- سخن پژوهشکده 1
- رویکرد روان شناسی 11
- رویکرد تاریخی 12
- رویکرد قرآنی و روایی 12
- رویکرد کلامی 13
- رویکرد از دیدگاه سیره معصومان 13
- اشاره 15
- اشاره 16
- الف. علم کلام 19
- ب. علم اخلاق 22
- ج) جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در تقسیمات فقه 26
- مفهوم لغوی معروف و منکر 27
- واژه شناسی 27
- معنای لغوی امر و نهی 33
- مفهوم اصطلاحی امر و نهی 34
- قلمرو معروف و منکر 35
- امر به معروف و نهی از منکر در ادیان توحیدی 36
- اشاره 38
- اشاره 39
- الف.آیات 39
- نکته ها 40
- تقریب دلالت 40
- تقریب دلالت 41
- نکته های عام 42
- تقریب دلالت 43
- نکته های عام 44
- تقرب دلالت 44
- تقریب دلالت 44
- نکته های عام 45
- ب.روایات 46
- اشاره 48
- قاعده لطف 48
- ج.عقل 48
- وجوب دفع منکر، ثمره وجوب عقلی 50
- اشاره 52
- ه .مقتضای اصل عملی 52
- د.اجماع 52
- وجوب کفایی یا عینی 53
- اشاره 54
- تصویر واجب کفایی 54
- راه حل دوم 56
- راه حل اول 56
- راه حل سوم 57
- نظر امام خمینی(رحمه الله) 57
- اشاره 57
- تعبدی و توصلی 58
- اشاره 58
- اشاره 59
- چگونگی امر به معروف و نهی از منکر 59
- نظر امام خمینی(رحمه الله) 59
- نظر امام خمینی(رحمه الله) 60
- امر به امر به معروف 60
- اشاره 62
- اشاره 63
- شرط اول: شناخت معروف و منکر 63
- اشاره 63
- وجوب نفسی شناخت معروف و منکر 66
- نظر امام خمینی(رحمه الله) درباره برخی از فروعات شرط علم 67
- اشاره 69
- شرط دوم: اصرار بر گناه 69
- اشاره 70
- الف. اجماع 70
- ب. عقل 70
- لزوم امر به توبه، پس از گناه 72
- اشاره 73
- شرط سوم و چهارم 73
- اقوال فقیهان صدر اول 74
- پیشینه تاریخی 74
- ادله شرط سوم 77
- تقریر محل نزاع در شرط سوم 77
- عنوان شرط سوم 78
- 1. اجماع 79
- اشاره 79
- نقد و بررسی 79
- 2. قاعده لاضرر 79
- 3. قاعده لاحرج 82
- 4. قاعده سهولت 82
- 6. خبر عیون اخبارالرضا 83
- 7. خبر مسعده 84
- 9. روایت یحیی بن طویل 85
- اشاره 91
- مرحله نخست 91
- شرط چهارم: احتمال تأثیر 91
- تقریر محل نزاع 91
- اشاره 91
- اشاره 92
- نقد و بررسی 92
- اشاره 93
- 1. خبر مسعده 93
- 3. خبر داود رقی 94
- 4. خبر حارث بن مغیره 95
- 5. خبر ابان 95
- اشاره 97
- مرحله دوم و سوم 97
- تحصیل مقدمات تأثیر 98
- جمع بندی 100
- شرط پنجم: عدالت آمر و ناهی 101
- اشاره 101
- شرط کمال 102
- نظر امام خمینی(رحمه الله) 104
- شرایط دیگر 104
- حکم امر و نهی با نبودن شرایط 105
- اشاره 106
- مراحل امر به معروف و نهی از منکر از نظر فقها 108
- مفهوم مرحله اول 109
- لزوم ترتیب 115
- نظر امام خمینی(رحمه الله) 116
- لزوم گرفتن اذن از امام (علیه السّلام) 117
- ادله شرط نبودن اذن امام (علیه السّلام) 118
- نقد و بررسی 118
- ادله اشتراط اذن امام (علیه السّلام) 119
- نقد و بررسی 120
- قول به تفصیل 120
- اختیار ولی فقیه درباره مرحله سوم 121
- نظر امام خمینی(رحمه الله) 122
- اشاره 125
- ادله اثبات مسؤولیت دولت در اجرای امر به معروف و نهی از منکر 128
- آیات 128
- اشاره 128
- روایات 129
- نظر امام خمینی(رحمه الله) 130
- به کارگیری نهادهای مسؤول 130
- مبارزه با بسترهای منکر 131
- نهاد حسبه، جانشین تشکیلات امر به معروف و نهی از منکر 131
- مفهوم حسبه از نگاه فقهای شیعی 132
- تعریف حسبه 132
- تفاوت حسبه با امر به معروف و نهی از منکر 133
- تدوین قوانین جامع 134
- موارد دیگر 135
