- مقدمه 1
- چکیده مطالب 4
- پیشینه بحث 7
- ویژگی های پژوهش حاضر 10
- فراگیری قانون سنخیت در تکوین و تشریع 14
- طهارت روحی رمز سنخیت با قرآن 14
- اشاره 22
- ویِژگی های قرآن کریم 22
- نور بودن قرآن 23
- اقوم بودن هدایت مطلق قرآن 26
- اشاره 26
- الف . عقل و عاطفه انسان متعلَّق هدایت قرآن 28
- ب . مفهوم هدایت در قرآن 30
- ج . هدایت یافتگی یا عدم هدایت اهل تقوا؟ 31
- اقوم بودن هدایت قرآن 33
- جهانی بودن زبان قرآن 35
- قرآن؛ کلام و تکلم الهی 38
- قرآن کل و کل قرآن 39
- تحدی نمودن قرآن 41
- اشاره 41
- برهان عقلی تحدی 44
- آفرین گفتن خدا بر نزول قرآن 44
- جایگاه سوره حمد 47
- اشاره 47
- قرآن عظیم و سوره حمد 47
- نامها و القاب سوره حمد 48
- سبعاً من المثانی 49
- وجه نامگذاری سوره حمد 50
- اختصاص حمد به خداوند سبحان 50
- شناخت حمد الهی رمز تعالی انسان 52
- احسن الحدیث بودن قرآن 54
- مهیمن بودن قرآن 57
- ام الکتاب بودن قرآن 60
- تبیین معارف قرآنی به تناسب ظرفیت افراد 64
- قول فصل بودن قرآن 65
- تازگی و جاودانگی 68
- اشاره 72
- بخش اول: مفهوم تحریف در لغت، اصطلاح، قرآن و اقسام آن 72
- فصل اول 73
- اشاره 73
- اشاره 74
- 1. مفهوم لغوی «تحریف» 74
- استشهادات بر معنای لغوی تحریف 75
- 2. مفهوم اصطلاحی تحریف 77
- مفهوم تحریف در قرآن 77
- اقسام تحریف 81
- اشاره 81
- الف. تحریف معنوی 82
- اشاره 82
- اِخبار علی علیه السلام از وقوع تحریف معنوی 84
- اشاره 86
- شأن نزول آیه 86
- پنج نمونه از تحریف معنوی آیات قرآن 86
- تقریب استدلال 87
- اشاره 88
- تقریب استدلال 89
- اشکالات نگارنده بر فخر رازی 89
- اشاره 91
- تقریب استدلال 91
- اشاره 94
- شان نزول آیه 94
- تقریب استدلال 95
- اشاره 96
- تقریب استدلال 96
- پاسخ به یک ایراد 97
- ب . تحریف لفظی 99
- یک موضوع مسلّم تاریخی 99
- اشاره 99
- 1. تحریف در قرائت 99
- اشاره 99
- عدم تواتر قرائات 100
- نمونه هایی از تحریف در قرائت 103
- حروف قرآن و معانی بلند آن 104
- ثمره اختلاف در قرائت 104
- اشاره 104
- 2. تحریف در حروف قرآن 104
- دو نمونه تحریف در حروف قرآن 105
- 3. تحریف در کلمات قرآن 107
- نمونه تحریف در کلمات قرآن 107
- اشاره 107
- اشاره 108
- 4. تحریف در آیات 108
- تحریف « بسم الله الرحمن الرحیم» 108
- اختلاف نظر در میان علمای اهل سنّت 109
- طایفه نخست 110
- موقعیت « بسم الله الرحمن الرحیم» 110
- نتیجه تحقیق در بسم الله الرحمن الرحیم 111
- 5. تحریف در سور قرآن 115
- 6. تحریف به زیاده 116
- 7. تحریف به نقیصه 117
- نمونه نسخ تلاوت در قرآن 118
- 8. تحریف به نسخ تلاوت در قرآن 118
- اشاره 118
- فساد قول به نسخ تلاوت 118
- حاصل کلام در اقسام تحریف 120
- اشاره 122
- فصل دوم 122
