- مقدمه 1
- چکیده مطالب 4
- پیشینه بحث 7
- ویژگی های پژوهش حاضر 10
- طهارت روحی رمز سنخیت با قرآن 14
- فراگیری قانون سنخیت در تکوین و تشریع 14
- ویِژگی های قرآن کریم 22
- اشاره 22
- نور بودن قرآن 23
- اقوم بودن هدایت مطلق قرآن 26
- اشاره 26
- الف . عقل و عاطفه انسان متعلَّق هدایت قرآن 28
- ب . مفهوم هدایت در قرآن 30
- ج . هدایت یافتگی یا عدم هدایت اهل تقوا؟ 31
- اقوم بودن هدایت قرآن 33
- جهانی بودن زبان قرآن 35
- قرآن؛ کلام و تکلم الهی 38
- قرآن کل و کل قرآن 39
- تحدی نمودن قرآن 41
- اشاره 41
- آفرین گفتن خدا بر نزول قرآن 44
- برهان عقلی تحدی 44
- اشاره 47
- جایگاه سوره حمد 47
- قرآن عظیم و سوره حمد 47
- نامها و القاب سوره حمد 48
- سبعاً من المثانی 49
- اختصاص حمد به خداوند سبحان 50
- وجه نامگذاری سوره حمد 50
- شناخت حمد الهی رمز تعالی انسان 52
- احسن الحدیث بودن قرآن 54
- مهیمن بودن قرآن 57
- ام الکتاب بودن قرآن 60
- تبیین معارف قرآنی به تناسب ظرفیت افراد 64
- قول فصل بودن قرآن 65
- تازگی و جاودانگی 68
- بخش اول: مفهوم تحریف در لغت، اصطلاح، قرآن و اقسام آن 72
- اشاره 72
- فصل اول 73
- اشاره 73
- اشاره 74
- 1. مفهوم لغوی «تحریف» 74
- استشهادات بر معنای لغوی تحریف 75
- 2. مفهوم اصطلاحی تحریف 77
- مفهوم تحریف در قرآن 77
- اشاره 81
- اقسام تحریف 81
- اشاره 82
- الف. تحریف معنوی 82
- اِخبار علی علیه السلام از وقوع تحریف معنوی 84
- اشاره 86
- پنج نمونه از تحریف معنوی آیات قرآن 86
- شأن نزول آیه 86
- تقریب استدلال 87
- اشاره 88
- اشکالات نگارنده بر فخر رازی 89
- تقریب استدلال 89
- اشاره 91
- تقریب استدلال 91
- اشاره 94
- شان نزول آیه 94
- تقریب استدلال 95
- اشاره 96
- تقریب استدلال 96
- پاسخ به یک ایراد 97
- اشاره 99
- اشاره 99
- ب . تحریف لفظی 99
- یک موضوع مسلّم تاریخی 99
- 1. تحریف در قرائت 99
- عدم تواتر قرائات 100
- نمونه هایی از تحریف در قرائت 103
- اشاره 104
- 2. تحریف در حروف قرآن 104
- ثمره اختلاف در قرائت 104
- حروف قرآن و معانی بلند آن 104
- دو نمونه تحریف در حروف قرآن 105
- 3. تحریف در کلمات قرآن 107
- نمونه تحریف در کلمات قرآن 107
- اشاره 107
- اشاره 108
- 4. تحریف در آیات 108
- تحریف « بسم الله الرحمن الرحیم» 108
- اختلاف نظر در میان علمای اهل سنّت 109
- موقعیت « بسم الله الرحمن الرحیم» 110
- طایفه نخست 110
- نتیجه تحقیق در بسم الله الرحمن الرحیم 111
- 5. تحریف در سور قرآن 115
- 6. تحریف به زیاده 116
- 7. تحریف به نقیصه 117
- فساد قول به نسخ تلاوت 118
- نمونه نسخ تلاوت در قرآن 118
- اشاره 118
- 8. تحریف به نسخ تلاوت در قرآن 118