- چشم انداز امر به معروف و نهی از منکر در قانون اساسی 135
- حمایت قانونی از سوی دولت 137
- خلأ قانونی 137
- نظارت دولت 139
- نظارت از دیدگاه آیات و روایات 140
- نظارت در قانون اساسی 140
- اشاره 140
- 2. نظارت و حساب رسی از کارگزاران 142
- 4. نظارت بر مکاتبات کارگزاران 143
- 3. نظارت بر تقسیم بیت المال 143
- 6. نظارت بر رفتار نیروهای مسلح 144
- 5. نظارت بر گفتار کارگزاران 144
- 7. نظارت بر جمع آوری بیت المال 145
- 8. نظارت و توبیخ فرماندار آذربایجان 146
- 9. نظارت بر رفتار کارگزاران با مخالفان 146
- 10. نظارت بر عکس العمل فرماندار مصر، پس از عزل 147
- 12. نظارت بر رفت و آمد شهروندان 148
- 13. نظارت بر بیت المال و مراقبت از آن 149
- 14. نظارت بر گفته های دشمن 149
- 15. نظارت بر گزینش کارگزاران 150
- اجرای حدود و تعزیرات 151
- اقوال مختلف 151
- ادله جواز 152
- ادله عدم جواز 154
- نظر امام خمینی(رحمه الله) 155
- وظیفه دولت و مردم در برابر شهروندان غیرمسلمان 155
- دیدگاه حضرت امام خمینی(رحمه الله) 157
- وظیفه دولت و مردم در برابر کشورهای دیگر 158
- اهمیت امر به معروف و نهی از منکر حاکمان 160
- دیدگاه امام خمینی(رحمه الله) 162
- اشاره 165
- اشاره 166
- شناساندن منزلت و کرامت انسان 166
- فضاسازی 168
- شیوه آینه 169
- شیوه تلقین 169
- مخاطب شناسی 170
- به کارگیری هنر 172
- شیوه نمایش 173
- بازیابی شخصیت از دست رفته 175
- شیوه پند، نه بند 176
- شیوه تدریج 176
- کمک گرفتن از عواطف 177
- یادآوری نعمت های الهی 177
- تبیین حکمت و آثار احکام شرعی 178
- آموزش صحیح 178
- زمینه سازی 180
- شیوه بیان ثواب و عقاب 182
- مبارزه منفی 182
- احترام به ارزش های مخاطب 183
- اقدام گروهی 184
- هماهنگی گفتار باکردار 184
- شیوه علنی کردن معروف ها 185
- یادآوری دشواری ها و عواقب اخروی 186
- توجه به ریشه ها 186
- در نظر گرفتن ظرفیت افراد 187
- حرمت تجسس 188
- شیوه تغافل 188
- اوصاف آمران و ناهیان 191
- موارد استثنا 191
- اشاره 196
- اشاره 196
- الف. امر به معروف و نهی از منکر در سیره رسول اللّه(صلّی الله علیه و آله ) 196
- سیره معصومان 196
- پیش گیری از ایجاد زمینه های گناه 197
- کمک گرفتن از وعده و وعید 197
- نهی شدید از منکرات اعتقادی 197
- بیدار ساختن وجدان 197
- نهی از تکبر 198
- نهی از منکر در کودکی 198
- احترام به مقدسات دیگران 199
- نهی از غش در معاملات 199
- نهی از نادیده گرفتن آبروی مسلمان 199
- آسان گیری 200
- تحمل سختی ها 200
- نادیده گرفتن خویشان 200
- اهتمام به امر به معروف و همسایگان 201
- نهی از بدعت 201
- واکنش در برابر سخنان نابه جا درباره دین 201
- ب. امر به معروف و نهی از منکر، در سیره امیرمؤمنان(علیه السّلام) 201
- نهی از ترویج خرافات 202
- پیش گامی در عمل به معروف و دوری از منکر 202
- حساسیت در برابر رفتار کارگزاران 202
- اعمال قدرت 203
- نهی از احتکار 203
- واکنش شدید در برابر گناه در مکان های مقدس 203
- اهمیت دادن به حقوق مردم (عبور و مرور) 203
- نمونه هایی از معروف سیاسی - اجتماعی 204
- نهی شدید از تملق 204
- پیام تاریخی امام خمینی(رحمه الله) به رهبر شوروی سابق 205
- دفاع از ارزش ها 205
- نمونه هایی از منکرات 206
- بی کاری 207
- اشکال ها 208
- اشاره 208
- اشاره 208
- اشکال اول 209
- اشکال دوم 212
- اشکال سوم 213
- اشکال چهارم 214
- اشکال پنجم 217
- اشکال ششم 219
- اشکال هشتم 220