- 1. شیخ صدوق و نفی تحریف (متوفای 381 ه- .ق) 123
- بزرگان شیعه و نفی تحریف 123
- اشاره 123
- 2. شیخ مفید و نفی تحریف (متوفای 413 ه- .ق) 124
- تهمتی بزرگ به شیخ مفید 124
- اشاره 124
- تحریف نمودن کلام شیخ مفید 125
- کلام شیخ مفید در مقالات 125
- 3. سید مرتضی و نفی تحریف (متوفای 436 ه- . ق) 126
- تحریف کلام شیخ مفید 126
- 4. شیخ طوسی و نفی تحریف (متوفای 461ه- .ق) 128
- 5. علامه طبرسی و نفی تحریف ( متوفای 548 ه- . ق) 129
- 7. علامه حلّی ونفی تحریف (متوفای726 ه- .ق) 130
- 6. سید ابن طاووس و نفی تحریف (متوفای 664 ه- . ق) 130
- 8. محقق کرکی و نفی تحریف ( متوفای 940 ه- .ق ) 131
- 9. ملا فتح الله کاشانی و نفی تحریف ( متوفای 988 ه- . ق) 131
- 10. مقدس اردبیلی و نفی تحریف ( متوفای 993 ه- .ق) 132
- اشاره 132
- اتهام تحریف به مقدس اردبیلی 132
- دفع اتهام از مقدس اردبیلی 133
- 11. شیخ بهائی و نفی تحریف (متوفای 1030 ه- .ق ) 134
- 13. ملامحسن فیض کاشانی و نفی تحریف( متوفای 1090ه- .ق) 135
- اشاره 135
- 12. سید نورالله تستری و نفی تحریف (متوفای 1019- ه. ق) 135
- الفصل السابع، الکاشانی وتحریف القرآن: 137
- تهمتی آشکار به فیض کاشانی 137
- پاسخ از اتهامات ناروا به فیض 139
- 15. سید علی خان مدنی و نفی تحریف (متوفای 1120 ه- .ق) 140
- 14. شیخ حرعاملی ونفی تحریف (متوفای 1104 ه- .ق) 140
- 16. صاحب مفتاح الکرامه و نفی تحریف (متوفای 1226 ه- .ق) 141
- 17. شیخ جعفرکاشف الغطا و نفی تحریف (متوفای 1228 ه- .ق) 141
- 18. سید محمد طباطبائی و نفی تحریف(متوفای 1242ه- .ق) 143
- 20. محمد حسن آشتیانی و نفی تحریف ( متوفای 1319 ه- .ق) 144
- 19. آیت الله کوه کمری و نفی تحریف (متوفای 1299 ه- .ق) 144
- 22. علامه بلاغی و نفی تحریف ( متوفای 1352 ه- .ق) 145
- 21. محمد حسن مقامی و نفی تحریف ( متوفای 1351ه- .ق ) 145
- 23. محسن امین عاملی و نفی تحریف ( متوفای 1371 ه- .ق) 147
- 24. محمد حسین کاشف الغطا ونفی تحریف(متوفای 1373 ه- .ق) 148
- 25. علامه امینی و نفی تحریف ( متوفای 1379 ه- .ق) 148
- 26. آیت الله بروجردی و نفی تحریف ( متوفای 1380 ه- .ق) 149
- 27. سید شرف الدین عاملی ونفی تحریف (متوفای 1381 ه- .ق) 150
- 28. علامه طباطبائی و نفی تحریف (متوفای 1402ه- .ق) 151
- 29. امام خمینی و نفی تحریف (متوفای 1409 ه- .ق) 152
- 31. آیت الله گلپایگانی و نفی تحریف (متوفای 1414 ق) 155
- 30. آیت الله خوئی و نفی تحریف (متوفای 1413 ه- .ق) 155
- تهمتی بی اساس به کلینی 156
- مرحله اول؛ ذکر سه روایت و مدلول هر یک ازآنها 156
- اشاره 156
- مرحله دوم؛ ابواب طرح این احادیث 158
- مرحله سوم؛ شناخت مبنای کلینی درکافی 159
- اشاره 159
- نتیجه مبنای کلینی درکتاب کافی 160