- حاصل کلام در اقسام تحریف 120
- فصل دوم 122
- اشاره 122
- اشاره 123
- 1. شیخ صدوق و نفی تحریف (متوفای 381 ه- .ق) 123
- بزرگان شیعه و نفی تحریف 123
- اشاره 124
- 2. شیخ مفید و نفی تحریف (متوفای 413 ه- .ق) 124
- تهمتی بزرگ به شیخ مفید 124
- تحریف نمودن کلام شیخ مفید 125
- کلام شیخ مفید در مقالات 125
- 3. سید مرتضی و نفی تحریف (متوفای 436 ه- . ق) 126
- تحریف کلام شیخ مفید 126
- 4. شیخ طوسی و نفی تحریف (متوفای 461ه- .ق) 128
- 5. علامه طبرسی و نفی تحریف ( متوفای 548 ه- . ق) 129
- 6. سید ابن طاووس و نفی تحریف (متوفای 664 ه- . ق) 130
- 7. علامه حلّی ونفی تحریف (متوفای726 ه- .ق) 130
- 8. محقق کرکی و نفی تحریف ( متوفای 940 ه- .ق ) 131
- 9. ملا فتح الله کاشانی و نفی تحریف ( متوفای 988 ه- . ق) 131
- اشاره 132
- اتهام تحریف به مقدس اردبیلی 132
- 10. مقدس اردبیلی و نفی تحریف ( متوفای 993 ه- .ق) 132
- دفع اتهام از مقدس اردبیلی 133
- 11. شیخ بهائی و نفی تحریف (متوفای 1030 ه- .ق ) 134
- 13. ملامحسن فیض کاشانی و نفی تحریف( متوفای 1090ه- .ق) 135
- اشاره 135
- 12. سید نورالله تستری و نفی تحریف (متوفای 1019- ه. ق) 135
- تهمتی آشکار به فیض کاشانی 137
- الفصل السابع، الکاشانی وتحریف القرآن: 137
- پاسخ از اتهامات ناروا به فیض 139
- 15. سید علی خان مدنی و نفی تحریف (متوفای 1120 ه- .ق) 140
- 14. شیخ حرعاملی ونفی تحریف (متوفای 1104 ه- .ق) 140
- 16. صاحب مفتاح الکرامه و نفی تحریف (متوفای 1226 ه- .ق) 141
- 17. شیخ جعفرکاشف الغطا و نفی تحریف (متوفای 1228 ه- .ق) 141
- 18. سید محمد طباطبائی و نفی تحریف(متوفای 1242ه- .ق) 143
- 20. محمد حسن آشتیانی و نفی تحریف ( متوفای 1319 ه- .ق) 144
- 19. آیت الله کوه کمری و نفی تحریف (متوفای 1299 ه- .ق) 144
- 22. علامه بلاغی و نفی تحریف ( متوفای 1352 ه- .ق) 145
- 21. محمد حسن مقامی و نفی تحریف ( متوفای 1351ه- .ق ) 145
- 23. محسن امین عاملی و نفی تحریف ( متوفای 1371 ه- .ق) 147
- 25. علامه امینی و نفی تحریف ( متوفای 1379 ه- .ق) 148
- 24. محمد حسین کاشف الغطا ونفی تحریف(متوفای 1373 ه- .ق) 148
- 26. آیت الله بروجردی و نفی تحریف ( متوفای 1380 ه- .ق) 149
- 27. سید شرف الدین عاملی ونفی تحریف (متوفای 1381 ه- .ق) 150
- 28. علامه طباطبائی و نفی تحریف (متوفای 1402ه- .ق) 151
- 29. امام خمینی و نفی تحریف (متوفای 1409 ه- .ق) 152
- 30. آیت الله خوئی و نفی تحریف (متوفای 1413 ه- .ق) 155
- 31. آیت الله گلپایگانی و نفی تحریف (متوفای 1414 ق) 155
- مرحله اول؛ ذکر سه روایت و مدلول هر یک ازآنها 156
- تهمتی بی اساس به کلینی 156
- اشاره 156
- مرحله دوم؛ ابواب طرح این احادیث 158
