مصونیت قرآن از تحریف نزد شیعه و اهل سنت صفحه 365

نظریه تحقیق در اخبار جمع آوری

اشاره

از تفاصیل مطالبی که تاکنون در باب روایات تدوین بیان شد، چند مطلب روشن می گردد:

1. بطلان این روایات و عدم امکان اخذ به مضمون آنها؛ زیرا همه آنها خبر آحاد بودند که نه باعث قطع و یقین و نه موجب برای عمل می شدند.

پس چاره و تردیدی نیست جز ملتزم شدن به این که بگوئیم: جمع و تألیف قرآن، تمیز سوره ها و آیات از بعض دیگر و تبیین این که فلان آیه جزو فلان سوره است، تعیین موقعیت آیات از حیث شماره گذاری و نظم و ترتیب خاص آیات قرآن و اموری از این دست، در عهد نبی گرامی اسلام صلی الله علیه و آله به دستور و نظارت آن حضرت انجام گرفته است.

نهایت امر آن است که بگوییم قرآن مکتوب در عصر رسالت با این نظم و ترتیب خاص کنونی نبوده، از جهت اشیایی که آیات برآن نوشته شده بود؛ مثلاً کاغذ، پارچه و پوستها متمایز بوده است.

2. مطلبی که قابل انکار نیست، ارتباط کار ابوبکر و عثمان در جمع آوری قرآن می باشد، اما ارتباط کار ابوبکر این است که وی آن متفرقات را که از جمیع جهات مرتب، مبیّن و نیز خالی از هرگونه ابهام و اجمال بوده است، دستور داد تا جمع آوری گردد و یک جا نوشته شود، چنان که «حارث محاسبی» به این مطلب تصریح دارد و می گوید: کار ابوبکر درست مثل این است که فرض کنیم قرآن روی برگه هایی نوشته شده بود، و در خانه پیامبر صلی الله علیه و آله متفرق بوده ، و کسی اینها را گردآوری نموده با نخی آنها را به هم متصل کرده باشد تا از بین نرود.(1)

اما ارتباط کار عثمان هم این بود که بعد از تحقق اختلاف قرائت در میان مسلمانان از جهت اختلاف قبائل، مکان ها و اختلاف در لحن و تعبیر آیات قرآن، مسلمانان را بر قرائت واحدی جمع کرد و دستور داد همه مصحف ها به جز یک مصحف با قرائت منتخب را بسوزانند.