- مرحله چهارم؛ کلینی و نفی تحریف از قرآن 161
- ب. اعتبار یقین در مسائل اعتقادی 166
- حاصل اقوال صاحب نظران در نفی تحریف 166
- اشاره 166
- الف. سقوط قرآن از حجیّت 166
- ج. محال عادی تحریف در قرآن 167
- د. مخالفت با ضرورت دین و معجزه نبوت 167
- ز. قرائت، تعلیم وحفظ قرآن 168
- و. متواتر بودن قرآن 168
- ه. عرضه اختلاف اخبار بر قرآن 168
- ت. استناد به آیات قرآن 169
- ی. اجماع مسلمانان 169
- ح. حدیث ثقلین 169
- م. نماز شیعه 170
- ک. تأویل بردن اخبار تحریف 170
- اشاره 171
- فصل سوم 171
- 1. ابوالحسن اشعری و تنزیه شیعه (متوفای 330 ه- .ق) 172
- 2. زرقانی و تنزیه شیعه 172
- اشاره 172
- بزرگان اهل سنت و تنزیه شیعه 172
- 3.دکتر عبدالصبور شاهین و تنزیه شیعه 173
- 4. رحمت الله هندی وتنزیه شیعه 173
- 5. سیوطی و تنزیه شیعه 174
- 6. دکتر درّاز و تنزیه شیعه 174
- 7. دکتر تیجانی و تنزیه شیعه 175
- 9. استاد محمد مدنی و تنزیه شیعه 176
- 8. دکتر حنفی داود و تنزیه شیعه 176
- تهمت به شیعه امامیه 177
- اشاره 177
- 10. زرکشی و تنزیه شیعه 177
- جواب ارزنده سید ابن طاووس 178
- 1. ابو علی جبائی و تهمت به شیعه 178
- اشاره 178
- اشاره 180
- 2. ابن حزم ظاهری و تهمت به شیعه (متوفای 456ه- .ق) 180
- جواب حلی و نقضی به ابن حزم 180
- 3. عبدالرحیم ابن الخیاط و تهمت به شیعه 181
- اشاره 181
- پاسخ از این اتهام به شیعه 181
- 4. قاضی عبدالجبار و تهمت به شیعه 182
- اشاره 182
- نقد و دفع این اتهام 182
- جواب از اتهام رافعی به شیعه 183
- 5. استاد رافعی و تهمت به شیعه 183
- اشاره 183
- 6. دبستان المذاهب و تهمت به شیعه 184
- اشاره 184
- موضع بزرگان شیعه در باب کتاب دبستان المذاهب 185
- بخش دوم: دیدگاه اهل سنت از شبهه تحریف 187
- اشاره 187
- فصل چهارم 188
- اشاره 188
- دیدگاه اهل سنت در باب تحریف قرآن 189
- اهل سنّت و اخبار تحریف 190
- طایفه اول و نامعلوم بودن رأیشان 190
- اشاره 190
- اهل سنت و رد اخبار تحریف 191
- طایفه دوم و رد و تاویل اخبار تحریف 191
- اشاره 191
- حاصل کلام در رد اخبار تحریف 196
- تاملّی در کلام فخر رازی 196
- اهل سنت و تأویل اخبار تحریف 197
- فصل پنجم 200
- اشاره 200
- «حشویه»اهل سنت چه کسانی هستند.؟ 201
- طایقه سوم اهل سنت و تحریف قرآن 201
- اشاره 201
- اشاره 201
- 1. ابن جزیّ کلبی و تحریف قرآن 202
- 2. الخطیب الشربینی و تحریف قرآن 203
- 5. ابوبکر انبازی و تحریف قرآن 204
- 4.سفیان ثوری وتحریف قرآن 204
- 3. عبدالوهاب شعرانی وتحریف قرآن 204
- 6. ابن الخطیب وتحریف قرآن 205
- 7. ابن حزم اندلسی و تحریف قرآن 209
- 9. وهب بن سفیان، ابن جریر طبری، طحاوی و تحریف قرآن 210
- 8. محیی الدین ابن عربی و تحریف قرآن 210