- مرحله سوم؛ شناخت مبنای کلینی درکافی 159
- اشاره 159
- نتیجه مبنای کلینی درکتاب کافی 160
- مرحله چهارم؛ کلینی و نفی تحریف از قرآن 161
- ب. اعتبار یقین در مسائل اعتقادی 166
- اشاره 166
- حاصل اقوال صاحب نظران در نفی تحریف 166
- الف. سقوط قرآن از حجیّت 166
- د. مخالفت با ضرورت دین و معجزه نبوت 167
- ج. محال عادی تحریف در قرآن 167
- ز. قرائت، تعلیم وحفظ قرآن 168
- ه. عرضه اختلاف اخبار بر قرآن 168
- و. متواتر بودن قرآن 168
- ح. حدیث ثقلین 169
- ت. استناد به آیات قرآن 169
- ی. اجماع مسلمانان 169
- ک. تأویل بردن اخبار تحریف 170
- م. نماز شیعه 170
- اشاره 171
- فصل سوم 171
- بزرگان اهل سنت و تنزیه شیعه 172
- اشاره 172
- 1. ابوالحسن اشعری و تنزیه شیعه (متوفای 330 ه- .ق) 172
- 2. زرقانی و تنزیه شیعه 172
- 4. رحمت الله هندی وتنزیه شیعه 173
- 3.دکتر عبدالصبور شاهین و تنزیه شیعه 173
- 6. دکتر درّاز و تنزیه شیعه 174
- 5. سیوطی و تنزیه شیعه 174
- 7. دکتر تیجانی و تنزیه شیعه 175
- 8. دکتر حنفی داود و تنزیه شیعه 176
- 9. استاد محمد مدنی و تنزیه شیعه 176
- تهمت به شیعه امامیه 177
- 10. زرکشی و تنزیه شیعه 177
- اشاره 177
- جواب ارزنده سید ابن طاووس 178
- 1. ابو علی جبائی و تهمت به شیعه 178
- اشاره 178
- 2. ابن حزم ظاهری و تهمت به شیعه (متوفای 456ه- .ق) 180
- اشاره 180
- جواب حلی و نقضی به ابن حزم 180
- اشاره 181
- 3. عبدالرحیم ابن الخیاط و تهمت به شیعه 181
- پاسخ از این اتهام به شیعه 181
- نقد و دفع این اتهام 182
- اشاره 182
- 4. قاضی عبدالجبار و تهمت به شیعه 182
- جواب از اتهام رافعی به شیعه 183
- اشاره 183
- 5. استاد رافعی و تهمت به شیعه 183
- 6. دبستان المذاهب و تهمت به شیعه 184
- اشاره 184
- موضع بزرگان شیعه در باب کتاب دبستان المذاهب 185
- اشاره 187
- بخش دوم: دیدگاه اهل سنت از شبهه تحریف 187
- اشاره 188
- فصل چهارم 188
- دیدگاه اهل سنت در باب تحریف قرآن 189
- طایفه اول و نامعلوم بودن رأیشان 190
- اهل سنّت و اخبار تحریف 190
- اشاره 190
- اهل سنت و رد اخبار تحریف 191
- طایفه دوم و رد و تاویل اخبار تحریف 191
- اشاره 191
- حاصل کلام در رد اخبار تحریف 196
- تاملّی در کلام فخر رازی 196
- اهل سنت و تأویل اخبار تحریف 197
- اشاره 200
- فصل پنجم 200
- «حشویه»اهل سنت چه کسانی هستند.؟ 201
- اشاره 201
- طایقه سوم اهل سنت و تحریف قرآن 201
- اشاره 201
- 1. ابن جزیّ کلبی و تحریف قرآن 202
- 2. الخطیب الشربینی و تحریف قرآن 203
- 5. ابوبکر انبازی و تحریف قرآن 204
- 4.سفیان ثوری وتحریف قرآن 204
- 3. عبدالوهاب شعرانی وتحریف قرآن 204
- 6. ابن الخطیب وتحریف قرآن 205
