مصونیت قرآن از تحریف نزد شیعه و اهل سنت صفحه 352

2. اخبار جمع آوری وعدم تواتر اجمالی

ایراد دیگر روایات تدوین، این است که ممکن است کسی ادعا کند روایات جمع آوری قرآن با این که متکثر و زیادند، اگرچه به خاطر وجود مناقضات و معانداتی که در بینشان بود متصف به وصف تواتر لفظی نیستند، لیکن متصف به وصف تواتر معنوی (یعنی اتفاق برعدم تحقق جمع آوری قرآن درعهد نبی گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و وقوع این کار بعد پیامبر صلی الله علیه و آله اجمالاً) هستند، اگرچه کیفیت جمع آوری، خصوصیات، متصدی و زمان جمع آوری آن معلوم نیست، و چنان چه درتحقق تواتر معنوی هم مناقشه شود، حداقل متصف به تواتر اجمالی که مرجعش علم اجمالی به مطابقت یکی از آنها با واقع ونفس الامر است، می باشند. وهمین مقدار یعنی تواتر اجمالی به عدم تحقق جمع درعهد پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله برای اثبات مدعای قائلان به تحریف؛ یعنی وقوع تحریف درقرآن کفایت می کند.

ما در مقام دفع این ادعای احتمالی می گوییم: اتصاف به تواتر اجمالی همان گونه که به آن اعتراف شد فرع تحقق علم اجمالی به مطابقت یکی ازآنها با واقع، یا به صدور آن از امام معصوم علیهم السلام است. وبدون تحقق این علم اجمالی اصلاً مجالی برای این اتصاف وجود ندارد.

و ما به جهت عدم ثبوت علم و یقین وجدانی نسبت به صدور این روایات از امام معصوم علیهم السلام و نیز مطابقت آنها با واقع، تحقیق علم اجمالی را در این روایات منع می کنیم؛ زیرا نه هیچ یک از این رایات معصوم علیهم السلام صادر شده و نه مطابق با واقع می باشند. پس نتیجه می گیریم که دعوای تواتر ولو اجمالاً درمورد روایات جمع آوری قرآن بعدازعهد رسول خدا صلی الله علیه و آله ازمطالبی است که هیچ منصفی آن را ادعا نمیکند.

3. تعارض روایات تدوین با اخبار دیگر

اشاره

سومین مناقشه و ایرادی که بر اخبار تدوین قرآن بعد از عهد رسول خدا صلی الله علیه و آله وارد است، آن است که این روایات با طایفه ای از روایات کثیر دیگری که دلالت بر جمع آوری و کتابت قرآن در دوران نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله متعارض و متعاندند، و این تعارض و تعاند موجب سقوط دو طایف از اخبار جمع آوری قرآن، از اعتبار و حجیّت می گردد. و در نتیجه تمسک به اخبار تدوین بعد از رسول خدا صلی الله علیه و آله توسط قائلان به تحریف، هیچ گونه دلیلیت و صلاحیت برای استدلال را نداشته، فاقد هرگونه اعتبار و استناد خواهد بود.