- اشاره 211
- نمونه هایی از تحریف حشویه اهل سنت 211
- 2. کم نمودن دو سوره حفد و خلع از قرآن 212
- 1. زیادی بودن سوره معوّدتین 212
- 3. نقصان از سوره احزاب 214
- 4. نقصان از سوره برائت 215
- 5. آیه رجم 217
- 6. آیه جهاد 219
- 7. آیه رغبت 219
- 8. آیه فراش 220
- 9 . دو آیه ای که بُز آن دو را خورد 221
- 10 . آیه محافظت بر صلوات ( نمازها) 222
- 11 . سوره ای به بلندی برائت و همانند مسبحات 223
- 12. آیه صلوات بر پیامبر صلی الله علیه و آله در مصحف عایشه 225
- 13. آیه بلاغ 226
- 14 . تحریف قرآن با کشته شدن حاملان آن 227
- 15 . دو آیه که از مصحف ساقط شد 227
- 16 . عدد حروف قرآن کریم به شمارش عمر 229
- 17. آیه ان الله اصطفی من آل محمد صلی الله علیه و آله 230
- 18. آیه ولایت پیامبر صلی الله علیه و آله 231
- 19. آیه کفی الله المومنین القتال 232
- 20. آیه حمیت 233
- خلاصه پاسخ های نگارنده به روایات 235
- اشاره 239
- بخش سوم: اخبار جمع آوری قرآن 239
- اشاره 240
- فصل ششم 240
- الف. اهتمام و عدم سهل انگاری پیامبر صلی الله علیه و آله 241
- اشاره 241
- جمع آوری قرآن زمان پیامبر صلی الله علیه و آله و عدم تحریف 241
- ب : علی بن ابیطالب علیه السلام و جمع آوری قرآن 242
- ج. صحابه و گردآوری قرآن زمان پیامبر صلی الله علیه و آله 244
- د. اقوال علما و گردآوری قرآن زمان پیامبر صلی الله علیه و آله 245
- اشاره 248
- ابوبکر و عمر و عدم تحریف قرآن 248
- خلفا وعدم تحریف قرآن 248
- اشاره 249
- 1. شواهد تاریخی 249
- اخرج ابن ابی داود 249
- مقصود از جمع آوری ابوبکر 249
- الف. تحریف سهوی و قهری 251
- 2. برهان عقلی 251
- اشاره 251
- ب. تحریف عمدی در آیات غیر سیاسی 252
- ج. تحریف عمدی در آیات سیاسی 254
- 3. برهان نقلی (حدیث ثقلین) 255
- اشاره 256
- الف. اعتراض اصحاب 256
- عثمان و عدم تحریف قرآن 256
- ب، نداشتن انگیزه برای تحریف 257
- ج. خلافت عثمان و عدم تحریف آیات سیاسی 257
- د. سکوت علی علیه السلام ، دلیل بر عدم تحریف قرآن از سوی عثمان 258
- ه. قاتلان عثمان و عدم تحریف قرآن از سوی او 258
- و. توحید مصاحف و عدم تحریف قرآن از سوی 259
- اشاره 260
- دوران بنی امیه و عدم تحریف قرآن 260
- حاصل کلام 260
- وجوه نقد پندار تحریف از سوی حجّاج 261
- حاصل کلام درفصل ششم 263
- اشاره 265
- فصل هفتم 265
- ادلّه نفی تحریف از قرآن 266
- اشاره 266
- دلیل نخست؛ دلائل عقلی 268
- الف. استحاله نقض غرض 268
- ب. قبح عقاب بلا بیان 269
- ج. ملازمه اعجاز با عدم تحریف 271
- اشاره 273
- دلیل دوم؛ آیات قرآنی 273
- الف . آیات تحدِی 274
- ب. آیه عزّت 277
- اشاره 279
- نفی باطل و اعجاز اخبار غیبی قرآن 282
- سخن زمخشری در ذیل آیه شریفه 283
- رمز نفوذ ناپذیری قرآن 284