- اشکال هفتم 220
- ترس از زیان مالی یا جانی 221
- اشکال دهم 221
- اشکال نهم 221
- اشاره 221
- حفظ آبرو 222
- روحیه سازش کاری 222
- ضعف غیرت دینی 223
- بی اثر پنداشتن امر به معروف و نهی از منکر 223
- برداشت نادرست 223
- اشکال های دیگر 224
- اشاره 226
- الف) آثار اجتماعی 227
- اشاره 227
- 4. انتقام از دشمنان و سامان یافتن کارها: 231
- 3. امنیت راه ها: 231
- ب) آثار سیاسی 231
- 2. شکست دشمن (کافران و منافقان): 231
- 1. تقویت بنیه مسلمانان: 231
- ج) آثار معنوی 232
- 1. حلال شدن درآمدها: 233
- 3. آبادی زمین: 233
- 2. بازگرداندن اموال به صاحبان اصلی: 233
- د) آثار اقتصادی 233
- 1. نکوهش الهی ترک کننده امر به معروف: 234
- 5. جمع آوری صدقات و صرف آن در جای خود: 234
- آثار ترک امر به معروف و نهی از منکر 234
- 4. تقسیم عادلانه بیت المال: 234
- اشاره 234
- 3. محرومیت از دین واقعی: 235
- 4. خشم خدا: 235
- 5. خواری: 235
- 9. عدم استجابت دعا: 236
- 6. شرکت در گناه: 236
- 7. انتظار عذاب الهی: 236
- 8. از دست رفتن موقعیت اجتماعی: 236
- 11. محشور شدن به شکل خوک و میمون: 237
- برخی نظریات فقهای اهل سنت 237
- تعریف معروف و منکر 237
- 10. عدم پیروی از رسول خدا: 237
- وجوب عینی یا کفایی 238
- شرایط منکر 240
- شرایط آمر و ناهی 241
- مراتب امر به معروف و نهی از منکر 242
- روش های امر به معروف و نهی از منکر 244
- تصدی زنان به امر به معروف و نهی از منکر 245
منکرات به او مراجعه شود، برخلاف متطوع. 4. بر محتسب لازم است کسانی را که به ا و برای رفع منکر مراجعه می کنند، اجابت کند، برخلاف متطوع. 5. بر محتسب فحص از ترک معروف و انجام منکرات واجب است؛ ولی بر متطوع واجب نیست. 6. محتسب می تواند برای پیش رفت امور حسبه، کمک کار انتخاب کند. برخلاف متطوع. 7. محتسب حق تعزیر دارد، به شرطی که به اندازه حد نرسد؛ ولی متطوع چنین حقی را ندارد. 8. محتسب حق ارتزاق از بیت المال را دارد؛ ولی متطوع این حق را ندارد. 9. محتسب در امور عرفی می تواند طبق نظر شخصی عمل کند؛ اما متطوع نمی تواند. بنابراین، فرقِ میان والی حسبه، هر چند این حسبه، امر به معروف و نهی از منکر است، با متطوع، هر چند حق امر به معروف و نهی از منکر دارد، در این امور نه گانه است.(1)
با تأمل در این امور، دانسته می شود که تفاوت اساسی میان نهاد حسبه و اصل امر به معروف و نهی از منکر در این است که اگر نهاد و سازمانی مستقل از جانب حکومت، مسؤولیت امر و نهی را برعهده گیرد و از پراکندگی آن جلوگیری کند، عنوان حسبه بر آن صادق خواهد بود؛ اما اگر مردم به گونه پراکنده و خودجوش، برای انجام وظیفه شرعی،دست به امر و نهی بزنند، عنوان امر به معروف و نهی از منکر صادق خواهد بود.
تدوین قوانین جامع
پرواضح است که تدوین قا نون برای امور مربوط به اجتماع، اهمیت بسیاری دارد و بدون قانون کارآمد، هر حرکت اجتماعی، ناکام خواهد بود.
امر به معروف و نهی از منکر نیز از این قاعده مستثنا نیست؛ زیرا برای آشنایی با معروف و منکر، چگونگی اجرا و دیگر امور مربوط به آن ها نیاز شدید به تدوین قانون است. افزون بر این، چون در ماهیت امر به معروف و نهی از منکر، رویارویی با دیگران و گاهی با صاحبان قدرت نهفته است، نیاز دو چندان به قانونی دارد که از آمران و ناهیان پشتیبانی کند.
بنابراین، از جمله وظایف دولت اسلامی، تدوین قانونی جامع و کارآمد، برای این اصل و فریضه سیاسی - اجتماعی است.
1- . الاحکام السلطانیه، ص284.