و کتب آسمانی آنها بوده است، بنابراین عین همین رویداد و حادثه برای امت اسلامی هم پیش آمده و در نتیجه قرآن کتاب خدا دچار تحریف گردیده است.
جواب وردّ استدلال
اولاً، استدلال به آیه قرآن برای اثبات تحریف ناتمام است؛ چون افزون بر این که استفاده از آیه در جهت تحریف قرآن خود نوعی تفسیر برای قرآن است، با مبنا و مسلک مستدل و قائل به تحریف مطابقت ندارد، به جهت آن که وقتی تحریف نزد قائل ثابت شد، دیگر قرآن از حیزّ انتفاع و استدلال به آیات آن برای اثبات تحریف خارج می گردد و به اصطلاح علمی این دلیل مصادره به مطلوب می شود.
1- مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 28، ص 4، کنزالعمال ، ج 6 ، ص40 .
2- بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، ج 3 ، ص74 ، و بحارالانوار، ج 28 ، ص8 .