- 7. ابن حزم اندلسی و تحریف قرآن 209
- 9. وهب بن سفیان، ابن جریر طبری، طحاوی و تحریف قرآن 210
- 8. محیی الدین ابن عربی و تحریف قرآن 210
- اشاره 211
- نمونه هایی از تحریف حشویه اهل سنت 211
- 2. کم نمودن دو سوره حفد و خلع از قرآن 212
- 1. زیادی بودن سوره معوّدتین 212
- 3. نقصان از سوره احزاب 214
- 4. نقصان از سوره برائت 215
- 5. آیه رجم 217
- 7. آیه رغبت 219
- 6. آیه جهاد 219
- 8. آیه فراش 220
- 9 . دو آیه ای که بُز آن دو را خورد 221
- 10 . آیه محافظت بر صلوات ( نمازها) 222
- 11 . سوره ای به بلندی برائت و همانند مسبحات 223
- 12. آیه صلوات بر پیامبر صلی الله علیه و آله در مصحف عایشه 225
- 13. آیه بلاغ 226
- 15 . دو آیه که از مصحف ساقط شد 227
- 14 . تحریف قرآن با کشته شدن حاملان آن 227
- 16 . عدد حروف قرآن کریم به شمارش عمر 229
- 17. آیه ان الله اصطفی من آل محمد صلی الله علیه و آله 230
- 18. آیه ولایت پیامبر صلی الله علیه و آله 231
- 19. آیه کفی الله المومنین القتال 232
- 20. آیه حمیت 233
- خلاصه پاسخ های نگارنده به روایات 235
- اشاره 239
- بخش سوم: اخبار جمع آوری قرآن 239
- فصل ششم 240
- اشاره 240
- جمع آوری قرآن زمان پیامبر صلی الله علیه و آله و عدم تحریف 241
- الف. اهتمام و عدم سهل انگاری پیامبر صلی الله علیه و آله 241
- اشاره 241
- ب : علی بن ابیطالب علیه السلام و جمع آوری قرآن 242
- ج. صحابه و گردآوری قرآن زمان پیامبر صلی الله علیه و آله 244
- د. اقوال علما و گردآوری قرآن زمان پیامبر صلی الله علیه و آله 245
- اشاره 248
- ابوبکر و عمر و عدم تحریف قرآن 248
- خلفا وعدم تحریف قرآن 248
- مقصود از جمع آوری ابوبکر 249
- اشاره 249
- 1. شواهد تاریخی 249
- اخرج ابن ابی داود 249
- 2. برهان عقلی 251
- اشاره 251
- الف. تحریف سهوی و قهری 251
- ب. تحریف عمدی در آیات غیر سیاسی 252
- ج. تحریف عمدی در آیات سیاسی 254
- 3. برهان نقلی (حدیث ثقلین) 255
- عثمان و عدم تحریف قرآن 256
- اشاره 256
- الف. اعتراض اصحاب 256
- ب، نداشتن انگیزه برای تحریف 257
- ج. خلافت عثمان و عدم تحریف آیات سیاسی 257
- د. سکوت علی علیه السلام ، دلیل بر عدم تحریف قرآن از سوی عثمان 258
- ه. قاتلان عثمان و عدم تحریف قرآن از سوی او 258
- و. توحید مصاحف و عدم تحریف قرآن از سوی 259
- دوران بنی امیه و عدم تحریف قرآن 260
- اشاره 260
- حاصل کلام 260
- وجوه نقد پندار تحریف از سوی حجّاج 261
- حاصل کلام درفصل ششم 263
- فصل هفتم 265
- اشاره 265
- اشاره 266
- ادلّه نفی تحریف از قرآن 266
- الف. استحاله نقض غرض 268
- دلیل نخست؛ دلائل عقلی 268
- ب. قبح عقاب بلا بیان 269
- ج. ملازمه اعجاز با عدم تحریف 271
- اشاره 273