- اشاره 285
- معنای باطل نزد قائلان به تحریف 286
- ج. آیه حفظ 286
- د. آیه رصد (نگهبانان) الهی 302
- ه. آیات صفات قرآن 304
- و.آیات هدایت 305
- اشاره 306
- دلیل سوم؛ سنت (احادیث پیامبر واهل بیت علیهم السلام ) 306
- الف. نهج البلاغه و نفی تحریف 307
- ب. حدیث متواتر ثقلین 309
- ج. حدیث متواترغدیر 313
- د. احادیث متواتر عرض برکتاب 314
- ز. اخبار فضائل و خواص سوره ها 318
- ه. احادیث ثواب قرائت سوره درنماز وغیرآن 319
- و. اخبار استعاذه به قرآن درفتنه ها 320
- ز. روایات قرائت سوره کامل در نماز 321
- ح. احادیث تاکید کننده قرآن موجود به قرآن منزل 322
- ط. احادیث تمسک امامان: به قرآن 324
- اشاره 327
- دلیل چهارم؛ اجماع عالمان هر زمان 327
- نکاتی پیرامون اجماع 328
- حاصل کلام 329
- اشاره 330
- فصل هشتم 330
- 1. تحریف تورات و انجیل و تحریف قرآن 331
- اشاره 331
- ادله طرفدران تحریف قرآن 331
- دلیل قرآنی 331
- اشاره 331
- دلیل روائی 331
- تقریب استدلال 332
- جواب وردّ استدلال 332
- دو مؤید برای وجه ششم 335
- حاصل کلام 336
- 2. جمع آوری قرآن وتحریف آن 337
- اشاره 337
- توقف تقریب استدلال برتمامیت دومقدمه 337
- جواب ونقد از شبهه دوم 339
- نقد روایات جمع آوری قرآن 348
- اشاره 352
- نمونه هایی از روایات تدوین در عهدنبی صلی الله علیه و آله 353
- حاصل بحث تعارض اخبار تدوین 355
- اشاره 356
- ج. تعبیر به کتاب در قرآن 357
- ب. معنای تحدی قرآن 357
- الف. تعبیر به سوره در قرآن 357
- اشاره 358
- د. تعبیر به کتاب در حدیث ثقلین 358
- الف. فصاحت و بلاغت قرآن 360
- ب. اهتمام رسول خدا صلی الله علیه و آله به حفظ و تلاوت قرآن 360
- ج. پاداش حفظ و قرائت قرآن 361
- نظریه تحقیق در اخبار جمع آوری 365
- اشاره 367
- تقریب و توضیح استدلال 367
- 3. قرآن علی علیه السلام و شبهه تحریف 367
- دلیل این استدلال 368
- نقد و جواب شبههسوم 369
- نظریه تحقیق در مورد قرآن علی علیه السلام 373
- 4. روایات تحریف و شبهه تحریف 376
- اشاره 376
- حاصل نقد و جواب 376
- تقریب استدلال 377
- نقد و مناقشه روایات تحریف 377
- اشاره 377
- مناقشه طایفه اول 379
- حاصل کلام 380
- مناقشه طایفه دوم 381
- اشاره 381
- حل معارضه صحیحه با اخبار تحریف 383
- حاصل کلام 384
- اشاره 385
- مناقشه طایفه سوم 385
- حاصل کلام 386
- اشاره 387
- مناقشه طایفه چهارم. 387
- حاصل کلام 388
- اشاره 388
- مناقشه طایفه پنجم 389
- خلاصه تحقیق در روایات تحریف 390
- 5. عدم ارتباط بعض آیات برخی دیگر 392
- اشاره 392
- نمونه ای از عدم ارتباط اجزای آیه 393
- تقریب استدلال 393
- نقد و جواب از شبهه پنجم 394
- حاصل کلام در نقد شبهه پنجم 398
- خاتمه 400
- اشاره 400
