مصونیت قرآن از تحریف نزد شیعه و اهل سنت صفحه 355

آنها را پهلوی هم و بدون این که «بسم الله» در میانشان فاصله باشد، نوشتم و در کنار سوره های بزرگ قرار دادم.(1)

حاصل بحث تعارض اخبار تدوین

ظاهر این اخبار وارده آن است که کار جمع آوری و تدوین قرآن در عهد شخص رسول خدا صلی الله علیه و آله از همان اولین روزهای نزول قرآن، به امر و نظارت خود پیامبر صلی الله علیه و آله محقق شده، و این امرخطیر و سرنوشت ساز نتیجه ای که از این اخبار، و آن طایفه از روایات که می گفت قرآن بعد از رسول خدا صلی الله علیه و آله جمع آوری شده، می توان گرفت، عبارت است از این که:

اولاً، همان گونه که بیان نمودیم روایات تدوین قرآن بعد از رسول خدا صلی الله علیه و آله ، از نظر ثبوتی مبتلا به محذورات و مناقشاتی؛ مانند تناقض ، تضاد و ارسال می باشند، در صورتی که اخباری که می گوید قرآن در عهد پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله تألیف و تنظیم شده این مشکلات و جهات ضعف را ندارند. پس اصلاً خودبخود نوبت به مرحله تعارض و تساقط نمی رسد، چون تعارض همیشه بین دو حجت بوده، و فرع بر حجیت و تمامیت دو حدیث یا دو طایفه از روایات است، اما هیچ وقت بین حجت و لاحجت تعارض محقق نمی گردد . پس اخباری که می گوید قرآن در دوران پیامبر صلی الله علیه و آله جمع آوری شده می شوند حجت و مقدم بر دیگر اخباری که لاحجت و فاقد اعتباراند.

ثانیاً، به فرض این که بپذیریم روایات جمع آوری قرآن در عهد رسول خدا صلی الله علیه و آله هم مبتلا به محذور ارسال و دلالی باشند؛ مثل روایاتی که منسوب به امام معصوم نیستند و مانند روایت «قتاده» که برخلاف روایات دیگر جمع آورندگان قرآن را منحصر به چهارنفر می کرد، لیکن باز هم جواب می دهیم که در این فرض نیز نوبت به تعارض نمی رسد؛ چون در مورد اخبار تدوین قرآن در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله می توانیم ادعای تواتر معنوی و یا دست کم ادعای تواتر اجمالی، به تحقق علم اجمالی در مطابقت آنها با واقع و یا به صدور آنها از معصوم علیهم السلام داشته باشیم، اما در مورد اخبار جمع آوری قرآن بعد از رسول خدا صلی الله علیه و آله به هیچ وجه نمی توان ادعای تواتر اجمالی نمود.