- دلیل دوم؛ آیات قرآنی 273
- الف . آیات تحدِی 274
- ب. آیه عزّت 277
- اشاره 279
- نفی باطل و اعجاز اخبار غیبی قرآن 282
- سخن زمخشری در ذیل آیه شریفه 283
- رمز نفوذ ناپذیری قرآن 284
- اشاره 285
- معنای باطل نزد قائلان به تحریف 286
- ج. آیه حفظ 286
- د. آیه رصد (نگهبانان) الهی 302
- ه. آیات صفات قرآن 304
- و.آیات هدایت 305
- اشاره 306
- دلیل سوم؛ سنت (احادیث پیامبر واهل بیت علیهم السلام ) 306
- الف. نهج البلاغه و نفی تحریف 307
- ب. حدیث متواتر ثقلین 309
- ج. حدیث متواترغدیر 313
- د. احادیث متواتر عرض برکتاب 314
- ز. اخبار فضائل و خواص سوره ها 318
- ه. احادیث ثواب قرائت سوره درنماز وغیرآن 319
- و. اخبار استعاذه به قرآن درفتنه ها 320
- ز. روایات قرائت سوره کامل در نماز 321
- ح. احادیث تاکید کننده قرآن موجود به قرآن منزل 322
- ط. احادیث تمسک امامان: به قرآن 324
- دلیل چهارم؛ اجماع عالمان هر زمان 327
- اشاره 327
- نکاتی پیرامون اجماع 328
- حاصل کلام 329
- فصل هشتم 330
- اشاره 330
- 1. تحریف تورات و انجیل و تحریف قرآن 331
- اشاره 331
- دلیل روائی 331
- ادله طرفدران تحریف قرآن 331
- دلیل قرآنی 331
- اشاره 331
- جواب وردّ استدلال 332
- تقریب استدلال 332
- دو مؤید برای وجه ششم 335
- حاصل کلام 336
- 2. جمع آوری قرآن وتحریف آن 337
- توقف تقریب استدلال برتمامیت دومقدمه 337
- اشاره 337
- جواب ونقد از شبهه دوم 339
- نقد روایات جمع آوری قرآن 348
- اشاره 352
- نمونه هایی از روایات تدوین در عهدنبی صلی الله علیه و آله 353
- حاصل بحث تعارض اخبار تدوین 355
- اشاره 356
- ج. تعبیر به کتاب در قرآن 357
- الف. تعبیر به سوره در قرآن 357
- ب. معنای تحدی قرآن 357
- اشاره 358
- د. تعبیر به کتاب در حدیث ثقلین 358
- ب. اهتمام رسول خدا صلی الله علیه و آله به حفظ و تلاوت قرآن 360
- الف. فصاحت و بلاغت قرآن 360
- ج. پاداش حفظ و قرائت قرآن 361
- نظریه تحقیق در اخبار جمع آوری 365
- 3. قرآن علی علیه السلام و شبهه تحریف 367
- تقریب و توضیح استدلال 367
- اشاره 367
- دلیل این استدلال 368
- نقد و جواب شبههسوم 369
- نظریه تحقیق در مورد قرآن علی علیه السلام 373
- اشاره 376
- 4. روایات تحریف و شبهه تحریف 376
- حاصل نقد و جواب 376
- نقد و مناقشه روایات تحریف 377
- اشاره 377
- تقریب استدلال 377
- مناقشه طایفه اول 379
- حاصل کلام 380
- اشاره 381
- مناقشه طایفه دوم 381
- حل معارضه صحیحه با اخبار تحریف 383
- حاصل کلام 384
- اشاره 385
- مناقشه طایفه سوم 385
- حاصل کلام 386
- اشاره 387
- مناقشه طایفه چهارم. 387
- اشاره 388
- حاصل کلام 388
- مناقشه طایفه پنجم 389
- خلاصه تحقیق در روایات تحریف 390