- «فصل الخطاب»، دستاویز قائلان به تحریف 400
- 1. اعتراف محدث نوری به اشتباه خویش 400
- 2. منابع غیر معتبر نوری 401
- اشاره 401
- ب. کتاب «استغاثه» علی ابن احمد کوفی 402
- الف. کتاب «القرائات » احمدبن سیاری 402
- د. کتاب «احتجاج» طبرسی 403
- ج. تفسیر ابوالجارود 403
- اشاره 405
- ه. کتاب «انوار نعمانیه» 405
- فرازهایی از کتاب انوار النعمانیه 406
- 3. روایات مورد استناد نوری 408
- اشاره 408
- الف. حمل بر تفسیر ، تاویل و شأن نزول 409
- ب. حمل بر تحریف معنوی 409
- ج. مغایرت مصحف علی علیه السلام در نظم و ترتیب 410
آن حضرت خوابیده و آماده شده جانش را فدای پیامبر صلی الله علیه و آله سازد(1)،
در این هنگام آیه فوق نازل گردید ، و به این مناسبت آن شب تاریخی به نام «لیله المبیت» نام گذاری شده است.
ابوجعفر اسکافی درباره شأن نزول آیه شریفه چنین می گوید: همان طور که «ابن ابی الحدید» در شرح نهج البلاغه ذکرکرده است، حدیث فراش؛ یعنی جریان خوابیدن علی علیه السلام در بستر رسول خدا صلی الله علیه و آله به تواتر ثابت شده است، و غیر از افرادی که مسلمان نیستند و افراد سبک مغز (مجنون) آن را انکار نمی کنند.(2)
تقریب استدلال
قدر متیقن از مدلول آیه، علی علیه السلام می باشد؛ بدین گونه که درمعنای آیه که مرحله دلالت است، دو مسأله مورد لحاظ است: نخست دلالت استعمالی، و دیگری دلالت مراد جدی. اگر قایل نشویم که در مرحله دلالت استعمالی تحریف معنوی صورت گرفته، در مرحله مراد جدی قطعاً تحریف صورت گرفته است و مرحله مراد جدی همان مرحله ای است که قدر متیقن از ناس ملحوظ خواهد بود، و آیه در مورد قدر متیقن، نص و صریح است به خاطر این که خروج قدر متیقن از مورد آیه مستهجن است، و استهجان خروج قدر متیقن از آیه موجب می شود که آیه در مورد متیقن نصّ بشود و خارج نمودن موردی که آیه در آن مورد نصّ است، از بارزترین مصادیق و نمونه های تحریف معنوی محسوب می گردد؛ چه آن که «یَشْری نَفْسَهُ اِبْتغِاءَ مَرضاتِ الله» در واقع بیان فضیلتی است برای «مَنْ»؛ یعنی بعضی از مردم با ایمان کسی است که این فضیلت را دارد که جان خویش را در برابر خشنودی خداوند می فروشد.
با تمام شهرت و کثرت نقل شأن نزول این آیه درباره علی علیه السلام در منابع حدیثی، تفسیری شیعه و اهل سنت، لکن متأسفانه معاویه - دشمن قسم خورده خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله – که تمام سعی و تلاش خود را مصروف محو تعالیم تمام انبیا و اوصیای خدا نموده،
1- الثعلبی، ابواسحاق احمد، الکشف و البیان، ج2، ص125-126.
2- ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج 3، ص 270 و ان حنبل، مسند احمد، ج 1، ص 348، و غزالی، ابوحامد، احیاء علوم الدین، ج3، ص 238 و علامه امینی، عبدالحسین، الغدیر، ج 2، ص 47 – 48.