- 5. عدم ارتباط بعض آیات برخی دیگر 392
- اشاره 392
- تقریب استدلال 393
- نمونه ای از عدم ارتباط اجزای آیه 393
- نقد و جواب از شبهه پنجم 394
- حاصل کلام در نقد شبهه پنجم 398
- خاتمه 400
- اشاره 400
- «فصل الخطاب»، دستاویز قائلان به تحریف 400
- 1. اعتراف محدث نوری به اشتباه خویش 400
- 2. منابع غیر معتبر نوری 401
- اشاره 401
- الف. کتاب «القرائات » احمدبن سیاری 402
- ب. کتاب «استغاثه» علی ابن احمد کوفی 402
- ج. تفسیر ابوالجارود 403
- د. کتاب «احتجاج» طبرسی 403
- ه. کتاب «انوار نعمانیه» 405
- اشاره 405
- فرازهایی از کتاب انوار النعمانیه 406
- 3. روایات مورد استناد نوری 408
- اشاره 408
- ب. حمل بر تحریف معنوی 409
- الف. حمل بر تفسیر ، تاویل و شأن نزول 409
- ج. مغایرت مصحف علی علیه السلام در نظم و ترتیب 410
ناخن را چیدن است، عبدالله بن سنان به امام عرض کرد، جعلت فداک ان ذریح حدثنی عنک بانک قلّت له «لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ» لقاء الامام «وَ لْیُوفُوا نُذُورَهُمْ» تلک المناسک. ذریح محاربی از شما درباره معنای آیه نقل می کند که فرموده اید مراد از آیه لقای امام و انجام مناسک حج است ولی شما برای من به گونه دیگری تفسیر می فرمائید. امام صادق علیه السلام فرمودند: صَدَقَ ذریح و صَدَقتَ؛ هم خود ذریح صادق و راستگوست و هم این مطلب و خبری که داده است صادق و درست است، بعد حضرت مراتب قرآن را بیان فرمودند: ان للقرآن ظاهراً و باطناً و من یحتمل مثل ما یحتمل ذریح(1) ؛ قرآن ظاهری دارد «ثُمَّ لْیَقْضُوا» است که معنای ظاهر آن اصلاح ظاهر بدن (موی شارب و ناخن چیدن) است، و باطنی دارد که مراد اصلاح درون و باطن انسان است که بالقای امام معصوم علیهم السلام حاصل می گردد.
قول فصل بودن قرآن
خداوند سبحان که متکلم و نازل کننده قرآن کریم است، از ویژگی های مهم کتابش را«قول فصل بودن» آن معرفی می کند: «کِتابٌ فُصِّلَتْ آیاتُهُ قُرْآناً عَرَبِیًّا لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ».(2) (کتابی که آیاتش هر مطلبی را در جای خود بازگو کرده، در حالی که فصیح و گویاست برای جمعیّتی که آگاهند!).
(کتابی که آیاتش هر مطلبی را در جای خود بازگو کرده، در حالی که فصیح و گویاست برای جمعیّتی که آگاهند)!
در جای دیگر می فرماید: «ان إِنَّهُ لَقَوْلٌ فَصْلٌ. وَ ما هُوَ بِالْهَزْلِ»(3) (که این (قرآن) سخنی است که حقّ را از باطل جدا می کند. و هرگز شوخی نیست!).
فضای قول فصل بودن کتاب خدا آن است که اولاً: معارف و حقایق آن آنقدر روشن و آشکار است که در آن هیچ گونه ابهام و پیچیدگی وجود ندارد و لذا خداوند قرآن کریم را
1- بحار الانوار، ج 47، ص 338.
2- فصلت، آیه 3
3- طارق، آیه 13 و 14.